Một con bạch tuộc sọc xanh đực. Ảnh: theguardian.com
Bạch tuộc sọc xanh là một loài động vật thân mềm nhỏ nhưng cực kỳ nguy hiểm, thường sinh sống ở các rạn san hô nông và vũng thủy triều. Chúng sở hữu nọc độc tetrodotoxin - một loại độc tố thần kinh mạnh cũng có trong cá nóc - có thể gây tử vong cho con người và nhiều loài động vật khác.
Theo nghiên cứu của Đại học Queensland, trong quá trình giao phối, bạch tuộc sọc xanh đực cắn vào động mạch chủ của con cái để tiêm nọc độc, khiến đối phương bất động. Tiến sĩ Wen-Sung Chung, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết con cái thường có kích thước lớn hơn con đực từ hai đến năm lần, tương đương với một quả bóng golf, khi trưởng thành.
Các nhà khoa học quan sát thấy rằng sau khoảng tám phút, con cái ngừng thở, da trở nên nhợt nhạt và đồng tử không còn phản ứng với ánh sáng do tác động của nọc độc tetrodotoxin. Quá trình giao phối kéo dài từ 40 đến 75 phút và kết thúc khi con cái giành lại quyền kiểm soát cơ thể, đẩy con đực ra. Dù bị tiêm nọc độc, con cái vẫn ăn uống bình thường vào ngày hôm sau, cho thấy khả năng kháng độc tố này.
Ăn thịt bạn tình sau giao phối là hiện tượng phổ biến ở động vật chân đầu, trong đó có bạch tuộc. Khi con cái đẻ trứng, chúng dành khoảng sáu tuần để chăm sóc trứng mà không ăn, do đó cần tích trữ năng lượng bằng cách săn mồi, trong đó có cả việc ăn thịt con đực.
Bạch tuộc sọc xanh đực có một xúc tu chuyên biệt gọi là hectocotylus, dùng để chuyển nang tinh trùng vào ống dẫn trứng của con cái. Một số loài bạch tuộc đã phát triển những các thức khác nhau để bảo toàn mạng sống trong quá trình giao phối, chẳng hạn như loài argonauts hy sinh xúc tu giao phối của mình. Tuy nhiên, bạch tuộc sọc xanh không thể giao phối từ xa nên đã tiến hóa khả năng tiêm nọc độc vào bạn tình để đảm bảo an toàn.
Loài này thường có vòng đời ngắn và chỉ sinh sản một lần trong đời. Sau khi giao phối, con đực có thể chết ngay, trong khi con cái sẽ chết sau khi trứng nở. Các nhà nghiên cứu nhận định hành vi tiêm nọc độc khi giao phối là một cơ chế thích nghi tiến hóa giữa hai giới, giúp con đực tăng cơ hội truyền lại gen của mình cho thế hệ sau.