Kíp trực báo điện tử tại Phòng Quốc tế Media đang duyệt tin bài. |
Cuối năm 2012, chúng tôi, những người đang gắn bó với tờ báo in Tin tức Hằng ngày, tiền thân là Tin tức Buổi chiều - Thông tấn xã Việt Nam, còn sốc khi đưa tin tạp chí danh tiếng Newsweek (Mỹ) ngừng xuất bản sau 79 năm để chuyển sang phiên bản báo điện tử. Ít ai trong chúng tôi nghĩ tới việc chính tờ báo in mà mình gắn bó sẽ rẽ sang một hướng đi tương tự, dù khi đó phiên bản điện tử của báo Tin tức đã có mặt trong làng báo chí online.
Trang thông tin điện tử baotintuc.vn ra đời khá muộn, ngày 17/12/2010, khi các báo điện tử ở Việt Nam đã “trăm hoa đua nở”. Ban đầu, bộ phận điện tử chỉ có 7 người: một kỹ thuật viên, 4 biên tập viên có nhiệm vụ “up” tin khai thác từ nguồn tin Thông tấn xã, và hai người duyệt xuất bản. Với chức năng của một trang tin, lại là một đơn vị thuộc Thông tấn xã Việt Nam, baotintuc.vn đăng tải thông tin về mọi mặt đời sống xã hội do các hãng tin nguồn cung cấp cũng như đăng lại những tác phẩm từ báo viết. Vậy thôi, nhưng đó cũng là một khối lượng công việc lớn khi mà thời gian làm việc của chúng tôi không chỉ gói gọn trong “giờ hành chính” mà đã trải dài từ 6 giờ sáng cho đến 23 giờ đêm.
Trong bối cảnh tòa soạn Tin tức còn đang bận rộn cho ấn phẩm báo in hằng ngày và số Tin tức Cuối tuần, trang điện tử baotintuc.vn được giao cho phòng Quốc tế - Media phụ trách. Vậy là chúng tôi, từ những biên tập viên làm thông tin quốc tế cho tờ báo giấy, trở thành những người phụ trách trang thông tin điện tử của tờ báo. Hằng ngày, phải cùng lúc làm thông tin cho cả tờ báo giấy lẫn báo điện tử, đó thực sự là một thách thức với những người “tay ngang” như tôi.
Bất cứ khóa học nào về báo điện tử do cơ quan hay do Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức, đều được chúng tôi chớp lấy. Học tác nghiệp báo điện tử, học quay phim, dựng phim, chụp ảnh, kỹ năng livestream trên mạng xã hội, kỹ năng làm SEO, báo chí tư liệu (infographic), kỹ năng vận hành hệ thống quản lý nội dung trang web (CMS)... Cứ vừa học, vừa ứng dụng, những kẻ “tay ngang” thích nghi dần và tự rút ra những bài học cho chính mình.
Cán bộ, phóng viên, biên tập viên Phòng Quốc tế Media trực xuất bản báo điện tử. Ảnh: Viết Tôn. |
Cuốn theo tốc độ của dòng thông tin chảy cuồn cuộn trên mạng internet, phòng Quốc tế - Media từ chỗ chỉ đăng tải lại thông tin nguồn của Thông tấn xã, đã kiêm luôn nhiệm vụ sản xuất thông tin mảng quốc tế cho trang web. Một guồng quay mới bắt đầu, nhanh, liên tục với tiêu chí “Online First” - những gì nhanh nhất được đẩy lên baotintuc.vn; sau đó, những thông tin tổng hợp, phân tích sâu được đăng tải trên trang báo giấy Tin tức hằng ngày.
Cuộc tập dượt quan trọng đầu tiên của chúng tôi là cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2012, với chiến thắng nhiệm kỳ 2 của Tổng thống Barack Obama trước đối thủ Cộng hòa, Mitt Romney. Khó khăn lúc này là hệ thống quản lý trang web vẫn chưa cho phép chúng tôi tường thuật “Live”, vì thế áp lực phải đưa thật nhanh và liên tục những diễn biến của cuộc bầu cử được quan tâm nhất thế giới lại càng đè nặng. Thông tin bầu cử được “update” theo phương pháp “thủ công”, là cập nhật thêm thông tin vào bài, thay vì được đưa Live theo dòng thời gian.
Sau lần cải tiến giao diện và kỹ thuật vào năm 2013, baotintuc.vn bước vào cuộc tập dượt lớn tiếp theo, với chiến dịch thông tin xung quanh sự kiện Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua đời. Lần đầu tiên, toàn tòa soạn không còn phân biệt báo in hay báo điện tử, tất cả ưu tiên cho chiến dịch thông tin online. Phòng Quốc tế - Media trở thành đầu mối xử lý thông tin đưa lên trang điện tử, trong khi toàn phóng viên, biên tập viên trong tòa soạn được phân công “trực chiến” ở hầu hết các “đầu cầu” quan trọng trong chuỗi ngày đau buồn cả đất nước vĩnh biệt Đại tướng, người con ưu tú đất Quảng Bình. Đó là những ngày đưa tin không có giờ nghỉ, đến cả những biên tập viên quốc tế như chúng tôi cũng lao ra đường, trực chiến cả đêm trắng bên ngoài nhà Đại tướng trên đường Hoàng Diệu. Trong ngày Hà Nội tiễn biệt Đại tướng, các phóng viên đã cắm chốt suốt dọc hành trình xe tang chở linh cữu Đại tướng lần cuối cùng đi trên những con phố Thủ đô, liên tục truyền về tòa soạn những dòng tin nóng, hình ảnh, video. Khi chuyên cơ chở linh cữu Đại tướng hạ cánh xuống sân bay Đồng Hới, Quảng Bình cũng là lúc nhóm phóng viên cơ động đã sẵn sàng, tiếp tục truyền tin trực tiếp lên trang web cho đến tận khi tiễn biệt Đại tướng an nghỉ trong lòng đất quê hương.
Làm thông tin online cho chúng tôi những trải nghiệm sôi động, căng thẳng nhưng cũng đầy hưng phấn. Đó là khi những bước chân rầm rập, khí thế hào hùng của đoàn quân diễu binh mừng 70 năm Quốc khánh được chúng tôi tường thuật Live trên trang web baotintuc.vn vào ngày 2/9/2015. Đó là ngày toàn dân tham gia cuộc Tổng tuyển cử vào chủ nhật 22/5/2016, khi chúng tôi không chỉ kết nối thông tin Live từ các phóng viên tòa soạn mà với hàng chục cơ quan thường trú của TTXVN tại hàng chục tỉnh, thành trên cả nước và nhiều quốc gia trên thế giới. Là kỳ bầu cử Tổng thống Mỹ gay cấn bậc nhất trong lịch sử - với thắng lợi kịch tính và gây sốc của Tổng thống Donald Trump trước đối thủ Hillary Clinton tháng 11/2016 - khi chúng tôi thức trắng đêm để “Live” thông tin về một quốc gia cách xa nửa vòng Trái đất...
Phương thức truyền thông đa phương tiện, với ảnh, video, đồ họa, đã mở ra những cánh cửa lớn đưa thông tin đến với công chúng. Tuy baotintuc.vn mới chỉ là một trang thông tin, chưa được xếp vào top đầu những trang web đông đảo độc giả tại Việt Nam, nhưng chúng tôi đã thu hút bạn đọc từ trên 130 quốc gia trên thế giới. Mỗi dòng tin, mỗi bài viết, mỗi bức ảnh hay video clip được phát đi, vì thế đều lấp lánh niềm tự hào của những người làm báo thuộc Thông tấn xã Việt Nam.
Đến ngày 16/1/2017, trang thông tin điện tử baotintuc.vn mới chính thức trở thành báo điện tử Tin tức (www.baotintuc.vn), và chỉ hai tuần trước đó, tờ báo in Tin tức hằng ngày đã ngừng xuất bản trong sự tiếc nuối và cả niềm hy vọng - hy vọng về một cuộc chuyển hướng thành công, mang đến những hiệu quả thông tin và kinh tế cao hơn trong kỷ nguyên internet.
Dù đã trải qua một quá trình chuyển tiếp khá dài trước đó, các phóng viên tòa soạn Tin tức vẫn không tránh khỏi những ngỡ ngàng cả về tâm lý lẫn kỹ năng tác nghiệp. Baotintuc.vn giờ không chỉ nằm trong phạm vi của phòng Quốc tế - Media mà đã trở thành “đất dụng võ” của tất cả các phòng nội dung, vốn chuyên tác nghiệp báo in trước đây. Cả tòa soạn hối hả với một không khí lao động mới, áp lực cũng rất mới khi từng tin, bài đều lập tức được “đo lường” chính xác mức độ ảnh hưởng với bạn đọc, một trong những thước đo đánh giá năng lực của phóng viên, biên tập viên.
Chuyển hướng sang báo điện tử là một xu hướng không thể tránh khỏi trong kỷ nguyên mạng. Nhưng trong dòng chảy thông tin cuồn cuộn và đầy rẫy những thứ tin “rác”, những “fake news” trên các trang web “lá cải”, “lá ngón”, đặc biệt là trên các trang mạng xã hội, baotintuc.vn đã xác định một hướng đi riêng, cung cấp thông tin nóng hổi, chính xác; những phân tích sâu, nhiều chiều, khách quan; thông tin phản hồi, phản biện sắc sảo chuẩn mực; thông tin định hướng dư luận và cải chính sai lệch. Những gì chúng tôi đang đem đến cho bạn đọc có thể được ví như nguồn “thực phẩm sạch” giữa “chợ thông tin” đầy rẫy những “thực phẩm độc hại”, trắng đen, thật giả lẫn lộn này.