Thúc đẩy hợp tác số hóa và đổi mới sáng tạo

Theo ông Võ Tân Thành, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), sau 12 kỳ tổ chức, Diễn đàn Doanh nghiệp Mekong - Hàn Quốc đã chứng minh vai trò là một cơ chế hợp tác kinh tế hiệu quả và thiết thực, giúp hình thành mạng lưới kết nối rộng lớn, tạo điều kiện cho nhiều dự án đầu tư và thương mại được triển khai, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của tiểu vùng Mekong cũng như quan hệ hợp tác Mekong - Hàn Quốc.

Theo ông Võ Tân Thành, việc tổ chức Diễn đàn lần thứ 13 tại Việt Nam mang ý nghĩa đặc biệt, khi khu vực đang đứng trước những cơ hội và thách thức đan xen: Kinh tế toàn cầu bất ổn, chuỗi cung ứng chịu áp lực tái cấu trúc, trong khi cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo lại mở ra những động lực tăng trưởng mới.

Chủ đề năm nay, “Số hóa và Đổi mới sáng tạo: Chìa khóa thúc đẩy doanh nghiệp Mekong – Hàn Quốc chuyển đổi và hợp tác, phản ánh tính chiến lược, đồng thời là hướng đi tất yếu để các quốc gia và cộng đồng doanh nghiệp vượt qua thách thức, nắm bắt cơ hội, thúc đẩy tăng trưởng bền vững và bao trùm.

“Các quốc gia Mekong hiện có nhu cầu cấp thiết trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh, đa dạng hóa chuỗi cung ứng, phát triển kinh tế số và đẩy mạnh đổi mới sáng tạo. Trong khi đó, Hàn Quốc là đối tác chiến lược với thế mạnh vượt trội về công nghệ thông tin, logistics thông minh, thương mại điện tử và đổi mới sáng tạo. Tiến trình đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cộng đồng doanh nghiệp chính là lực lượng trung tâm. Doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo sẽ là tiên phong đưa các định hướng chính sách đi vào thực tiễn”, ông Võ Tân Thành nhấn mạnh.

Bà Trần Thị Diệu Thúy, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, khẳng định, cơ chế hợp tác Mekong - Hàn Quốc luôn coi cộng đồng doanh nghiệp là động lực của tăng trưởng và thịnh vượng khu vực. Sau hơn một thập niên, Diễn đàn ngày càng đi vào thực chất, với các hoạt động kết nối, đối thoại công - tư, xúc tiến giao thương, góp phần đưa kim ngạch thương mại Mekong - Hàn Quốc vượt mốc 103 tỷ USD trong năm 2024.

Đổi mới sáng tạo, công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, thương mại điện tử, chuỗi cung ứng thông minh không chỉ là xu hướng mà đã trở thành điều kiện bắt buộc để doanh nghiệp vươn ra khu vực và thế giới. Đây cũng chính là định hướng chiến lược của Việt Nam và TP Hồ Chí Minh trong giai đoạn phát triển mới.

Diễn đàn Doanh nghiệp Mekong - Hàn Quốc với chủ đề Số hoá và Đổi mới sáng tạo, không chỉ phù hợp với ưu tiên phát triển của từng nước, mà còn gắn liền với quá trình xây dựng Kế hoạch hành động Mekong - Hàn Quốc giai đoạn 2026 - 2030. Trong số đó, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo được coi là nội dung then chốt để tạo đột phá tăng trưởng. Để hiện thực hóa mục tiêu này, bà Trần Thị Diệu Thúy đề nghị Diễn đàn tập trung xác định một số lĩnh vực mũi nhọn theo lợi thế so sánh của các bên, tháo gỡ những điểm nghẽn về khung pháp lý, hạ tầng số, kỹ năng lao động, an toàn dữ liệu và tiếp cận vốn.

“Bên cạnh việc thúc đẩy các thỏa thuận thương mại, các thành viên diễn đàn cần đề xuất sáng kiến hợp tác công - tư nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, nhất là start-up và doanh nghiệp vừa và nhỏ, tận dụng cơ hội từ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. TP Hồ Chí Minh cam kết tạo điều kiện thuận lợi nhất về môi trường đầu tư, hạ tầng, chính sách và nhân lực để các sáng kiến hợp tác được hiện thực hóa, đóng góp tích cực vào thịnh vượng chung của khu vực”, bà Trần Thị Diệu Thúy đề xuất.

Chia sẻ mô hình thúc đẩy thương mại hiệu quả, ông Sung Heun HA, Giám đốc Mạng lưới thương mại Hàn Quốc (KTNET) cho biết, KTNET hiện được Chính phủ Hàn Quốc chỉ định là nhà cung cấp dịch vụ hạ tầng cho 10 lĩnh vực kinh doanh, với thế mạnh trong vận hành nền tảng thương mại số uTradeHub. Hệ thống này xử lý khoảng 700 triệu giao dịch mỗi năm, với 875 loại chứng từ điện tử, giúp cộng đồng doanh nghiệp Hàn Quốc tiết kiệm 9,4 tỷ USD trong năm 2022.

Thực tế, nhiều tập đoàn đã giảm tới 67% thời gian giao dịch và 80% thời gian xử lý nhờ triển khai uTradeHub. Song song đó, các hoạt động cấp giấy chứng nhận xuất xứ cũng được rút ngắn đáng kể: Thời gian xác định quốc gia xuất xứ còn dưới 20 phút, trong khi xét duyệt hồ sơ qua hệ thống FTA Korea Plus chỉ mất chưa đầy 5 phút. KTNET còn cung cấp dịch vụ quản lý nguồn gốc FTA, cho phép doanh nghiệp so sánh thuế suất, tra cứu quy tắc xuất xứ theo nguyên liệu và sản phẩm, qua đó hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ tận dụng thuận lợi hơn các hiệp định thương mại tự do để tối đa hóa xuất khẩu.

Nền tảng thương mại tích hợp trao đổi chứng từ điện tử, giảm gánh nặng nộp hồ sơ giấy, không cần trực tiếp đến cơ quan quản lý, giao dịch trực tuyến an toàn, lưu trữ và xác minh thông tin theo quy định pháp luật. Đồng thời, Ngân hàng Hàn Quốc triển khai chương trình cho vay ưu đãi lãi suất, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, thúc đẩy phát triển cân bằng giữa các khu vực.

Liên quan đến mạng lưới logistics, Tiến sĩ Bùi Bá Nghiêm, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cho biết:  Logistics toàn cầu đang dịch chuyển từ truyền thống sang số hóa và thông minh, gắn với cảng biển, trung tâm logistics tích hợp và giao thông đa phương thức. Báo cáo chỉ số hiệu quả logistics (LPI 2023) cho thấy Việt Nam đạt 3,3 điểm (hạng 43), thấp hơn Trung Quốc và Thái Lan nhưng cao hơn Lào, Campuchia. Đông Á - Đông Nam Á có 13/20 cảng hiệu quả nhất thế giới; trong đó, Thái Lan, Việt Nam nổi bật về số hóa hải quan, cảng thông minh và cơ chế một cửa ASEAN.

Cảng Busan, Hàn Quốc hiện có công suất xử lý 24 triệu TEU, đang trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa Mekong đi Đông Bắc Á. Song song, doanh nghiệp Hàn Quốc cũng tích cực mở rộng đầu tư kho lạnh, chuỗi cung ứng nông - thủy sản tại Việt Nam, Campuchia, Lào. Với lợi thế hạ tầng đang phát triển nhanh cùng chiến lược logistics đến 2050, Việt Nam có cơ hội trở thành trung tâm logistics thông minh của tiểu vùng Mekong - Hàn Quốc, tạo động lực cho thương mại và chuỗi cung ứng khu vực.

Tuy nhiên, logistics tiểu vùng vẫn đối mặt với nhiều thách thức như pháp lý chưa đồng bộ, chuẩn dữ liệu chưa thống nhất, chuỗi lạnh yếu, chi phí cao và thiếu nhân lực số. Để nâng cao hiệu quả logistics khu vực, ông Bùi Bá Nghiêm cho rằng, cần sự đồng hành của Nhà nước - doanh nghiệp - viện nghiên cứu - tổ chức quốc tế, nhằm xây dựng một hệ sinh thái logistics thông minh, xanh và bền vững. Các chính sách tập trung vào hài hòa khung pháp lý; đầu tư hạ tầng số, cửa khẩu và cảng thông minh; đào tạo nhân lực và tăng cường an ninh mạng; gắn logistics thông minh với phát triển xanh và bền vững.