Để ghi nhận những kết quả bước đầu từ các mô hình sáng tạo của các khu phố/ấp và vai trò của Trưởng khu phố/ấp trong cộng đồng, phóng viên TTXVN thực hiện hai bài viết "Những người "thổi tù và hàng tổng" trong kỷ nguyên mới".
Các phản ánh, kiến nghị của người dân đều được Trưởng khu phố 46 Nguyễn Văn Thương (người đứng) tiếp nhận, sàng lọc và chuyển về phường, giúp chính quyền cơ sở “can thiệp” nhanh chóng.
Bài 1: 'Cánh tay nối dài' của chính quyền cơ sở
Sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, các trưởng khu phố/ấp đã nhanh chóng trở thành đầu mối tiếp nhận và truyền tải thông tin “một cửa”, hỗ trợ giải quyết thủ tục hành chính cho người dân ngay tại cộng đồng.
Đầu mối thông tin “một cửa”
Từ sau ngày chính thức vận hành chính quyền địa phương hai cấp, các trưởng khu phố trở thành đầu mối tiếp nhận và truyền tải thông tin “một cửa” ở cơ sở, vừa giúp loại bỏ thông tin chồng chéo, vừa giúp người dân nắm bắt các chủ trương, chính sách nhanh chóng, chính xác, nâng cao tính đồng bộ trong chỉ đạo và thực thi. Ngược lại, trưởng khu phố cũng là đầu mối tiếp nhận ý kiến, nguyện vọng của người dân để phản ánh lên chính quyền.
Từng có hơn 10 năm tận tụy cống hiến vì cộng đồng, ông Nguyễn Văn Thương, Trưởng khu phố 46, phường Tăng Nhơn Phú, Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, việc truyền tải kịp thời chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến người dân và ngược lại là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của trưởng khu phố. Để làm tốt nhiệm vụ này trong bối cảnh phải vượt qua “rào cản” về không gian và thời gian, ông đã "biến" mạng xã hội (Facebook, Zalo) thành những công cụ truyền tải thông tin nhanh và hữu hiệu nhất.
“Tôi đã thành lập và duy trì nhiều nhóm mạng xã hội hoạt động sôi nổi vì cộng đồng. Trong đó, một nhóm Facebook với gần 700 thành viên là những “cộng tác viên” cộng đồng đắc lực, giúp tôi truyền thông tin từ chính quyền đến người dân nhanh nhất. Bên cạnh đó, tôi còn điều hành nhiều nhóm Zalo (gồm các nhóm: đảng viên, sinh viên, thanh niên tình nguyện, phụ nữ và các chủ nhà trọ…) với hơn 300 thành viên, tích cực chia sẻ thông tin, đồng thời tiếp nhận thông tin chiều ngược lại (từ người dân phản ánh đến chính quyền). Bản thân tôi cũng liên tục chia sẻ và tiếp nhận phản hồi”, ông Nguyễn Văn Thương cho biết.
Sự nhanh nhạy công nghệ đã giúp ông Nguyễn Văn Thương lan tỏa thông tin nhanh chóng, từ các chỉ đạo của chính quyền đến những cảnh báo về lừa đảo trực tuyến. Để đảm bảo thông tin “hai chiều”, ông Thương đã mạnh dạn thay đổi cách tiếp cận, lan tỏa mạnh mẽ số điện thoại cá nhân của mình tới toàn thể người dân trong khu phố. Các phản ánh, kiến nghị của người dân đều được ông Nguyễn Văn Thương tiếp nhận, sàng lọc và chuyển tới phường, giúp chính quyền cơ sở “can thiệp” nhanh chóng. “Thường trực của trưởng khu phố là 24/24 giờ. Đôi khi ban đêm cũng không được nghỉ”, ông Thương nói.
Tại khu phố 11, phường An Phú Đông, bà Phạm Thị Mười được nhiều người đánh giá là một trưởng khu phố khéo léo trong vận động nhân dân, gần gũi trong tuyên truyền, minh bạch trong thực hiện quy chế dân chủ cơ sở. Dưới sự “dẫn dắt” của bà Mười, chỉ trong một thời gian ngắn (từ 1/7 đến nay), khu phố 11 đã “xã hội hóa” được một tuyến rạch phủ đầy hoa sen, một công viên mini và đặc biệt là thiết lập thành công một phòng họp trực tuyến tại văn phòng khu phố.
“Chúng tôi chú trọng thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở với phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát và dân thụ hưởng. Trước khi triển khai bất kỳ hoạt động nào của khu phố, chúng tôi đều tiếp xúc và trực tiếp tuyên truyền, vận động để người dân hiểu và hưởng ứng. Mọi việc đều hướng đến người dân, lấy người dân làm trung tâm”, bà Mười chia sẻ.
Theo bà Mười, trong vai trò là cấu nối chính quyền với người dân, tiếp nhận phản hồi, kiến nghị của người dân, trưởng khu phố sau khi tiếp nhận còn phải theo dõi hướng xử lý của chính quyền, theo đuổi cho đến khi có kết quả để thông tin đến người dân, truyền tải để dân hiểu và dân hài lòng. “Các kiến nghị của người dân đều được sàng lọc, nếu thuộc thẩm quyền của phường hoặc cấp cao hơn thì sẽ chuyển lên và theo đuổi cho đến khi có kết quả để trả lời người dân”, bà Mười cho biết.
Ông Trần Văn Hồng, ngụ tại khu phố 11, phường An Phú Đông cho rằng, nhờ sự tận tâm của bà Mười, người dân trong khu phố 11 đang được tận hưởng nhiều lợi ích, từ môi trường sạch đẹp, đường hẻm khang trang, nhất là tuyến rạch phủ đầy sen là công trình có sự chung tay của toàn thể người dân trong khu phố, không còn mùi hôi thối nồng nặc trước kia, thay vào đó là điểm “check in” thu hút nhiều người đến chụp ảnh và ngắm sen.
Hỗ trợ giải quyết thủ tục hành chính
Ông Nguyễn Văn Thương (trái), Trưởng khu phố 46, phường Tăng Nhơn Phú, TP. Hồ Chí Minh, xuống địa bàn để tuyên truyền về phòng cháy chữa cháy cho các chủ nhà trọ.
Sau hợp nhất, phường Tăng Nhơn Phú (Thành phố Hồ Chí Minh) có quy mô dân số lên đến 208.000 người với 86 khu phố. Đây là một trong những địa bàn có tốc độ đô thị hóa nhanh, thu hút một lượng lớn lao động nhập cư, người thuê trọ, dẫn đến sự biến động dân cư phức tạp, gây khó khăn cho công tác quản lý an ninh trật tự và thực hiện chính sách an sinh. Các trưởng khu phố tại đây cũng trở thành người đại diện cho hàng trăm hộ với hàng ngàn nhân khẩu.
Để giảm áp lực tại Trung tâm Phục vụ hành chính công, phường Tăng Nhơn Phú đã tận dụng vai trò của các trưởng khu phố để thành lập các Tổ tư vấn thủ tục hành chính tại cộng đồng, thiết lập các điểm tiếp nhận hồ sơ hành chính sao y điện tử, trích lục bản sao hộ tịch, thủ tục chính sách cho người có công tại khu dân cư.
Bà Cao Thị Ngọc Châu, Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Tăng Nhơn Phú, Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, gần như 100% các thủ tục liên quan đến sao y điện tử, trích lục hộ tịch và các thủ tục chính sách cho người có công đều được phường triển khai tiếp nhận ngay tại khu phố. Người dân không phải đi lại nhiều. Tới đây, song song với mô hình này, phường dự kiến mở thêm các điểm tiếp nhận thủ tục hành chính tại các khu chung cư, để tạo thuận lợi cho người dân, đồng thời giảm áp lực cho Trung tâm Phục vụ hành chính công của phường.
“Thời gian qua, các trưởng khu phố đã phát huy tốt vai trò, nắm bắt tình hình đời sống người dân, kịp thời phản ánh những nhu cầu, khó khăn phát sinh của người dân và phối hợp với chính quyền giải quyết nhanh chóng. Đặc biệt, họ rất tích cực hỗ trợ người dân và cán bộ phường trong giải quyết thủ tục hành chính tại nhà và tại khu phố”, bà Cao Thị Ngọc Châu nhấn mạnh.
Tương tự, tại phường Hiệp Bình, Đảng ủy phường cũng chỉ đạo thành lập các Tổ ứng cứu công nghệ và nghiệp vụ hỗ trợ giải quyết thủ tục hành chính tại nhà và tại khu phố cho người dân. Ông Vũ Anh Tuấn, Bí thư Đảng ủy phường Hiệp Bình cho biết, sau sáp nhập, phường có diện tích tự nhiên là 16,01 km2, quy mô dân số trên 215.000 người, gồm có 91 khu phố. Các trưởng khu phố đại diện cho địa bàn rộng lớn và đông dân hơn gấp 4-5 lần so với trước.
“Thời gian qua, tỷ lệ tiếp nhận, giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính trực tuyến của phường đạt 77,3%. Con số cho thấy phường cần phải nỗ lực hơn nữa, tăng cường nhiều giải pháp. Trong đó, các trưởng khu phố phải trở thành những “thủ lĩnh số” trong cộng đồng, đồng hành với Tổ ứng cứu công nghệ, tạo điều kiện để người dân tiếp cận với dịch vụ công trực tuyến thuận lợi, hiệu quả’, ông Vũ Anh Tuấn thông tin.
Anh Phạm Văn Tuân (trái), Trưởng khu phố 10, phường Hiệp Bình (TP. Hồ Chí Minh), xuống địa bàn gặp gỡ và hỗ trợ người lao động nhập cư làm thủ tục hành chính trực tuyến.
Hiện đang đại diện cho 661 hộ với trên 2.130 nhân khẩu, anh Phạm Văn Tuân, Trưởng khu phố 10, phường Hiệp Bình cho biết, 40% cư dân trong khu phố là dân nhập cư, đa số là công nhân lao động, trình độ “công nghệ” và sự “tương tác trực tuyến” với chính quyền còn hạn chế. Địa bàn rộng, việc đi lại để làm thủ tục hành chính của người dân cũng phức tạp, khó khăn. Để hỗ trợ và tạo điều kiện cho người dân, tôi đã thiết lập một nhóm Zalo tập hợp các tầng lớp nhân dân trong khu phố. Người dân gặp khó khăn khi làm thủ tục dịch vụ công trực tuyến có thể nhắn tin vào nhóm Zalo này, hoặc đến điểm sinh hoạt của khu phố phản ánh, chúng tôi sẽ tiếp nhận và điều Tổ ứng cứu công nghệ xuống hỗ trợ ngay lập tức”.
Vào Chủ nhật hằng tuần, các thành viên Tổ ứng cứu công nghệ của phường Hiệp Bình cùng với các trưởng khu phố sẽ tìm đến các khu nhà trọ có đông người nhập cư, vừa để tuyên truyền, vừa ghi nhận những trường hợp khó khăn trong việc làm thủ tục dịch vụ công trực tuyến để hỗ trợ. “Sau một thời gian bền bỉ, hiện tại, người dân trong khu phố tôi, kể cả người lớn tuổi, đều có thể thao tác nộp hồ sơ thủ tục hành chính tại nhà mà không phải đi lại nhiều. Trong khi đó, các chủ nhà trọ cũng chủ động hỗ trợ, hướng dẫn người thuê trọ làm thủ tục trực tuyến khi có nhu cầu như sao y điện tử, đăng ký cư trú hoặc thủ tục chính sách người có công”, anh Tuân cho biết.
Trong bối cảnh hiện nay, vai trò của các trưởng khu phố/ấp là rất quan trọng. Họ tham gia tích cực vào hỗ trợ chính quyền ở cơ sở, trong đó có việc nâng cao “kỹ năng số” cho người dân khi tương tác với chính quyền.
Bài cuối: Vai trò 'trụ cột' trong cộng đồng