CÁI KẾT ĐẮNG - 15 ÁN TÙ CHUNG THÂN
Hanssen hiện thụ án trong một nhà tù liên bang ở Colorado, nơi anh ta bị biệt giam 23 giờ mỗi ngày. Ảnh: Wikimedia Commons
Sau khi mua một căn nhà trị giá 150.000 USD ở Vienna, bang Virginia, Hanssen quay lại làm gián điệp để kiếm sống. Vào ngày 1/10/1985, anh ta lại viết một lá thư khác.
Lần này, Hanssen đặt vấn đề với Victor Cherkashin, một sĩ quan phản gián cấp cao của KGB, người đã tuyển dụng một nhân viên CIA (Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ) tên là Aldrich Ames chỉ vài tháng trước đó. Trong thư, Hanssen đưa ra tên của ba “chuột chũi” Liên Xô nằm trong biên chế FBI, cùng với bằng chứng. Anh ta yêu cầu trả công 100.000 USD.
Hanssen không biết rằng, nhân viên CIA Aldrich Ames đã cung cấp những cái tên đó cho Liên Xô. Dù vậy sự sẵn lòng của anh ta đã khẳng định độ tin cậy với Moskva.
Trong khi đó, ngay khi những người cung cấp tin cho CIA trở về Moskva, họ đã nhanh chóng bị xử tử vì tội phản quốc.
Nhân viên CIA Aldrich Ames cũng bán bí mật cho Liên Xô. Ảnh: Wikimedia Commons
Gián điệp triệu đô
Vào ngày 2/11/1985, sau một cuộc tranh luận kéo dài ở Moskva về mức độ tin cậy của người cung cấp thông tin mới, Hanssen được hướng dẫn nhìn xuống bên dưới một cây cầu ở Công viên Nottoway, tại Vienna (bang Virginia). Ở đó, anh ta thấy một chiếc túi kín nước đựng tiền trả cho mình. Đó mới chỉ là khúc khởi đầu của Hanssen trong vai một điệp viên Liên Xô suốt hai thập kỷ.
Trong vài năm sau đó, Hanssen đã bán rất nhiều bí mật cho Cherkashin với giá vài chục nghìn đôla. Và cùng thời gian, FBI lại giao cho anh ta tuyển dụng những người cung cấp tin và đánh hơi những gián điệp tiềm năng.
Hanssen thậm chí còn được giao theo dõi những người chịu trách nhiệm về những lỗ hổng trong hoạt động phản gián của Mỹ - lỗ hổng mà chính anh ta và Aldrich Ames đã mở ra. Hanssen đã nhân cơ hội để chuyển hướng sự chú ý khỏi bản thân và đẩy các đội săn “chuột chũi” (gián điệp hoạt động tay trong) ra mặt.
Thông qua Hanssen, KGB đã biết được về một đường hầm bí mật đào bên dưới toà đại sứ Nga ở Washington. Hanssen cũng gửi cảnh báo tới KGB khi các điệp viên Nga bị nghi ngờ và còn thu thập một danh sách rộng rãi các điệp viên hai mang làm việc cho Mỹ.
Hanssen cũng đề xuất các lãnh đạo KGB tuyển dụng người bạn thân thời thơ ấu của mình, một trung tá tình báo quân đội. Trong tất cả các thư tay cho Cherkashin, Hanssen đều ký là “Ramon Garcia”, với hy vọng đuôi “cia” trong tên có thể đánh lạc hướng FBI.
Cả thảy, Hanssen đã kiếm được hơn 1 triệu USD, bắt đầu lối sống hưởng thụ, qua lại với một vũ nữ thoát y ở DC, tặng quà và rủ cô ta đi chơi Hawaii.
Hoạt động gián điệp cho Liên Xô, Hanssen nhận tổng cộng 1,4 triệu USD tiền mặt và kim cương.
Nhưng lối sống đó của Hanssen đã dừng lại vào tháng 12/1991 khi Liên Xô "sụp đổ.
Bắt "chuột chũi"
Năm 1994, Aldrich Ames bị bắt, FBI và CIA cùng hợp tác để truy tìm nghi phạm “chuột chũi” cuối cùng.
Trong lúc các cơ quan tình báo Liên Xô cũ quay cuồng với hậu quả từ sự sụp đổ của Liên Xô, các đặc vụ liên bang Mỹ tận dụng cơ hội tìm kiếm những cựu đặc nhiệm KGB bất mãn sẵn sàng bán thông tin.
Họ tìm thấy thông tin cần biết ở Aleksandr Shcherbakov, một cựu đặc vụ KGB chuyển sang làm kinh doanh tư nhân, và chấp nhận trả giá 7 triệu USD. Shcherbakov cung cấp một tập tin chứa bằng chứng khẳng định Hanssen là một “chuột chũi” bán tin cho Liên Xô.
Năm 2000, Hanssen lại được thăng chức trở thành một trong những chuyên gia máy tính hàng đầu của FBI. Quyết định thăng chức này đi kèm với các đặc quyền bao gồm một văn phòng và trợ lý riêng. Tên gián điệp "chuột chũi" nào ngờ rằng, quyết định thăng chức chỉ là cái cớ để giữ anh ta ở lại Washington, trở thành một mục tiêu theo dõi.
Cây cầu nơi Hanssen thường nhận tiền trả cho các thông tin mật. Ảnh: Wikimedia Commons
Viên trợ lý mới Eric O’Neill được cài cắm ở văn phòng để thu thập bằng chứng chứng minh rõ ràng rằng Hanssen có tội.
O’Neill nhận thấy Hanssen sử dụng máy tính cá nhân Palm III để lưu trữ thông tin và vào ngày 15/2/2001, anh đã lấy trộm máy tính từ văn phòng của Hanssen, giao nó cho một nhóm chuyên gia, để họ tải dữ liệu xuống và giải mã nội dung.
Ở đó, các chuyên gia tìm thấy bằng chứng chắc chắn rằng Hanssen đã phản bội đất nước mình.
Trong khi đó, Hanssen cũng bắt đầu nghi ngờ FBI đang theo dõi anh ta. Trong bức thư cuối cùng gửi cho những người liên hệ ở Nga, kẻ hoạt động gián điệp viết: "Có điều gì đó đã đánh thức con hổ đang ngủ".
Dù vậy, anh ta vẫn không dừng lại. Vào ngày 18/2/2001, Hanssen tiễn một người bạn tại sân bay và lái xe về nhà qua ngả đường đến Công viên Foxstone ở Vienna để nhận tiền. Khi Hanssen trở lại xe với túi tiền trong tay, hai chiếc xe tải xịch đến gần đó và một loạt nhân viên vũ trang đổ tới bắt giữ anh ta.
Hanssen bị FBI bắt giữ gần nhà vào ngày 18/2/2001 tại Vienna, Virginia. Ảnh: Getty Images
Bị buộc tội với 14 tội danh gián điệp và một tội danh âm mưu hoạt động gián điệp, Robert Hanssen phải đối mặt với án tử hình - đặc biệt vì hành động của anh ta đã dẫn đến cái chết của những người cung cấp thông tin cho Mỹ.
Cuối cùng, Hanssen đã bị kết án 15 bản án chung thân. Hiện anh ta vẫn đang thụ án tại nhà tù liên bang ở Florence, Colorado. Tù nhân số 48551-083 bị biệt giam 23 giờ một ngày và không có cơ hội được ân xá.
Xem Kỳ 1: KẺ PHẢN BỘI LỜI THỀ