Hiện trường vụ tai nạn máy bay tại Muan, tỉnh Nam Jeolla, Hàn Quốc, ngày 29/12/2024. Ảnh: AA/TTXVN
Theo trang businessinsider.com ngày 30/12, vụ tai nạn của hãng hàng không Hàn Quốc Jeju Air ngày 29/12 làm 179/181 người thiệt mạng đã gây bất ngờ cho ngành hàng không thế giới - vốn coi Hàn Quốc là một trong những nơi an toàn nhất trên thế giới để di chuyển bằng đường hàng không.
Vụ tai nạn này là vụ tai nạn chết người đầu tiên của Jeju Air, được thành lập năm 2005 và được trang web xếp hạng hàng không AirlineRatings.com vinh danh là một trong những hãng hàng không giá rẻ tốt nhất thế giới năm 2024.
Hãng hàng không này được thành lập sau nhiều thập kỷ xảy ra các vụ tai nạn chết người, buộc Hàn Quốc phải cải cách an toàn hàng không.
Dù trong những năm gần đây, Hàn Quốc có lịch sử an toàn hàng không hàng đầu thế giới, nhưng tình hình hoàn toàn khác cách đây 25 năm.
Ông Geoffrey Thomas tại tạp chí hàng không Airline News của Anh cho biết: “25 năm trước, Hàn Quốc là một quốc gia không được chấp nhận trong ngành hàng không”.
Lịch sử những vụ tai nạn chết người
Máy bay của hãng hàng không Korean Air tại sân bay Gimpo ở Seoul, Hàn Quốc. Ảnh: AFP/TTXVN
Trước năm 2000, Korean Air và Asiana Airlines là hai hãng hàng không chính hoạt động tại Hàn Quốc. Vào giữa tháng 12 năm nay, Korean Air đã hoàn tất thương vụ mua lại Asiana Airlines với giá 1,3 tỷ USD, đánh dấu một kỷ nguyên mới trong ngành hàng không của quốc gia này.
Korean Air – hãng hàng không quốc gia và lớn nhất của Hàn Quốc – từng gặp khó khăn về an toàn vào cuối thế kỷ 20. Theo dữ liệu từ Mạng lưới An toàn Hàng không, hãng này đã xảy ra 7 vụ tai nạn chết người liên quan đến hành khách và hàng hóa từ năm 1978 đến 1999.
Nguyên nhân của các vụ tai nạn này đều liên quan đến lỗi của phi công.
Năm 1989, 75 hành khách và thành viên phi hành đoàn, cùng 4 người trên mặt đất, đã thiệt mạng khi chuyến bay 803 của Korean Air gặp nạn trong khi tìm cách hạ cánh xuống sân bay quốc tế Tripoli ở Libya. Theo hãng tin Associated Press vào năm 1990, tòa án hình sự Seoul đã tuyên án phi công 2 năm tù giam vì gây ra vụ tai nạn. Phi công này cho rằng tầm nhìn kém là nguyên nhân.
Một trong những vụ tai nạn nghiêm trọng nhất xảy ra vào năm 1997 khi chuyến bay 801 của Korean Air từ Seoul đến Guam gặp nạn. Chiếc máy bay Boeing 747 này đã cố gắng hạ cánh xuống sân bay quốc tế A.B. Won Guam nhưng gặp nạn, khiến trên 200 hành khách thiệt mạng.
Một báo cáo của Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ về chuyến bay 801 cho biết nguyên nhân có thể là do cơ trưởng không chuẩn bị và thực hiện đúng cách khi điều khiển máy bay trong giai đoạn tiếp cận để hạ cánh, kết hợp với việc cơ phó và kỹ sư bay không theo dõi và can thiệp vào hành vi của cơ trưởng.
Hai chuyến bay chở hàng của Korean Air gặp tai nạn chết người năm 1999 cũng cho thấy các vấn đề nghiêm trọng về an toàn, trong đó có vấn đề về trao đổi và hợp tác của phi hành đoàn.
Asiana Airlines, được thành lập gần 20 năm sau Korean Air, chỉ để xảy ra một vụ tai nạn chết người trước năm 2000, khi một chiếc Boeing 737 hạ cánh không thành công xuống sân bay Mokpo của Hàn Quốc năm 1993. Theo hãng tin Reuters, điều tra cho thấy lỗi của phi công là nguyên nhân dẫn đến vụ tai nạn, khiến trên 60 người thiệt mạng.
Chuỗi các vụ tai nạn nói trên đã biến Korean Air trở thành hãng bị xa lánh trong ngành hàng không.
Năm 1999, hãng hàng không Delta và Air France đã tạm dừng hợp tác chia sẻ mã bay với Korean Air, tạm thời cắt đứt liên minh hàng không hai bên.
Cùng thời điểm đó, Bộ Quốc phòng Mỹ cấm nhân viên của mình bay trên các chuyến bay của Korean Air.
Năm 2001, Cơ quan Hàng không Liên bang Mỹ hạ xếp hạng an toàn bay của Hàn Quốc, với lý do nước này không đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Đây là thời điểm tồi tệ nhất trong lịch sử hàng không của quốc gia này.
Từ không đáng tin cậy đến chuẩn mực vàng
Máy bay của Hãng hàng không Korean Air và Asiana Airlines tại sân bay quốc tế Incheon ở Seoul, ngày 29/11/2024. Ảnh: YONHAP/TTXVN
Vào cuối những năm 1990, Hàn Quốc đã bắt đầu nỗ lực cải cách danh tiếng về an toàn hàng không. Quốc gia này thuê một cựu giám đốc điều hành của Delta để giúp cải tổ quy trình đào tạo và tuyển dụng.
Các cuộc điều tra về nhiều vụ tai nạn của Korean Air phát hiện rằng các vấn đề liên quan văn hóa cấp bậc trong buồng lái là một phần nguyên nhân dẫn đến các tai nạn chết người. Tại đây, các cơ phó và kỹ sư chuyến bay không trao đổi hiệu quả với cơ trưởng hoặc ngần ngại chỉ ra lỗi của cơ trưởng.
Theo một bài báo năm 2006 của The Wall Street Journal, hãng hàng không này đã cải thiện quá trình đào tạo bằng cách tăng cường trách nhiệm chung giữa các phi công và giảm tuyển dụng cựu quân nhân không quân Hàn Quốc vì họ vốn là những người gặp khó khăn trong hợp tác với những người mà họ coi là cấp dưới.
Những thay đổi này đã mang lại kết quả tích cực trong những năm sau đó.
Năm 2002, Delta và Air France đã nối lại quan hệ đối tác với Korean Air. Bộ Quốc phòng Mỹ cũng dỡ bỏ lệnh cấm nhân viên sử dụng hãng hàng không này.
Đến năm 2008, Korean Air đã vượt qua các hãng hàng không Mỹ trong cuộc kiểm tra an toàn của Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế.
Ngày nay, Korean Air được coi là một trong những hãng hàng không an toàn nhất thế giới và là thành viên của liên minh quốc tế SkyTeam, vốn có yêu cầu tiêu chuẩn an toàn cao mới được gia nhập.
Ông Thomas nhận định: “Họ thực sự đã cải thiện”. Ông cũng đánh giá Jeju Air có thành tích xuất sắc kể từ khi thành lập và chiếc Boeing 737-800 là máy bay chủ lực của thế giới. Ông nói: “Đây là loại máy bay đáng tin cậy nhất hiện nay, vì vậy ai cũng biết cách vận hành nó”.
Video máy bay của Jeju Air lao vào bức tường trên đường băng tại Muan ngày 29/12 (Nguồn: Reuters):
Liên quan đến vụ tai nạn ngày 29/12, ông Thomas nhận định các phi công có thể đã bị áp lực khi phải xử lý một thảm họa. Ông nói: “Tôi nghĩ vấn đề là nhiều lần va chạm với chim và sau đó là hàng loạt hỏng hóc phát sinh. Tôi dự báo đến cuối tuần này chúng ta sẽ có thông tin quan trọng về chính xác những gì đã xảy ra, những hỏng hóc cụ thể và cuộc trao đổi trong buồng lái khi vụ việc diễn ra”.
Tuy nhiên, ông cho rằng một số thông tin có thể không được công bố ngay lập tức. Ông bình luận: “Là một quốc gia có trách nhiệm, bất kỳ bài học nào rút ra từ vụ việc này sẽ được chia sẻ ngay lập tức để thông tin này có thể được truyền đạt cho các nhà khai thác khác của mẫu máy bay 737. Thông tin này có thể không được công bố rộng rãi, nhưng sẽ được gửi đến các hãng hàng không để cảnh báo về một lỗi cụ thể nhằm kiểm tra máy bay tương tự”.