Nghiên cứu đã so sánh giữa những con chuột sống trong môi trường oxy bình thường và ở nồng độ 11% giống như trên núi cao. Ảnh minh họa: Shutterstock
Trong một nghiên cứu trên chuột thí nghiệm, họ phát hiện rằng loài gặm nhấm này khi được giới hạn ở mức 11% oxy - tương đương với mức ở trên các trạm dừng chân của đỉnh Everest - sẽ sống lâu hơn 50% so với những con được nuôi ở môi trường bình thường.
Họ cho biết hít thở ít oxy hơn có thể làm giảm thiệt hại cho các tế bào, cũng như thúc đẩy chúng loại bỏ và tái tạo các phần bị hư hại dẫn đến làm chậm quá trình lão hóa.
Không rõ liệu kết quả nghiên cứu trên có thể được nhân rộng ở người hay không, nhưng trước đây đã có những nghiên cứu gợi ý về khả năng những người sống ở độ cao lớn hơn sẽ thọ hơn những người khác. Nhưng họ cũng có nguy cơ cao bị nhẹ cân và chậm phát triển - điều mà các nhà khoa học cho rằng có thể là do thiếu oxy.
Trong nghiên cứu đầu tiên kiểm tra về sự kiểm soát lượng oxy ở chuột, các nhà nghiên cứu sử dụng những con chuột đã được lai tạo để già đi nhanh chóng.
Chúng được chia thành hai nhóm khi được bốn tuần tuổi, với một nửa ở mức oxy bình thường (21%) trong khi phần còn lại được đặt trong một căn phòng làm giảm nồng độ oxy xuống 11%.
Hai nhóm đều được cung cấp thức ăn và nước uống đầy đủ. Và sau đó, các nhà khoa học sẽ theo dõi những con chuột cho đến khi chúng chết đi.
Kết quả cho thấy những con chuột trong môi trường oxy trung bình sống được tổng cộng 15,7 tuần. Nhưng những con sống trong nồng độ oxy bị giới hạn đã sống 23,6 tuần, lâu hơn gần 8 tuần.
Những kết quả này đã ủng hộ nghiên cứu trước đó cho thấy việc hạn chế oxy giúp kéo dài tuổi thọ của nấm men, sâu và ruồi giấm.
Nhóm nghiên cứu hiện hy vọng sẽ kiểm tra sâu hơn về mối liên hệ giữa sự hạn chế khí oxy và tuổi thọ để chứng minh chúng cũng có thể áp dụng ở các loài động vật khác.
Hiện chưa rõ làm thế nào để con người có thể tiếp xúc với mức oxy thấp hơn liên tục để giúp kéo dài tuổi thọ.
Tuy nhiên, đáng chú ý, nhiều bài báo khác lưu ý rằng những người sinh ra ở độ cao lớn so với mực nước biển hơn có khả năng nhẹ cân hơn và chậm phát triển do thiếu oxy.
Tiến sĩ Roger Roberts, nhà nghiên cứu về phổi, người đứng đầu thí nghiệm, nói rằng: “Còn quá sớm để suy đoán về tác động của phát hiện này đối với sự lão hóa của con người. Nhưng một số manh mối thú vị từ nghiên cứu dịch tễ học rằng sống ở độ cao lớn, nơi có nồng độ oxy thấp hơn có thể làm tăng tuổi thọ trung bình và giảm gánh nặng của các bệnh liên quan đến tuổi tác”.
Các nhà nghiên cứu cho rằng việc hạn chế oxy có thể làm chậm quá trình lão hóa vì nó kích hoạt tế bào khiến chúng tái tạo thường xuyên hơn. Họ cũng lưu ý đến dấu hiệu giảm thoái hóa thần kinh và mức độ viêm nhiễm trong cơ thể nhờ nạp vào ít khí oxy hơn.
Dù vậy, hạn chế của nghiên cứu của Bệnh viện Đa khoa Massachusetts chính là việc nó được tiến hành ở chuột chứ không phải ở người và chúng có thể cần phải tiếp xúc với lượng oxy thấp từ khi còn nhỏ để kích hoạt các tác động.
Nghiên cứu trước đây đã gợi ý rằng những người sống ở độ cao lớn sống lâu hơn so với những người sống ở mực nước biển. Một bài báo cho thấy trong số 20 khu vực có tuổi thọ cao nhất ở Mỹ, có nhiều khu vực nằm ở độ cao gần 2.000 mét so với mực nước biển.
Một số phương pháp đã được đề xuất để giảm tốc độ lão hóa còn có việc tiêu thụ ít thực phẩm hơn. Nghiên cứu ở loài linh trưởng về phương pháp này vẫn chưa đạt được kết luận chính xác, nhưng một số nghiên cứu ở người cho thấy rằng nó có thể giúp tăng tuổi thọ.
Một phương pháp khác nữa là tập thể dục điều độ. Hoạt động thể chất đem lại nhiều lợi ích sức khỏe bao gồm kiểm soát lượng đường trong máu tốt hơn và giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh mãn tính.
Nhưng các nghiên cứu cũng cảnh báo rằng tập thể dục quá sức - tập luyện các bài tập tim mạch mạnh nhiều hơn 5 giờ mỗi tuần và không nghỉ ít nhất một ngày mỗi tuần - thực sự sẽ gây tác dụng ngược và rút ngắn tuổi thọ.
Họ nói điều này là do nó làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về khớp và tim mạch, có thể dẫn đến tử vong sớm hơn.