Tổng thống Mỹ Joe Biden. Ảnh: Reuters
Theo tờ New York Times, trước khi Tổng thống Biden đề xuất đình chỉ ba tháng thuế liên bang đối với xăng và dầu diesel ngày 22/6, nhiều bang khác đã xuất hiện các đề xuất kiểu này dưới nhiều hình thức.
Thống đốc Ron DeSantis đã đề xuất hủy bỏ thuế xăng của Florida từ hồi tháng 11/2021. Thống đốc Gavin Newsom đã đưa ra ý tưởng mới về việc cấp tiền cho người dân California để bù đắp giá cả đang tăng. Vào tháng 3, Thống đốc Brian Kemp đã đình chỉ thuế xăng của Georgia đến hết ngày 31/5.
Bốn thượng nghị sĩ đảng Dân chủ đang nỗ lực tái tranh cử, gồm Catherine Cortez Masto ở Nevada, Maggie Hassan ở New Hampshire, Mark Kelly ở Arizona và Raphael Warnock của Georgia, đã kêu gọi đình chỉ thuế xăng liên bang vào tháng 2.
Ngày 22/6, Tổng thống Biden đã đề nghị Quốc hội bỏ thuế liên bang đến cuối tháng 9, ngay trước cuộc bầu cử giữa kỳ vào mùa thu.
Ông nói: “Tôi hoàn toàn hiểu rằng chỉ riêng việc giảm thuế xăng sẽ không giải quyết được vấn đề. Nhưng việc này sẽ giúp các gia đình giảm bớt gánh nặng ngay tức thì”.
Ông Biden cũng kêu gọi các bang thực hiện các bước xóa bỏ thuế xăng và dầu diesel. Ông đã đề nghị với các công ty lọc dầu tăng công suất lọc dầu.
Kết hợp các biện pháp, ông Biden cho rằng có thể làm giảm 1 USD cho mỗi gallon xăng. Tuy nhiên, con số đó dựa vào một số bước hoàn toàn nằm ngoài tầm kiểm soát của Tổng thống.
Trước hết là cản trở từ Quốc hội. Trong tuyên bố sau phát biểu của Tổng thống Biden, Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi không cam kết đưa vấn đề đình chỉ thuế xăng dầu ra để bỏ phiếu. Ông Mitch McConnell, lãnh đạo phe thiểu số của đảng Cộng hòa tại Thượng viện, đã nhanh chóng bác bỏ lời kêu gọi trên của ông Biden.
Một trạm xăng ở Los Angeles, bang California, Mỹ, ngày 1/6/2022. Ảnh: THX/TTXVN
Theo CNN, đề xuất tạm ngừng thuế xăng dầu nói trên là nỗ lực mới nhất của ông Biden cho thấy ông đang muốn giảm giá nhiên liệu khi người Mỹ ngày càng thất vọng vì gánh nặng tài chính. Các quan chức Nhà Trắng đã xem xét việc giảm thuế xăng trong nhiều tháng, nhưng bị hoãn lại cho đến nay một phần vì lo ngại sẽ gặp cản trở tại Quốc hội.
Đảng Cộng hòa phản đối dỡ bỏ thuế xăng. Ngay cả một số thành viên Dân chủ cũng coi tạm giảm thuế xăng dầu là “chiêu trò”.
Tuy nhiên, đối mặt với sự tức giận ngày càng tăng và thời điểm người Mỹ lái xe nhiều sắp tới, Tổng thống Biden xác định rằng ngay cả những bước đi nhỏ cũng đáng thực hiện.
Ông Amos Hochstein, cố vấn cấp cao về an ninh năng lượng tại Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết: “Trong điều kiện hiện nay của chúng ta, đó không phải là một chiêu trò, đó là giảm gánh nặng một chút cho người dân Mỹ khi chúng ta bước vào giai đoạn mùa hè”.
Thuế liên bang hiện hành đối với xăng là khoảng 18 xu/gallon, trong khi thuế liên bang đối với dầu diesel là 24 xu/gallon. Ngay cả khi khoản tiết kiệm nhờ dỡ bỏ các loại thuế đó được chuyển trực tiếp cho người tiêu dùng thì khoản tiết kiệm cho một lần đổ xăng có thể chỉ là vài USD.
Ngoài ra, thuế xăng dầu chính là nguồn tiền dùng để xây dựng, bảo trì đường sá. Dù vậy, các quan chức cho biết ông Biden sẽ kêu gọi sử dụng các nguồn thu khác để bù đắp khoản thiếu hụt và ông đã tìm cách giảm bớt lo ngại này trong bài phát biểu của mình.
Ông cũng đã tìm cách tận dụng cơ hội này để giải thích về các quyết định ông đã thực hiện và góp phần làm tăng giá xăng. Tổng thống đã bảo vệ động thái cấm nhập khẩu năng lượng Nga vào Mỹ sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin đưa quân vào Ukraine. Nhập khẩu năng lượng từ Nga chiếm một phần nhỏ trong năng lượng của Mỹ, khoảng 8% vào năm 2021, trong đó chỉ khoảng 3% là dầu thô.
Không chỉ Quốc hội, một số nhà kinh tế cũng nói rằng người dân chỉ hưởng lợi tối thiểu thì việc tạm hoãn thuế xăng dầu.
Ông Jason Furman, một quan chức kinh tế cấp cao trong chính quyền Barack Obama, viết trên Twitter: “Phần lớn mức giảm 18,4 xu sẽ do ngành lọc dầu bỏ túi, có thể chỉ một vài xu được chuyển cho người tiêu dùng”.
Một trạm xăng ở New York, Mỹ, ngày 10/6/2022. Ảnh: THX/TTXVN
Các quan chức cấp cao chính quyền Mỹ đã thừa nhận những điều này, nhưng cho biết Tổng thống Biden sẽ gây áp lực buộc các công ty phải chuyển khoản tiền tiết kiệm được cho người tiêu dùng.
Ông Biden nói: “Giờ không phải là lúc trục lợi… Tôi muốn nói với các công ty điều hành trạm xăng và định giá xăng bán lẻ rằng đây là thời điểm chiến tranh, thời điểm xảy ra nguy cơ toàn cầu. Đây không phải là thời điểm bình thường. Hãy giảm giá bán lẻ xăng”.
Tuy nhiên, có vẻ khó hành động nhanh chóng. Công suất lọc dầu đã bị cắt trong đại dịch COVID-19 và sẽ mất nhiều tháng để hoạt động trở lại. Các nhà máy lọc dầu đang hoạt động với gần 90% công suất.
Tổng thống đã tăng áp lực đối với các công ty dầu khí trong những tuần gần đây khi giá xăng tăng vọt, với mức trung bình trên toàn quốc có thời điểm tăng trên 5 USD/gallon vào tuần trước.
Đáp lại những lời chỉ trích của Tổng thống, ngành dầu mỏ phần lớn nói rằng đó là lỗi của chính quyền Mỹ.
Trong khi đó, các chuyên gia khí hậu nói rằng chính phủ không nên khuyến khích sử dụng nhiên liệu hóa thạch và không trợ cấp cho các loại nhiên liệu này. Các nhà kinh tế cho biết thêm rằng can thiệp vào giá cả có thể tạo ra những biến dạng không thể đoán trước trên thị trường.