Tổng thống CH Séc gia tăng quyền lực trong nhiệm kỳ hai?

Bài báo viết: Giới phân tích chính trị Séc đều cho rằng nhiệm kỳ thứ hai và cũng là nhiệm kỳ cuối cùng của Tổng thống Zeman có thể sẽ chứng kiến các động thái mạnh mẽ hơn trên chính trường của ông so với nhiệm kỳ đầu tiên. Chắc chắn, ông Zeman sẽ không theo đuổi cách tiếp cận mới mang tính hòa giải như đã từng tuyên bố. Ngược lại, Tổng thống Zeman sẽ đẩy mạnh “ván bài chính trị” của mình, trong đó có mục tiêu nhằm vào càng nhiều đối thủ chính trị càng tốt.

Trong nhiệm kỳ cuối này, Tổng thống Zeman không cần phải kiêng nể bất cứ điều gì. Về mặt đối nội, ông Zeman có thể sẽ thách thức các quy định của Hiến pháp, phá vỡ các “vùng cấm” đang tồn tại trên chính trường Séc hay sự gắn kết giữa Praha với phương Tây.

Không ai nghi ngờ về việc Tổng thống Zeman sẽ tìm cách gia tăng tối đa quyền lực và mức độ ảnh hưởng đối với chính trường Séc. Ông Zeman có thể hình thành “nội các riêng”, giống như đã từng làm năm 2013 khi thành lập chính phủ kỹ trị do Thủ tướng Jiri Rusnok lãnh đạo, bất chấp sự phản đối của Hạ viện Czech.

Thời gian tới, nếu chính phủ liên minh giữa phong trào ANO và Đảng Dân chủ Xã hội Séc (CSSD) với sự ủng hộ của Đảng Cộng sản Séc - Morava (KSCM) - phương án mà Tổng thống Zeman đang thúc đẩy - thực sự hình thành thì chính phủ này về cơ bản cũng có thể được coi là “nội các của ông Zeman”.

Lãnh đạo mới của CSSD cũng như ban lãnh đạo KSCM ủng hộ Tổng thống Zeman nhằm củng cố vị thế của họ trên chính trường Séc. Về phần mình, Thủ lĩnh ANO Andrej Babis cũng có quan điểm tương tự do nhận được sự ủng hộ của tổng thống cho việc lập chính phủ mới “không giới hạn về thời gian”.

Ông Zeman chắc chắn sẽ sử dụng tất cả các yếu tố trên nhằm gia tăng ảnh hưởng đối với chính phủ mới nếu được thành lập ở Séc và đóng vai trò như một “đối tác” của chính phủ này.

Tổng thống Zeman có thể hướng tới việc hình thành một “hệ thống chính trị đặc biệt”, trong đó về mặt chính thức Tổng thống không có nhiều quyền lực nhưng trong thực tế lại đóng vai trò của một đối tác chính trị quan trọng.

Về đối ngoại, vị thế của Tổng thống Zeman có thể sẽ trở nên phức tạp hơn. Rõ ràng, ông Zeman đã và sẽ tiếp tục là nhân vật “thân Nga”. Mặc dù Tổng thống Zeman bác bỏ các chỉ trích về việc bị coi là “con rối” trong cuộc chơi của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Tuy nhiên, các tuyên bố của ông Zeman liên quan đến cuộc khủng hoảng ở Ukraine hay thông tin về việc Nga can thiệp vào các cuộc bầu cử ở châu Âu đã cho thấy nhiều điều về chương trình nghị sự của ông trong năm năm tới.

Nếu muốn thúc đẩy hơn nữa các lợi ích của Moskva thì Tổng thống Zeman có thể sẽ phải đối mặt với nhiều trở ngại. Chính sách “thân Nga” của Tổng thống Zeman không làm phức tạp các cuộc đàm phán của Thủ tướng từ nhiệm Babis tại Hội đồng châu Âu bởi các chính trị gia EU biết rằng quyền lực của ông Zeman có hạn. Cả Berlin và Brussels đều không coi chính sách trên của Tổng thống Séc Zeman là vấn đề nghiêm trọng.

Tuy nhiên, mọi sự có thể sẽ thay đổi trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Zeman. Nếu chính phủ tới ở Séc không khẳng định được vai trò trong việc hoạch định chính sách đối ngoại thì chính phủ này có thể sẽ bị gán mác “đối tác không tin cậy”.

Ông Tomas Prouza, cựu Quốc vụ khanh về các vấn đề châu Âu của Séc, từng nhấn mạnh: “CH Séc sẽ bắt đầu rơi vào con đường bị cô lập nếu chính phủ không chống lại được các nỗ lực của Tổng thống Zeman trong việc giảm nhẹ các biện pháp cứng rắn của Praha trong quan hệ với Nga, nếu Bộ trưởng Tư pháp chấp nhận sức ép từ Tổng thống trong việc bắt giữ các nhân vật để trục xuất sang Moskva chứ không phải sang Washington và nếu chính phủ này không “đính chính” được các tuyên bố không đúng sự thật của ông Zeman về châu Âu và các đối tác của Séc”.

Hiện có hai nhân tố có thể làm chậm lại các nỗ lực của Tổng thống Zeman trong việc thay đổi định hướng của Séc. Thứ nhất, đó chính là Thủ tướng từ nhiệm, thủ lĩnh phong trào ANO Andrej Babis. Hiện ông Babis là đồng minh của Tổng thống Zeman nhưng lợi ích của ông này và các tập đoàn, công ty thuộc sở hữu cá nhân lại nằm ở châu Âu. Chắc chắn ông Babis muốn được các lãnh đạo EU công nhận là “đối tác có trách nhiệm”.

Thứ hai, đó chính là vấn đề sức khỏe của Tổng thống Zeman. Ông Zeman hiện đã 73 tuổi và tình trạng sức khỏe có dấu hiệu xấu đi gần đây. Mặc dù vậy, không thể xem nhẹ ảnh hưởng của Tổng thống Zeman. Hơn nữa, nếu vấn đề sức khỏe thực sự ảnh hưởng đến việc đảm nhiệm vai trò Tổng thống của ông Zeman thì điều này lại tạo ra một nguy cơ lớn hơn. Đó chính là việc gia tăng vai trò của đội ngũ cố vấn của ông Zeman, trong đó có các cố vấn về quan hệ với Nga như ông Vratislav Mynar và ông Martin Nejedly.

Nếu vậy, tuyên bố của ông Jiri Drahos - đối thủ chính của ông Zeman trong cuộc bầu cử Tổng thống vừa qua - có thể sẽ trở thành sự thật. Ông Drahos từng tuyên bố rằng ông Milos Zeman không còn gì hơn để cống hiến cho đất nước này, mặc dù vậy đội ngũ cố vấn của ông Zeman vẫn có thể sẽ lấy đi nhiều thứ trong số đó”.