Sản xuất hàng may mặc tại Xí nghiệp Sơ mi, Veston của Tổng Công ty May 10 tại Sài Đồng, Quận Long Biên, Hà Nội. Ảnh: Anh Tuấn/TTXVN
Khó khăn hơn cả giai đoạn COVID-19
Ông Cao Hữu Hiếu, Tổng giám đốc Tập đoàn Vinatex cho biết, từ nửa cuối năm 2022 và 6 tháng đầu năm 2023, kinh tế tăng trưởng chậm, dẫn đến xu thế tiếp tục thắt chặt chi tiêu của người tiêu dùng và hàng hóa dệt may luôn có mặt trong top 5 các mặt hàng được tiết giảm. Sức mua của các thị trường chính như: Mỹ, châu Âu... suy giảm mạnh, các yếu tố bất lợi của thị trường trên đà tiếp diễn, ngành Dệt may Việt Nam đã trải qua 4 tháng đầu năm “trầm lắng”, với kim ngạch xuất khẩu giảm 20% so với cùng kỳ 2022 và giảm sâu nhất trong các quốc gia xuất khẩu dệt may.
Những khó khăn trong năm 2023 này đã được tập đoàn dự báo trước từ thời điểm năm 2022. Cả ngành sợi và may của tập đoàn đều gặp khó.
Ngành sợi gặp khó khăn kéo dài từ quý III/2022 đến nay, do nhu cầu tiêu dùng thấp. Giá giảm sâu do giá bông - nguyên liệu chính của ngành sợi giảm rất mạnh. Do vậy, toàn bộ ngành chịu thua lỗ, tồn kho sản xuất.
"Ở ngành may thì đơn hàng nhỏ lẻ, manh mún, chưa bao giờ có tình trạng doanh nghiệp với hàng nghìn lao động phải nhận đơn hàng chỉ vài nghìn sản phẩm như hiện nay. Cùng với đó, đơn giá giảm rất mạnh, nhiều đơn vị sản xuất giảm tới 50% giá gia công. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp rơi vào tình cảnh đối tác chậm nhận hàng, gây khó khăn về dòng tiền, kho bãi. Khách hàng đưa ra nhiều yêu cầu khắt khe hơn. Bản thân doanh nghiệp phải nhận cả các mặt hàng không đúng truyền thống, sở trường, ví như doanh nghiệp dệt kim phải nhận hàng dệt thoi hay doanh nghiệp chuyên làm quần âu cũng phải nhận đơn may áo sơ mi, phải đầu tư máy móc, đào tạo nhân công để đảm bảo đơn hàng...", ông Cao Hữu Hiếu cho biết.
Đại diện Vinatex cho biết thêm, việc giá điện của Việt Nam tăng 3% kể từ ngày 4/5/2023 cũng đã kéo theo nhiều “áp lực” đối với các doanh nghiệp dệt may. Cùng với đó, tình trạng mất điện, cắt điện luân phiên trong thời điểm gần đây đã ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp.
Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cho biết, ngành Dệt may hiện rất khó khăn, thậm chí còn khó khăn hơn giai đoạn COVID-19. Trong 5 tháng đầu năm, xuất khẩu dệt may giảm 21% so với cùng kỳ năm trước, giảm 5% so với năm 2021.
“Nhiều doanh nghiệp buộc phải nhận đơn hàng không phải thế mạnh của mình để duy trì hoạt động, giữ chân người lao động, khách hàng. Các doanh nghiệp phải giảm chi phí, thậm chí có doanh nghiệp phải giảm lương cán bộ gián tiếp, có doanh nghiệp phải bán một phần tài sản để trang trải, duy trì hoạt động và không bị phá sản”, ông Trương Văn Cẩm cho hay.
Kỳ vọng khởi sắc cuối năm
Ông Cao Hữu Hiếu, Tổng giám đốc Tập đoàn Vinatex cho hay, từ thực tế thị trường và các dự báo xu thế trong hai năm 2023 - 2024, Vinatex đặt mục tiêu doanh thu hợp nhất năm 2023 đạt 17.500 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt 610 tỷ đồng, trong đó, doanh thu công ty mẹ đạt 1.900 tỷ đồng và lợi nhuận trước thuế đạt 210 tỷ đồng.
Nhờ linh hoạt ứng phó với những diễn biến bất ổn, bất định của thị trường, dự báo cập nhật nhanh tình hình thị trường dệt may thế giới và trong nước, đảm bảo ổn định lực lượng lao động, trong quý I/2023, Tập đoàn Dệt may Việt Nam đạt doanh thu hợp nhất 4.462 tỷ đồng, bằng 25,5% kế hoạch năm; lợi nhuận hợp nhất 118 tỷ đồng, đạt 19% kế hoạch năm. Quý II, dự kiến doanh thu đạt 4.340 tỷ đồng, đạt gần 25% kế hoạch năm, lợi nhuận đạt 58 tỷ đồng, đạt 9,5% kế hoạch năm.
Tuy có mức suy giảm doanh thu, lợi nhuận so với các năm trước, nhưng đây là mức giảm khả quan hơn so với các doanh nghiệp dệt may niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Trong thời điểm sản xuất kinh doanh khó khăn, thiếu đơn hàng, các doanh nghiệp trong hệ thống vẫn duy trì việc làm cho gần 62.000 lao động, đảm bảo thu nhập bình quân ở mức 9,3 triệu đồng/người/tháng.
Ông Cao Hữu Hiếu cho biết, mặc dù khó khăn như vậy, nhưng với toàn bộ lao động, các doanh nghiệp vẫn duy trì được, chưa một đơn vị nào phải cho người lao động nghỉ việc vì không có đơn hàng. Để làm được việc đó, các đơn vị phải hết sức linh hoạt, chấp nhận làm đơn hàng nhỏ, thời gian giao hàng nhanh hơn, kỹ thuật cao hơn...
Vinatex dự báo, trong những tháng còn lại của năm 2023, các cuộc khủng hoảng kinh tế, môi trường, xã hội và địa chính trị đi cùng với chủ nghĩa bảo hộ vẫn sẽ gây ra những yếu tố bất ổn trên quy mô toàn cầu. Theo cập nhật mới nhất trong báo cáo Triển vọng Kinh tế thế giới của IMF, tăng trưởng toàn cầu vẫn sẽ giảm từ mức 3,4% năm 2022 xuống 2,8% năm 2023 và 3% năm 2024.
Theo dự báo, thị trường dệt may và thời trang sẽ gặp nhiều khó khăn trong các tháng còn lại của năm 2023 với mức tăng trưởng doanh số dự báo tương đối chậm do bị thu hẹp tại thị trường châu u (dự kiến chỉ còn 1% đến 4%). Tổng cầu dệt may thế giới được dự báo đạt khoảng 700 tỷ USD, giảm 8% so với năm 2022, thấp hơn cả năm 2020 khi xảy ra dịch COVID-19. Bên cạnh đó là những đòi hỏi khắt khe đến từ các nhãn hàng, như giảm giá sản xuất, đơn hàng nhỏ, thời gian giao hàng nhanh, chất lượng đòi hỏi cao hơn, chuyển đổi sử dụng vải có thành phần sợi tái chế...
Ngành Dệt may Việt Nam được dự báo sẽ gặp rất nhiều khó khăn với sự thiếu hụt mạnh về đơn hàng và chi phí đầu vào tăng cao. Các thị trường xuất khẩu chính vẫn chưa phục hồi trong khi đó cạnh tranh gay gắt vẫn diễn ra ở thị trường nội địa với sự tham gia của nhiều thương hiệu, doanh nghiệp nước ngoài.
Trước những thách thức này, Vinatex cho biết, sẽ tập trung vào các giải pháp chính, gồm đẩy mạnh dự báo thị trường, hỗ trợ, đưa ra định hướng để các đơn vị có thể chủ động lên kế hoạch sản xuất; theo dõi chặt chẽ tình hình tài chính tại các đơn vị, ổn định dòng tiền, đảm bảo khả năng thanh khoản cho các doanh nghiệp.
Ngoài ra, tập đoàn cũng ưu tiên giữ vững lực lượng lao động trên cơ sở cân đối giữa việc làm và thu nhập, bảo toàn lực lượng lao động để sẵn sàng "đón" cơ hội khi thị trường phục hồi; tổ chức sản xuất theo hướng linh hoạt, đáp ứng đơn hàng nhỏ lẻ, thay đổi nhanh, khó, thời gian gấp.
Ngành may linh hoạt cơ cấu chuyển đổi mặt hàng để đảm bảo đơn hàng đáp ứng nhu cầu thị trường. Ngành sợi nghiên cứu các mặt hàng mới, thị trường mới để đón đầu xu hướng; phát triển đồng bộ về công nghệ và kỹ thuật cho ngành dệt nhuộm, nâng cao chất lượng sản phẩm; tập trung cho các chỉ tiêu xanh, sản xuất sạch, nguyên liệu và sản phẩm tuần hoàn…
Ông Trương Văn Cẩm, Phó chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) nhận định, phải tối thiểu quý III, sang quý IV mới hồi phục trở lại, sang 2024 mới ổn định phát triển. Với tình hình ảm đạm hiện tại, đại diện VITAS cho hay, năm 2022, Hiệp hội đặt mục tiêu năm 2023 là 46-47 tỷ nếu tình hình bình thường nhưng hiện nay đến nửa năm mà xuất khẩu chưa được 15 tỷ, đến cuối năm dự kiến cao nhất có thể đạt gần 40 tỷ.
Đại diện VITAS mong muốn tiếp tục nhận được hỗ trợ từ Chính phủ, tiếp tục cho vay từ Ngân hàng chính sách xh lãi suất 0% để trả lương người lao động, hỗ trợ tiền nhà người lao động, phí công đoàn nên để lại công đoàn cơ sở để lo cho người lao động, giãn hoãn, khởi động lại chính sách hỗ trợ doanh nghiệp như thời điểm dịch COVID-19 bùng phát.