Việt Nam cần có chính sách thu hút đầu tư minh bạch để tăng trưởng xanh

Ngành ô nhiễm bị từ chối đầu tư

Chia sẻ tại hội thảo “Thu hút đầu tư xanh: Lọc ngành hay giảm phát thải?”, do Báo Thanh Niên tổ chức ngày 5/12, ông Đỗ Văn Sử, Phó cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, tại COP 26, Thủ tướng Chính phủ đã cam kết mạnh mẽ Việt Nam sẽ đạt phát thải ròng bằng 0% vào năm 2050.

Tại COP28 diễn ra tại Dubai (UAE) từ ngày 30/11 – 12/12, Thủ tướng Chính phủ một lần nữa nhấn mạnh về vấn đề này, cho rằng cần có cách tiếp cận giải quyết vấn đề chống biến đổi khí hậu phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Trong kế hoạch quốc gia về hành động hướng tới tăng trưởng xanh, Chính phủ cũng đã công bố và đưa ra 4 nhóm mục tiêu. Thứ nhất là giảm phát thải của toàn bộ nền kinh tế; thứ hai là xanh hóa các ngành; thứ ba là xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững; thứ tư là xanh hóa quá trình chuyển đổi.

Theo ông Đỗ Văn Sử, hiện nay, trong quá trình thực hiện hướng tới tăng trưởng xanh, có hai chủ thể chính là Nhà nước và các tổ chức, các doanh nghiệp tham gia vào quá trình sản xuất.

Vừa qua, Việt Nam đã đưa ra bộ chỉ tiêu về đánh giá của tăng trưởng xanh khiến các đối tác quốc tế khá ngạc nhiên do không phải là quốc gia đi đầu nhưng rất tích cực trong quá trình triển khai. Tuy nhiên, thực tế do áp lực về chuyển đổi xanh trong khi thiếu dữ liệu cần thiết để đánh giá các yếu tố liên quan giữa kinh tế và môi trường khiến nhiều địa phương trong thu hút đầu tư lại nghiêng về "lọc ngành" (ngành nào ô nhiễm là từ chối) thay vì xem xét các tiêu chí phát thải có đáp ứng yêu cầu hay không. Điều này gây không ít khó khăn cho doanh nghiệp,  khu công nghiệp trong thu hút nhà đầu tư, từ đó ảnh hưởng đến thu hút đầu tư chung của cả nước.

Tương tự, nhà báo Nguyễn Ngọc Toàn, Tổng biên tập Báo Thanh Niên cho biết: "Tăng trưởng xanh, phát triển bền vững, kinh tế tuần hoàn... là vấn đề được quan tâm nhiều nhất hiện nay. Trong nhiều hội nghị, hội thảo, tọa đàm được tổ chức đều liên quan đến chủ đề này. Tuy nhiên, Việt Nam đang bị vướng phải tâm lý là cứ ngành nào gây ô nhiễm là chúng ta từ chối đầu tư, ví dụ việc chúng ta vẫn phải mặc quần áo hằng ngày, thay quần áo thường xuyên... thì việc từ chối dệt may, nhuộm vì ô nhiễm liệu có đúng không? Hoặc nếu con cái chúng ta vẫn dùng sách vở, ngành bao bì vẫn phải phục vụ đóng gói thực phẩm, lương thực, vật liệu... thì công nghiệp giấy có đáng bị tẩy chay? Chính vì vậy, các địa phương khi thu hút đầu tư xanh cũng cần suy xét, tính toán tích cực và hạn chế rõ ràng, minh bạch để không loại bỏ những ngành nghề thiết yếu và góp phần tăng cạnh tranh cho kinh tế Việt Nam với các nước khác trong khu vực".

Lọc công nghệ

Là địa phương đang triển khai thu hút đầu tư xanh, ông Hứa Quốc Hưng, Trưởng Ban Quản lý các Khu chế xuất và công nghiệp TP Hồ Chí Minh (HEPZA) cho biết, TP không lọc ngành, mà lọc công nghệ khi thu hút đầu tư. Nguyên nhân xuất phát từ việc Thành phố có quỹ đất hạn hẹp, nên dự án phải có giá trị gia tăng cao, ngành nghề công nghiệp cao mới được chấp nhận.

“TP Hồ Chí Minh không gặp khó trong xúc tiến thu hút đầu tư bởi thực tế có rất nhiều nhà đầu tư muốn đầu tư ở Thành phố, nhưng do quỹ đất còn lại khá hạn hẹp nên khó có thể kêu gọi nhà đầu tư lớn. Vì vậy, so với các địa phương khác, tổng giá trị thu hút đầu tư mỗi năm của Thành phố có thể không nhiều (mỗi năm chỉ 500 - 600 triệu USD, 2023 dự kiến trên 1 tỷ USD). Ngoài ra, HEPZA đang tham mưu trình Hội đồng nhân dân TP ban hành suất đầu tư trung bình, nhằm kêu gọi đầu tư trong các khu công nghiệp từ 12 - 15 triệu USD tùy ngành, tùy lĩnh vực, tùy khu công nghiệp'', ông Hứa Quốc Hưng nói.

Theo ông Hứa Quốc Hưng, TP Hồ Chí Minh hiện có 17 khu chế xuất, khu công nghiệp đang hoạt động và 23 khu đang có quy hoạch. Vừa qua, Ban thường vụ Thành ủy và UBND TP Hồ Chí Minh thống nhất ban hành đề án chuyển đổi các khu chế xuất, khu công nghiệp từ nay đến 2030 và tầm nhìn đến 2041. Định hướng của Thành phố giữ lại hết các khu trên địa bàn tiếp tục đầu tư, không chuyển bất kỳ mét vuông đất công nghiệp nào thành đất khác; thu hút công nghiệp ở tầm công nghệ cao, lĩnh vực công nghệ cao để tăng hàm lượng đầu tư.

Hiện nay, HEPZA đang được UBND Thành phố giao nhiệm vụ xây dựng chương trình cụ thể thực hiện đề án này, trong đó bao gồm chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn chuyển đổi, thích ứng trong giai đoạn mới; chuyển đổi công nghệ, chuyển đổi ngành nghề hay dịch chuyển đầu tư ở các khu vực khác để tiếp tục các lĩnh vực của nhà đầu tư. Lộ trình từ năm đến 2024, HEPZA sẽ tham mưu Thành phố ban hành những chính sách này.

Tương tự tại Đồng Nai, tỉnh không lọc ngành mà quan tâm đến việc chuyển đổi sang năng lượng xanh, công nghệ sản xuất cao, sử dụng nguyên liệu tái tạo. Bà Dương Thị Xuân Nương, Phó trưởng Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Đồng Nai cho biết, Đồng Nai đang quy hoạch khu công nghiệp theo ngành nghề và điều kiện tự nhiên sao cho thật sự phù hợp và bền vững. “Chúng tôi vẫn có những khu công nghiệp dành cho những ngành nghề nhạy cảm như dệt may, xi mạ… Tuy nhiên, chúng tôi cũng đi kèm theo những điều kiện với các dự án là phải phù hợp định hướng của tỉnh, kèm theo dự án phải có công nghệ tiên tiến, hàm lượng chất xám cao", bà Nương cho biết thêm.

Mặt khác, tỉnh Đồng Nai cũng quan tâm đến việc chuyển đổi công nghệ của dự án và vấn đề bảo vệ môi trường. Cụ thể, khuyến khích giảm phát thải với các dự án hiện hữu theo hướng sử dụng nguyên liệu xanh, sử dụng năng lượng tái tạo. Đặc biệt, thực hiện chủ trương của nhà nước, tỉnh Đồng Nai đang thực hiện chủ trương giảm phát thải theo hướng chuyển đổi việc sử dụng năng lượng từ truyền thống sang năng lượng tái tạo, sử dụng nguyên liệu xanh và đẩy mạnh tái sử dụng, tái chế chất thải, trong đó đặc biệt là nước thải nhằm giảm phát thải ra môi trường.