Sự “đãi ngộ hoàng gia” đã không còn dành cho Juan Carlos I của Tây Ban Nha như trước. Ảnh: Getty Images
Nửa thế kỷ trước, khi còn là một vị vua trẻ, Juan Carlos I đã từ bỏ quyền lực tuyệt đối mà nhà độc tài Francisco Franco trao lại, đưa đất nước bước vào con đường dân chủ và trở thành người bảo chứng cho nền quân chủ nghị viện đã làm nên diện mạo Tây Ban Nha hiện đại.
Thế nhưng tháng trước, khi Tây Ban Nha kỷ niệm 50 năm cuộc chuyển đổi dân chủ đó – và cả chế độ quân chủ mà ông từng khôi phục – Juan Carlos I lại trở thành nhân vật không được hoan nghênh tại sự kiện chính. Hàng loạt bê bối liên quan đến tài chính, tình ái và cả bê bối săn voi đã khiến ông phải thoái vị hơn một thập kỷ trước, sau đó lưu vong đến Abu Dhabi và gần như biến mất khỏi công chúng. Việc ông tham dự lễ kỷ niệm chỉ giới hạn ở một bữa ăn trưa gia đình tại cung điện cũ. Juan Carlos I đến sớm và rời cũng sớm. Điều này khiến ông cảm thấy mình bị gạt ra ngoài - như một cậu bé bị xóa tên khỏi chính bữa tiệc sinh nhật của mình.
“Thật nực cười khi đứa trẻ lại không xuất hiện trong lễ rửa tội của chính nó”, Juan Carlos, 87 tuổi, nói - theo lời Laurence Debray, đồng tác giả cuốn hồi ký mới ra mắt của ông.
Nửa thế kỷ sau khi góp phần khai sinh và bảo vệ nền dân chủ Tây Ban Nha, và hơn một thập kỷ sau cú ngã đầy bi hài, Juan Carlos vẫn hy vọng sẽ được nhìn nhận lại. Cuốn hồi ký "Juan Carlos I - Reconciliation" (“Hòa giải”) đầy những ấm ức gia đình, lời thú tội, và cả sự “cảm kích” dành cho “sự thông minh và nhạy bén chính trị” của Franco. Đây cũng là lần hiếm hoi ông kể lại cái chết của em trai - người thiệt mạng vì một viên đạn lạc khi hai anh em nghịch súng lúc còn thiếu niên. Và tất nhiên là không thiếu sự tự đề cao - “Tôi đã đem lại tự do cho người dân Tây Ban Nha” - như một nỗ lực của Juan Carlos nhằm lấy lại phần nào vị thế, thậm chí là nguồn tài chính.
Debray cho biết động lực lớn nhất của vị cựu vương là cảm giác ông vẫn còn điều quan trọng để nói, nhất là về sự chia rẽ chính trị ngày càng sâu sắc tại Tây Ban Nha, và về việc giới trẻ tỏ ra quan tâm hơn đến chế độ độc tài mà ông từng khước từ.
“Đối với ông ấy, điều đó thật sốc”, nhà đồng tác giả Debray nói về các cuộc thăm dò cho thấy nhiều người trẻ có cái nhìn tích cực hơn về Franco.
Tuy nhiên, chính con trai ông - Quốc vương Felipe VI - dường như chẳng mặn mà với màn tái xuất của cha. “Không cần thiết và không phù hợp”, phát ngôn viên hoàng gia nói khi được hỏi về video quảng bá sách.
Cuốn hồi ký mới "Juan Carlos I - Reconciliation" trên kệ sách. Ảnh: NYT
Các nhà phê bình xem sự trở lại của Juan Carlos như “bài học về sự thiếu tự nhận thức”. Họ đánh giá cuốn sách không phải là một tiếng nói khôn ngoan, và chỉ trích ông là người đàn ông tệ bạc, từng nhiều lần phản bội vợ – Hoàng hậu Sofia.
Họ lo rằng sự thù địch công khai của ông đối với chính phủ cánh tả sẽ làm gia tăng phân cực, còn việc ông “đá xéo” vợ chồng nhà vua đương nhiệm sẽ tiếp tục chia rẽ gia đình hoàng gia - vốn đã đầy rẫy ồn ào như điều tra trốn thuế, tham gia truyền hình thực tế, những vụ đối đầu giữa hai đời hoàng hậu, và tin đồn ngoại tình liên miên.
Tuần trước, con gái ông, Elena, cũng bị Quốc vương Felipe loại khỏi danh sách thành viên hoàng gia chính thức, sau khi xuất hiện tại buổi ký tặng sách của Debray như một động thái “đứng về phe ông nội”.
Trong khi đó, Quốc vương Felipe giữ khoảng cách. Trong một sự kiện tưởng niệm các kiến trúc sư của nền dân chủ Tây Ban Nha, ông chỉ nhắc đến cha bằng một câu ngắn ngủi.
Nhiều người trong khán phòng lại nghĩ Juan Carlos xứng đáng được tôn vinh hơn.
“Trong đời sống công chúng, ông ấy đã làm những điều tuyệt vời cho Tây Ban Nha”, Esperanza Aguirre, nữ bá tước và chính khách thuộc Đảng Nhân dân bảo thủ, nói. “Còn trong đời tư, ông có thể mắc vài sai lầm - ai mà chẳng vậy?”
Một số người dân vẫn sẵn sàng đón đọc cuốn sách. Ngày hồi ký ra mắt, Lidia Duran, 30 tuổi, mua một bản vì tò mò: “Thật ra tôi không thích ông ấy,” cô nói, “nhưng tôi muốn biết quan điểm của ông.”
Nhà đồng tác giả Debray sống hai năm cùng gia đình ở Abu Dhabi, nơi con bà chơi đùa trong bể bơi của Juan Carlos. Bà chia sẻ rằng căn biệt thự đá cẩm thạch rộng lớn của ông trống trải, ông thích nghe flamenco và ăn món Tây Ban Nha. Ông đi lại khó khăn sau chuỗi ca phẫu thuật hông - hậu quả từ cú ngã khi săn voi ở Botswana cùng tình nhân lúc bấy giờ, Corinna Larsen.
Laurence Debray (thứ hai từ trái sang) cùng con gái của cựu quốc vương, Elena, trên một chiếc thuyền gần Sanxenxo, Tây Ban Nha, năm 2024. Ảnh: Europa Press/Getty Images.
Debray cho biết ông gần như “trắng tay”, dù từng nhận 65 triệu euro từ Quốc vương Saudi Arabia. Các nhà phê bình gọi đó là “tiền vận động hành lang”, nhưng ông nói đó chỉ là “món quà khó từ chối”. Ông đã chuyển số tiền ấy cho Larsen. Sau khi chia tay, bà kiện ông tội quấy rối để đòi tiền, nhưng tòa bác vụ kiện vì không có thẩm quyền.
Những người bạn giàu có đã giúp Juan Carlos trả tiền thuế nợ khi ông bị điều tra về gian lận thuế và rửa tiền - các cuộc điều tra sau đó đều được hủy. Giờ ông sống nhờ lòng hào phóng của Tổng thống UAE Mohammed bin Zayed.
Debray nói ông sống cô độc, vẫn day dứt về cái chết của em trai năm xưa, và đau lòng vì cắt ngang quyền kế vị của cha mình. Ông cũng buồn vì Quốc vương Felipe “như một người con xa cách”. Felipe không bao giờ đưa các cháu gái đến thăm ông, và cũng cắt lương cùng trợ cấp của cha. “Quyết định đó nghĩa là con từ chối cha”, ông viết.