Người dân mang theo di ảnh của cố Lãnh tụ Fidel Castro tham gia lễ tuần hành tại Santiago de Cuba ngày 4/12. Ảnh: THX/TTXVN |
Được mệnh danh là "Cái nôi của Cách mạng Cuba", thành phố với gần nửa triệu dân này đã chứng kiến những cuộc tấn công mang tính quyết định cùng tinh thần chiến đấu quật cường của những nhà hoạt động cách mạng Cuba nhằm đặt dấu chấm hết cho chế độ độc tài Fulgencio Batista.
Vào ngày 26/7/1953, một nhóm các nhà hoạt động cách mạng trẻ tuổi do cố lãnh tụ Fidel Castro dẫn đầu đã tiến hành một cuộc tấn công để giành quyền kiểm soát các doanh trại Moncada ở thành phố Santiago de Cuba, sau này là thành trì quân sự quan trọng thứ 2 của Cuba.
Để tiến hành một cuộc tấn công bất ngờ, lãnh tụ Fidel đã dẫn theo 100 chiến sĩ, hầu hết đến từ thủ đô La Habana, tập trung tại trang trại Siboney, nơi tập kết đạn dược và vũ khí bên ngoài thành phố Santiago de Cuba.
Mặc dù trận đánh nhằm vào trại lính Moncada thất bại và lãnh tụ Fidel cùng nhiều nghĩa quân khác bị bắt giữ, song sự kiện này được xem là sự khởi đầu cuộc cách mạng lật đổ chế độ độc tài Batista và thành công vào ngày 1/1/1959.
Khi bị đưa ra xét xử, lãnh tụ Fidel đã tự bào chữa cho mình một cách hùng hồn bằng bài diễn thuyết kéo dài 4 tiếng với tên gọi "Lịch sử sẽ bào chữa cho tôi". Dù bị kết án 15 năm tù giam, song dưới sức ép của dư luận, chính quyền độc tài Batista đã buộc phải trả tự do cho lãnh tụ Fidel 20 tháng sau đó.
Ông và đồng đội sau đó đã đến Mexico, tiếp tục cuộc đấu tranh lật đổ chế độ độc tài Batista, và quay về nước vào tháng 12/1956 để thực hiện cuộc tấn công thứ 2. Một lần nữa, Santiago de Cuba lại trở thành căn cứ quân sự cho trận đánh thứ 2 này.
Nhiều năm sau đó, vào ngày 1/1/1984, cố Chủ tịch Fidel đã bày tỏ lòng biết ơn đối với người dân và thành phố này đã hết lòng ủng hộ phong trào khởi nghĩa, đồng thời vinh danh Santiago de Cuba là "Thành phố anh hùng của Cộng hòa Cuba".
Trải qua nhiều thăng trầm, giờ đây những di tích cách mạng quý giá vẫn được lưu giữ tại Santiago de Cuba. Trang trại Siboney khi xưa giờ đây đã trở thành Đài tưởng niệm quốc gia với một bảo tàng lưu giữ những hình ảnh, tài liệu và thậm chí một trong 16 phương tiện mà quân khởi nghĩa đã sử dụng tấn công các trại lính hồi năm 1953. Tại đây, khách tham quan có thể tìm hiểu tất cả các bước chuẩn bị cho một cuộc tấn công và cách thức mà trạng trại này trở thành một doanh trại quân sự bí mật.
Trong khi đó, sau cuộc khởi nghĩa, trại lính Moncada đã trở thành một ngôi trường, nơi cũng có một viện bảo tàng lưu giữ các kỷ vật. Ước tính đã có hơn 3 triệu lượt khách, cả khách trong nước và nước ngoài, đã đến tham quan địa danh này.
Sau khi qua đời vào ngày 25/11/2016, tro cốt của vị lãnh tụ cách mạng huyền thoại Fidel đã được rước từ thủ đô La Habana về "cái nôi" các mạng Santiago de Cuba và được chôn cất tại nghĩa trang Santa Ifigenia.
Ông được xem là một trong những nhà cách mạng kiệt xuất nhất thế giới nửa sau thế kỷ XX, biểu tượng về tinh thần kiên cường đấu tranh cho độc lập dân tộc, cũng như truyền cảm hứng cho các phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới.