Ảnh minh họa: Bloomberg
Hãng CNBC đưa tin một hệ thống thanh toán xuyên biên giới mới vừa được các quốc gia Đông Nam Á triển khai gần đây có thể giúp tăng cường hội nhập tài chính giữa các bên tham gia cũng như đưa khối Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đến gần hơn với mục tiêu gắn kết kinh tế.
Động thái này diễn ra sau khi 5 quốc gia Đông Nam Á trên ký một thỏa thuận chính thức vào cuối năm ngoái. Và tại hội nghị thượng đỉnh ASEAN vào tháng 5 vừa qua, các nhà lãnh đạo cũng đã nhắc lại cam kết của họ đối với dự án, qua đó đặt nền tảng cho lộ trình mở rộng liên kết thanh toán khu vực đó tới tất cả 10 thành viên ASEAN.
Kế hoạch này nhằm hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động thanh toán thương mại, đầu tư, chuyển tiền xuyên biên giới cũng như là các hoạt động kinh tế khác với mục tiêu thực hiện một hệ sinh thái tài chính toàn diện trên khắp Đông Nam Á.
Các nhà phân tích cho rằng các ngành bán lẻ sẽ đặc biệt được hưởng lợi từ động thái trên, trong bối cảnh chi tiêu của người tiêu dùng dự kiến tăng lên, từ đó có thể thúc đẩy ngành du lịch.
Việc triển khai hệ thống thanh toán xuyên biên giới trên được coi là một bước đi quan trọng để giảm sự phụ thuộc của khu vực Đông Nâm Á vào các loại tiền tệ bên ngoài như đồng đô la Mỹ cho các giao dịch xuyên biên giới, đặc biệt là giữa các doanh nghiệp. Sức mạnh của đồng bạc xanh trong những năm gần đây đã dẫn đến việc các đồng tiền của ASEAN yếu đi, gây tổn hại cho các nền kinh tế, vì phần lớn các thành viên của khối là những nhà nhập khẩu thực phẩm và năng lượng ròng.
Ông Nico Han, nhà phân tích tại bộ phận tư vấn Diplomat Risk Intelligence của tạp chí The Diplomat, cho biết: “Hệ thống này không sử dụng đồng đô la Mỹ hay đồng nhân dân tệ của Trung Quốc làm trung gian”. Ông Han đánh giá hệ thống này sẽ giúp nâng cao nhận thức về chủ nghĩa khu vực cùng với vai trò trung tâm của ASEAN trong việc quản lý các vấn đề quốc tế. Động thái này càng trở nên quan trọng hơn trong bối cảnh căng thẳng leo thang giữa các cường quốc lớn trên toàn cầu.
Cách thức hoạt động
Bằng cách kết nối các hệ thống thanh toán bằng mã QR, tiền có thể được gửi từ ví kỹ thuật số này sang ví kỹ thuật số khác.
Những ví kỹ thuật số này hoạt động hiệu quả như tài khoản ngân hàng, nhưng chúng cũng có thể được liên kết với tài khoản tại các tổ chức tài chính chính thức.
Chẳng hạn, khách du lịch Malaysia ở Singapore có thể thanh toán bằng tiền ringgit của Malaysia trong ví kỹ thuật số Malaysia của họ khi thực hiện giao dịch. Hoặc, một công nhân Malaysia ở
Singapore có thể gửi tiền bằng đô la Singapore trong ví kỹ thuật số của Singapore đến ví của người nhận ở Malaysia.
Phí và tỷ giá hối đoái sẽ được xác định theo thỏa thuận chung giữa các ngân hàng trung ương.
Hiện tại, một hệ thống toàn khu vực như thế này không tồn tại ở các nơi khác trên thế giới. Nhưng trong tương lai, Ngân hàng Thanh toán Quốc tế, có trụ sở tại Thụy Sĩ, hy vọng sẽ kết nối các hệ thống thanh toán bán lẻ trên toàn thế giới bằng cách sử dụng mã QR và số điện thoại di động.
Ông Satoru Yamadera, cố vấn tại Phòng Tác động Phát triển và Nghiên cứu Kinh tế của Ngân hàng Phát triển Châu Á, đã đánh giá nỗ lực của các ngân hàng trung ương ASEAN là sáng tạo và mới lạ.
“Ở các khu vực khác như châu Âu, kết nối thanh toán bán lẻ qua thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ phổ biến hơn. Còn Trung Quốc nổi tiếng về thanh toán bằng mã QR tiên tiến. Nhưng chúng không được kết nối như mã QR của ASEAN”, ông nói tiếp.
Các lợi ích về kinh tế
Mô hình thanh toán QR này không thu phí của chủ thẻ và người bán hàng. Nó cũng có tỷ lệ chuyển đổi tốt hơn so với tỷ lệ được thiết lập bởi các bộ xử lý thanh toán tư nhân như Visa hoặc American Express.
Các chuyên gia cho biết những doanh nghiệp siêu nhỏ cũng như doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMB) sẽ được hưởng lợi nhờ kết nối thanh toán khu vực ASEAN. Theo Ngân hàng Phát triển châu Á, các công ty như vậy chiếm hơn 90% các doanh nghiệp ở Đông Nam Á.
Nhà phân tích Han tại Diplomat Risk Intelligence giải thích: “SMB có thể tránh được các chi phí liên quan đến việc duy trì hệ thống điểm bán hàng thực tế hoặc trả phí trao đổi cho các công ty thẻ”.
Các cá nhân chịu thiệt thòi do nguồn thu nhập thấp cũng được hưởng lợi. Vì hệ thống thanh toán này hoạt động thông qua ví kỹ thuật số và không yêu cầu tài khoản ngân hàng truyền thống nên những người không có tài khoản ngân hàng cũng có thể sử dụng nó.
Trong khi đó, ông Nicholas Lee, nhà phân tích công nghệ hàng đầu châu Á tại Global Counsel, một công ty tư vấn chính sách công, cho biết hệ thống mới của ASEAN cũng sẽ cho phép các thương gia và người tiêu dùng xây dựng lịch sử thanh toán mạnh mẽ và cung cấp dữ liệu có giá trị để chấm điểm tín dụng. Điều đó đặc biệt có lợi cho các phân khúc dân số không sử dụng dịch vụ ngân hàng và những người thường không có quyền truy cập vào dữ liệu đánh giá tín dụng như vậy.
Ngoài ra, các giao dịch không dùng tiền mặt gia tăng sẽ cho phép các nhà hoạch định chính sách nắm bắt dữ liệu giao dịch và luồng giao dịch hiệu quả hơn. Đổi lại, điều này có thể dẫn đến dự báo kinh tế và hoạch định chính sách tốt hơn.
Áp lực tiền tệ
Mặc dù việc tăng cường kết nối thanh toán trong khu vực có khả năng làm giảm rào cản thanh toán và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi kỹ thuật số, nhưng điều đó có thể vô tình gây áp lực lên một số loại tiền tệ nhất định, đặc biệt là đồng đô la Singapore.
“Kịch bản tiềm năng rằng đồng đô la Singapore nổi lên như một đồng tiền dự trữ trong khu vực trên thực tế đặt ra một thách thức mà các quốc gia ASEAN cần phải đối mặt”, ông Lee nhận định.
Ông giải thích rằng ới sức mạnh và sự ổn định của đồng đô la Singapore, cả doanh nghiệp quốc tế và khu vực có thể chọn nắm giữ nhiều vốn lưu động hơn bằng loại tiền tệ này, dựa vào mạng thanh toán mới để chuyển đổi tiền tệ hiệu quả.
Nếu điều đó xảy ra, nó có thể làm suy yếu sức mua của các loại tiền tệ khác trong khu vực và dẫn đến lạm phát nhập khẩu cao hơn nếu các ngân hàng trung ương không can thiệp.
Trong một kịch bản như vậy, các nhà chức trách có thể cảm thấy cần phải áp đặt các hạn chế về vốn để bảo vệ các loại tiền tệ tương ứng của họ. Và do đó có thể làm suy yếu mục đích thiết lập mạng thanh toán khu vực.
Vấn đề về quy định lại đặt ra một thách thức khác.
Ông Han cho biết các ngân hàng trung ương sẽ phải giải quyết các vấn đề về an ninh và gian lận, đồng thời đảm nhận nhiệm vụ tuyên truyền để công chúng nắm bắt về hệ thống thanh toán mới.
Ông cảnh báo những yếu tố này có thể mất nhiều thời gian.