Người vô gia cư sẽ ra bãi rác để lựa chọn những bộ còn tốt mang ra chợ bán. Ảnh: National Geographic
Theo tờ The Guardian ngày 26/6, tại một góc bụi bặm của sa mạc Atacama – vùng đất khô cằn nhất thế giới không tính hai cực, từng đống quần áo đã qua sử dụng nằm rải rác trên cát, bạc màu và rách nát dưới ánh nắng gay gắt.
Sương mù từ biển trôi ngang qua cao nguyên ven biển phía trên thành phố Iquique ở vùng cực Bắc Chile, gió xào xạc lướt qua những túi nilon phồng căng vì chứa đầy quần áo cũ.
Những đống quần áo kéo dài tít tắp: đồng phục y tá, giày dép đã qua sử dụng, áo quần bảo hộ lao động, thời trang nhanh lỗi mốt của năm ngoái, thậm chí nhiều món vẫn còn gắn mác siêu thị.
Tuy nhiên, chính phủ Chile vừa có bước đi dứt khoát nhằm đối phó với khủng hoảng môi trường đang bủa vây sa mạc Atacama.
Tuần này, Bộ Môi trường Chile thông báo đã bổ sung mặt hàng dệt may vào danh mục “ưu tiên” trong luật trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, mở đường để các nhà nhập khẩu phải chịu trách nhiệm với lượng rác thải phát sinh từ hàng chục nghìn tấn quần áo cũ được đưa vào nước này mỗi năm.
Theo đó, các đơn vị nhập khẩu bắt buộc phải khai báo loại hàng may mặc mà họ mang vào Chile. Các quy định bổ sung cũng sẽ sớm được ban hành.
Chính phủ Chile sẽ công bố một chính sách công riêng, tập trung vào lĩnh vực dệt may và vai trò của ngành này trong mô hình kinh tế tuần hoàn. Một trong những mục tiêu chính là xóa bỏ các bãi rác quần áo ở sa mạc Atacama.
Theo số liệu của chính phủ, hơn 90% hàng dệt may được bán ở Chile là hàng nhập khẩu, biến nước này thành quốc gia nhập khẩu quần áo đã qua sử dụng lớn thứ tư thế giới.
Chính phủ ước tính Chile nhập khoảng 123.000 tấn quần áo cũ mỗi năm và hậu quả nặng nề nhất được cảm nhận rõ ở miền Bắc – nơi tình trạng ô nhiễm ở sa mạc Atacama đã thu hút sự chú ý toàn cầu.
Bà Beatriz O’Brien – Điều phối viên quốc gia của tổ chức phi chính phủ Fashion Revolution – nói: “Điều này sẽ thúc đẩy một văn hóa tiêu dùng mới, khi các doanh nghiệp buộc phải cung cấp dịch vụ sửa chữa, tái sử dụng và tái chế. Đây là bước chuyển từ nền kinh tế tuyến tính (sản xuất, tiêu dùng, thải bỏ) sang mô hình kinh tế tuần hoàn trong ngành dệt may và thời trang của Chile”.
Dự báo sản lượng dệt may toàn cầu sẽ tăng từ 109 triệu tấn năm 2020 lên 145 triệu tấn vào năm 2030.
Tại Chile, mỗi người dân tiêu thụ trung bình 32kg hàng dệt may mỗi năm, tạo ra khoảng 572.000 tấn rác thải dệt may/năm.
Mỗi ngày, hàng tấn quần áo được đưa miễn thuế vào khu tự do thương mại ở Iquique dưới dạng kiện hàng lớn quấn chặt bằng nhựa. Sau đó, lực lượng lao động nhập cư xẻ ra và phân loại các kiện hàng theo nhóm.
Những bộ quần áo tốt nhất, thường gần như mới, sẽ được bán tại các cửa hàng nằm dọc các nhà kho ở khu tự do, hoặc chuyển về thủ đô Santiago để bán lại. Một số kiện hàng còn được tái xuất trở lại Mỹ để tiếp tục bán ra.
Phần còn lại được chở bằng các xe tải nhỏ đến thành phố nghèo Alto Hospicio – nơi trải rộng trên cao nguyên phía trên Iquique. Sau đó, số quần áo này tham gia vào vòng xoay vô tận của hoạt động bán lại và tái sử dụng.
Tại La Quebradilla – một trong những khu chợ trời lớn nhất Chile, các tiểu thương bán quần áo với giá rất rẻ. Còn những món đồ kém hấp dẫn thường bị vứt bỏ ra sa mạc Atacama.
Một số sau đó bị đốt, tạo ra những cột khói đen dày đặc bốc lên từ các bãi rác lộn xộn trên cao nguyên gần Alto Hospicio.
Tuy nhiên, sau nhiều năm nghiên cứu, chính phủ Chile đã đưa được mặt hàng dệt may vào danh mục trong luật trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất.
Nhiều quốc gia đã có luật tương tự, nhưng đạo luật này của Chile được thực thi từ năm 2017 chỉ áp dụng với các danh mục như lốp xe, ắc quy, dầu nhờn và bao bì nhựa.
Bộ trưởng Môi trường Chile, bà Maisa Rojas, nói: “Việc đưa hàng dệt may vào luật trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất sẽ quy định rõ trách nhiệm của nhà sản xuất, buộc họ không thể làm ngơ trước tác động môi trường của lượng hàng dệt may không còn sử dụng được. Áp dụng hiệu quả đạo luật này sẽ giúp chúng tôi giải quyết khoảng trống pháp lý trong ngành này vốn là nguyên nhân gây ra lượng rác thải khổng lồ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân cũng như môi trường”.