Đề xuất không lái xe liên tục quá 3 giờ vào ban đêm: Chuyên gia nói gì?

Theo quy định hiện nay, thời gian làm việc của mỗi người lái xe ô tô liên tục không quá 4 tiếng. Khi lái xe sau mỗi 4 tiếng, tài xế phải nghỉ ít nhất 15 phút, sau đó mới tiếp tục được làm việc. Tuy nhiên, thời gian qua, xảy ra không ít vụ việc do tài xế mệt mỏi, không tỉnh táo khi lái xe trong khoảng thời gian từ 18h tối hôm trước đến 6h sáng hôm sau.

Cụ thể, tại dự thảo Luật Đường bộ, Bộ Giao thông vận tải đề xuất, thời gian lái xe liên tục không quá 4 giờ. Trong khoảng thời gian từ 22h00 ngày hôm trước đến 6h00 ngày hôm sau, thời gian lái xe liên tục không quá 3 giờ, thời gian nghỉ giữa hai lần lái xe liên tục trong thời gian này tối thiểu 30 phút.

Lý giải về đề xuất này, một thành viên trong ban soạn thảo cho biết, một trong những nguyên nhân khiến tai nạn giao thông  thường xuyên xảy ra vào ban đêm là do khung thời gian từ 22h hôm trước tới 6h sáng hôm sau là thời gian nghỉ ngơi theo nhịp sinh học của con người, bởi vậy, người lái xe thường mệt mỏi, buồn ngủ.

Ngoài ra, thời điểm này, việc tuần tra kiểm soát, xử lý vi phạm của lực lượng chức năng thường ít hơn, các tuyến đường vắng hơn, tạo tâm lý chủ quan cho tài xế. Vì vậy, tình trạng tài xế chạy quá tốc độ, vượt ẩu diễn ra phổ biến. Trong điều kiện mức độ chiếu sáng về đêm kém, tầm nhìn hạn chế khiến khả năng nhận diện tình huống và phản ứng của tài xế gặp nhiều khó khăn. Do đó, việc siết thời gian lái xe vào ban đêm sẽ hạn chế tình trạng mệt mỏi, làm việc quá sức của tài xế, từ đó, ngăn ngừa tai nạn giao thông.

Nhiều chuyên gia giao thông, nhà quản lý đều có quan điểm ủng hộ đề xuất này của Bộ Giao thông vận tải bởi thực tế, ở các quốc gia khác, những chuyến xe chạy ban đêm cứ 2 tiếng sẽ đổi lái xe. Quy trình đổi lái tùy thuộc từng doanh nghiệp, có nơi thay tài xế ngay trên xe, có nơi lại bố trí tại một điểm trung chuyển. Khi xe đến điểm trung chuyển, lái xe mới lên, lái xe cũ xuống nghỉ, chuyên gia này nói và kiến nghị, dự thảo luật cũng cần quy định rõ lái xe phải được nghỉ ngơi đầy đủ và có người chịu trách nhiệm giám sát vấn đề này.

Cụ thể, ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, quy định thời gian làm việc của người lái xe ô tô như Bộ Giao thông Vận tải đề xuất là hợp lý, song cần cân nhắc đề xuất quy định thời gian lái xe liên tục không được quá 3 giờ đồng hồ trong thời gian từ 22h hôm trước đến 6h ngày hôm sau. Bởi đây là khoảng thời gian xe tải hoạt động nhiều do đường vắng, giảm tiêu thụ nhiên liệu, giảm độ hao mòn lốp.

“Nếu quy định như đề xuất của dự thảo sẽ khiến một lượng xe chuyển sang chạy vào khung giờ từ 6h00-22h00, làm gia tăng áp lực ùn tắc giao thông và tăng thêm nguy cơ tai nạn giao thông. Nhiều đơn vị vận tải có thể phải bố trí thêm một lái xe, trong khi việc tuyển dụng lái xe rất khó khăn, riêng tại TP Hồ Chí Minh, lái xe đầu kéo kéo sơ-mi rơ-moóc đang thiếu 10-20%. Cần cân nhắc nghiên cứu thí điểm để đánh giá tác động trước khi đưa vào Luật”, ông Nguyễn Văn Quyền chia sẻ.

Dưới góc độ doanh nghiệp vận tải, ông Đỗ Văn Bằng, Giám đốc Công ty TNHH Minh Thành Phát cho biết, với các doanh nghiệp vận tải lớn, nếu di chuyển đường dài, hiện nay vẫn bố trí hai lái xe vào ban đêm, do đó, quy định mới theo đề xuất của dự thảo sẽ không bị ảnh hưởng nhiều.

Cho rằng việc siết thời gian làm việc của lái xe vào ban đêm về cơ bản sẽ giúp giảm thiểu tai nạn giao thông nhưng ông Đỗ Văn Bằng cũng kiến nghị cần cân nhắc để tránh ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh của các đơn vị vận tải, quan trọng nhất phải là kiểm soát được thời gian lái xe của tài xế.

Cũng theo ông Đỗ Trọng Bằng, việc quản lý thời gian làm việc của lái xe được thực hiện thông qua thiết bị giám sát hành trình. Khi tài xế lên xe bắt đầu ca làm việc sẽ phải quét giấy phép lái xe vào thiết bị này để hệ thống ghi nhận và tính giờ làm việc. Khi đổi ca, tài xế mới thay cũng phải thực hiện thao tác này để ghi nhận việc đổi lái cũng như tính thời gian làm việc cho tài xế mới thay.

Đề cập đến cách thức giám sát thực hiện quy định, ông Nguyễn Văn Quyền cho biết, thông qua dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình của các doanh nghiệp truyền về hệ thống quản lý của Cục Đường bộ Việt Nam, cũng là cơ sở để cơ quan quản lý có sự theo dõi, nhắc nhở hoặc căn cứ xử phạt nếu tài xế vi phạm.

Nhìn nhận ở một khía cạnh bất cập khi quản lý lái xe qua thiết bị giám sát hành trình, đại diện Hiệp hội Vận tải ô tô Hà Nội cho rằng, quy trình quản lý này vẫn còn bất cập bởi không loại trừ khả năng tài xế dùng giấy phép của đồng nghiệp để quét khi đến thời gian giao ca nhưng thực chất không thực hiện việc đổi lái. Cần trang bị camera nhận diện khuôn mặt song song với việc quét bằng lái xe.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Minh Hiếu, Trường Đại học Giao thông Vận tải kiến nghị xem xét quy định các doanh nghiệp phải có danh sách lái xe, thống kê thời gian làm việc của họ để cập nhật lên hệ thống quản lý. Thông số này cũng phải tương thích với thời gian các xe hoạt động thực tế của doanh nghiệp. Khi có tai nạn xảy ra sẽ là cơ sở để xem xét thêm trách nhiệm của doanh nghiệp.

Còn theo lãnh đạo Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, để hạn chế tai nạn giao thông vào ban đêm, cần tăng cường hệ thống ánh sáng, cảnh báo trên đường nhằm hỗ trợ quá trình di chuyển, nhận biết đường của tài xế. Lực lượng chức năng cũng cần tăng cường công tác thanh tra kiểm soát vào khung giờ thường xảy ra tai nạn giao thông để nâng cao ý thức chấp hành Luật Giao thông đường bộ của người dân.

Trong khi đó, lãnh đạo Cục Đường bộ Việt Nam nhìn nhận,  cũng giống như giám sát tốc độ phương tiện, hiện nay việc giám sát thực hiện quy định về thời gian lái xe liên tục của tài xế được thực hiện qua dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình truyền về Cục Đường bộ Việt Nam. Tại đây, dữ liệu sẽ được tổng hợp theo từng tháng, những trường hợp vi phạm quá thời gian lái xe liên tục sẽ được gửi về các Sở Giao thông Vận tải địa phương để làm cơ sở xử lý.

Ngoài ra, các doanh nghiệp có trách nhiệm trực tiếp giám sát thời gian lái xe của các tài xế thông qua thiết bị giám sát hành trình trên phương tiện, từ đó nhắc nhở, cảnh báo nếu tài xế vi phạm nhằm đảm bảo an toàn giao thông cho hành khách, phương tiện.

Ông Vũ Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu giao thông vận tải Việt Đức cho rằng, đề xuất không được lái xe liên tục quá 3 giờ là một phần quan trọng để đảm bảo an toàn giao thông, tuy nhiên không gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh vận tải quá mức.

Để đảm bảo an toàn giao thông và không gây khó khăn, tăng chi phí các doanh nghiệp vận tải, ông Vũ Anh Tuấn đề xuất giải pháp có thể áp dụng đó là cung cấp đào tạo và hỗ trợ gồm cung cấp khóa đào tạo về sức khỏe, quản lý thời gian và an toàn giao thông cho lái xe để giúp họ hiểu rõ về tầm quan trọng của việc tuân thủ quy định thời giờ làm việc. Áp dụng các giải pháp công nghệ như hệ thống theo dõi vị trí xe và thời gian lái xe để cảnh báo cho lái xe và doanh nghiệp khi họ tiến sát ngưỡng thời gian làm việc.

Một chuyên gia giao thông nhìn nhận, ngoài các yếu tố áp dụng công nghệ để quản lý lái xe thì việc tăng cường tuyên truyền giáo dục đội ngũ lái xe chấp hành nghiêm chỉnh quy định của pháp luật về giao thông đường bộ cũng rất quan trọng, từ đó mới giúp giảm thiểu tai nạn giao thông.

Thống kê của Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, phân tích trên 11.043 vụ tai nạn giao thông xảy ra trong năm 2022, tai nạn giao thông  xảy ra vào ban đêm chiếm chủ yếu; trong đó có 40,33% số vụ tai nạn giao thông xảy ra từ 16h - 22h và 18,24% số vụ xảy ra từ 22h hôm trước đến 4h sáng hôm sau.