Báo Tin tức đi đầu trong cổ vũ nhân tố mới và những sự kiện nóng hổi

Đối với tôi, tuy thời gian gắn bó với báo Tin tức trên dưới 10 năm nhưng lại rất đặc biệt: Có 3 lần ra đi và trở về, lần nào cũng chỉ là kiêm nhiệm. Dẫu vậy, tôi lại có may mắn là mỗi thời điểm, mỗi giai đoạn trên chặng đường phát triển và trưởng thành của tờ báo, từ tờ Tuần Tin tức, Tin tức Buổi chiều và nay là báo Tin tức, tôi đều có mặt, kể cả lúc tờ báo ở đỉnh cao rực rỡ nhất, cũng như lúc khó khăn, thử thách.

Báo Tuần Tin tức: Tờ báo đi đầu trong cổ vũ nhân tố mới và đấu tranh chống tiêu cực

40 năm đã trôi qua, bây giờ ngồi nhớ lại và suy nghĩ, tôi vẫn luôn cảm phục và biết ơn lãnh đạo TTXVN lúc đó đã rất năng động, nhạy bén, có tư duy đổi mới, tầm nhìn xa, nhìn rộng, khi quyết định cho ra đời báo Tuần Tin tức và một số ấn phẩm khác. Sự ra đời của báo Tuần Tin tức đã giúp TTXVN có thêm một kênh thông tin mới trực tiếp đến người đọc; đồng thời tận dụng được ưu thế của TTXVN về mạng lưới thông tin rộng khắp ở tất cả các địa phương trong cả nước và trên thế giới, đặc biệt là đội ngũ phóng viên, biên tập viên giỏi nghề, bản lĩnh, trí tuệ và giàu kinh nghiệm.

Báo Tuần Tin tức ra đời trong một bối cảnh khá đặc biệt và nhạy cảm. Đây là thời kỳ đất nước ta trải qua những khó khăn gay gắt. Biên giới phía Bắc, biên giới phía Nam còn phải căng sức chống kẻ thù. Bên ngoài thì bị bao vây cấm vận, bên trong thì sản xuất trì trệ, lạm phát tăng cao, đời sống của đại đa số người dân lâm vào cảnh túng quẫn. Làm thế nào để vượt qua nghịch cảnh như vậy? Đó là một câu hỏi lớn, cũng là nỗi trăn trở của các cấp ủy Đảng, chính quyền và của toàn xã hội lúc đó. Những cuộc tìm tòi, thử nghiệm, những cuộc tranh luận giữa tư duy đổi mới và tư tưởng bảo thủ, trì trệ cũng diễn ra cả sôi nổi, cả thầm lặng ở tất cả các cấp, các ngành từ trung ương đến cơ sở.

Cũng tại thời điểm đó, nhiều nhân tố mới, nhiều mô hình mới về cách làm năng động, sáng tạo, tháo gỡ khó khăn, tự chủ trong sản xuất, kinh doanh, xuất hiện tại nhiều địa phương, nhiều ngành, nhiều cơ sở sản xuất. Nhu cầu thông tin, tìm tòi, phát hiện, lan tỏa, ủng hộ tư duy mới, cách làm mới, chống lại tư tưởng bảo thủ trì trệ, quản lý quan liêu, bao cấp trở thành một đòi hỏi cấp thiết và chính đáng hơn bao giờ hết. Báo Tuần Tin tức ra đời đúng vào thời điểm ấy. Những thông tin phong phú của báo về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa, đời sống… thông qua các bản tin thời sự, tường thuật, các bài phóng sự điều tra của báo Tuần Tin tức, đặc biệt là những tin bài chống tiêu cực mạnh mẽ, không khoan nhượng đã mang đến cho bạn đọc những thông tin kịp thời, bổ ích và niềm tin vào lẽ phải, luật pháp và chủ trương đường lối của Đảng.

Vì vậy, mặc dù thời gian ra đời chưa lâu, nhưng tờ báo Tuần Tin tức đã mau chóng được bạn đọc đón nhận, mong chờ. Số lượng phát hành của tờ báo tăng lên nhanh chóng, trở thành kênh thông tin có uy tín và quyền lực lúc bấy giờ.

Trong ký ức của nhiều người, không chỉ bạn đọc mà cả những nhà báo, các cơ quan báo chí đã từng sống và trải qua thời kỳ đó, báo Tuần Tin tức nổi lên như một hiện tượng, một điển hình về đổi mới thông tin, thoát khỏi việc đưa thông tin theo lối mòn, một chiều. Các vấn đề thông tin được phản ánh trên mặt báo đa dạng hơn, phong phú hơn, nhiều chiều hơn, có lúc còn chạm đến những vấn đề gai góc, nhạy cảm của đời sống xã hội trước đây thường né tránh.

Trong những tuyến tin, bài bạn đọc mong chờ trên báo Tuần Tin tức mỗi tuần phải kể đến trước tiên là những tin bài quốc tế. Đó là thế mạnh gần như độc quyền của TTXVN do thời kỳ ấy chưa có internet. Bên cạnh đó là tuyến tin, bài về các nhân tố mới, các điển hình về tháo gỡ khó khăn, làm ăn có hiệu quả của các địa phương, các doanh nghiệp. Đặc biệt là tuyến tin bài chống tiêu cực, phê phán, đưa ra ánh sáng, đấu tranh với các biểu hiện vi phạm pháp luật, vi phạm dân chủ, tham nhũng, bảo thủ, bè phái… Tuy nhiên, để có được kết quả đó là cả một quá trình làm việc vất vả, nỗ lực không mệt mỏi của đội ngũ những người làm báo TTXVN, trực tiếp là những phóng viên, biên tập viên, nhân viên báo Tuần Tin tức.

Có một điều thú vị ít ai biết được rằng, khi ấy, báo Tuần Tin tức chưa là một đơn vị độc lập của TTXVN. Bộ máy, nhân sự của báo Tuần Tin tức từ Tổng Biên tập đến phóng viên, biên tập viên, thư ký tòa soạn, họa sĩ… đều kiêm nhiệm. Tổng Giám đốc TTXVN Đào Tùng, kiêm Tổng Biên tập báo Tuần Tin tức. Ông còn trực tiếp viết bài phân tích, bình luận tình hình thời sự quốc tế hàng tuần cho báo. Lực lượng chủ chốt của báo là các phóng viên, biên tập viên của Ban Biên tập Tin Trong nước, bên cạnh sự phối hợp của các Ban Biên tập Tin Thế giới, Ban Biên tập ảnh và mạng lưới các phân xã (nay là cơ quan thường trú) trong nước.

Tại các tỉnh phía Nam, Phân xã Thành phố Hồ Chí Minh được giao trách nhiệm đại diện báo Tuần Tin tức, có nhiệm vụ là đầu mối phối hợp với các đơn vị trong ngành và viết tin bài phản ánh các mặt hoạt động trên các lĩnh vực của đời sống kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng… thuộc địa bàn.

Phụ trách bộ phận đại diện báo Tuần Tin tức ở phía Nam là anh Lê Đình Khuyến, Trưởng Phân xã TP Hồ Chí Minh. Đó là một nhà báo giỏi nghề, có bản lĩnh, sắc sảo, trí tuệ, không ngại khó khăn gian khổ. Phóng viên trẻ Nguyễn Ninh, cũng là một trong những người có mặt đầu tiên của báo Tuần Tin tức, rất tận tụy, nhiệt tình, nghiêm túc trong công việc. Ngoài hai anh kể trên, nhóm phóng viên Tuần Tin tức đầu tiên còn vài người nữa, nhưng vì nhiều lý do, họ không tiếp tục đồng hành cùng nhóm. Riêng cá nhân tôi, không phải là những người đầu tiên thuộc quân số của báo Tuần Tin tức, do lúc ấy tôi đang phụ trách tuyến tin chính trị, ngoại giao, một số bộ, ngành thuộc lĩnh vực công nghiệp, công việc khá bận rộn.

Ước chừng 6 tháng sau khi nhóm phóng viên Tuần Tin tức hình thành tôi mới gia nhập nhóm. Bởi khi đó, anh Khuyến được lãnh đạo ngành chọn đi học tiếng Nga để chuẩn bị đi học tại trường Đảng Liên Xô. Tôi được cử làm Quyền Trưởng phân xã Thành phố Hồ Chí Minh thay anh Khuyến, đồng thời cũng phụ trách nhóm phóng viên Tuần Tin tức. Sau này, anh Khuyến không đi học trường Đảng ở Liên Xô nữa, do Trung ương có thay đổi qui định về tuổi đi học, anh trở về tiếp tục làm Trưởng phân xã TP Hồ Chí Minh và phụ trách đại diện báo Tuần Tin tức, tôi vẫn ở lại nhóm phóng viên Tuần Tin tức. Đến năm 1986, tôi được bổ nhiệm làm Phó Thư ký tòa soạn báo Tuần Tin tức phụ trách phía Nam cho đến năm 1990 thì nghỉ hoàn toàn công việc ở báo Tuần Tin tức để làm nhiệm vụ Trưởng Phân xã Thành phố Hồ Chí Minh. Như vậy, thời gian tôi gắn bó với báo Tuần Tin Tức khoảng hơn 6 năm.

Thời gian tôi làm báo Tuần Tin tức không dài, khó khăn nhiều không kể xiết, nhưng cũng là thời gian chúng tôi được hoạt động nghiệp vụ sôi nổi nhất, bận rộn nhất, có nhiều kết quả đáng tự hào nhất. Trong dòng chảy chung của đất nước, báo Tuần Tin tức lúc đó đã có sự phối hợp chặt chẽ ở cả hai đầu Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh; có nhiều tin, bài phản ánh sinh động bức tranh kinh tế, xã hội một cách chân thực, góp phần tích cực vào quá trình tìm tòi, đổi mới đi lên của cả nước.

Tôi còn nhớ vào thời điểm đó, Thành phố Hồ Chí Minh là địa phương đi đầu cả nước về tư duy, cách làm đổi mới, sáng tạo, xóa bỏ lối làm ăn cũ, bảo thủ, quan liêu, bao cấp. Nhiều mô hình làm ăn mới, dũng cảm “xé rào” đưa lại hiệu quả kinh tế xuất hiện. Tuy nhiên, tư duy đổi mới, cùng cách làm năng động mới mẻ này cũng vấp phải không ít những rào cản, những lời chỉ trích, phê phán. TTXVN, trong đó có báo Tuần Tin tức tại Thành phố Hồ Chí Minh, nhờ bám sát thực tiễn, bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thành ủy TP Hồ Chí Minh và của lãnh đạo ngành đã sớm hình thành tuyến tin, bài đi sâu với những phóng sự điều tra, phân tích, giới thiệu những mô hình, những điểm sáng về cách làm ăn mới.

Khởi đầu từ cách làm “xé rào” của nhà máy thuốc lá Sài Gòn xin thí điểm bán giá cao 60 triệu bao thuốc lá để lấy tiền mua nguyên vật liệu, sau đó là mô hình xuất khẩu tại chỗ lấy ngoại tệ nhập vật tư, nguyên liệu của nhà máy dệt Thành Công, nhà máy bột giặt Cửu Long, mô hình tổ chức thu mua, chế biến, phân phối lương thực của Công ty lương thực Thành phố Hồ Chí Minh, mô hình khoán sản phẩm của Công ty đánh cá Côn Đảo… Tuyến tin bài này được duy trì thường xuyên, liên tục suốt thời gian trước và sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, góp phần tích cực vào sự thắng lợi của công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo.

Bên cạnh tuyến tin bài cổ vũ, động viên nhân tố mới, tích cực, thời gian này, báo Tuần Tin tức bộ phận ở phía Nam còn đóng góp được nhiều bài báo chống tiêu cực có ảnh hưởng xã hội lớn như loạt bài về nhà máy nước ngọt Hậu Giang, loạt bài về vụ án Đại tá Phan Văn Tợn, vụ 65 lượng vàng ở Qui Nhơn... Lúc bấy giờ, việc đưa tin, bài nêu mặt trái của xã hội còn là vấn đề mới mẻ. Những người thực hiện công việc này rất vất vả và thậm chí còn nguy hiểm. Khi phóng viên đi thu thập tài liệu để làm những bài phóng sự điều tra nhiều khi còn phải thay hình đổi dạng, đi sớm về khuya, ăn uống, ngủ nghỉ thất thường. Anh Khuyến, anh Ninh và tôi thường thay nhau đi địa phương hoặc bám theo các vấn đề đang nóng để viết tin, bài. Mỗi đợt đi thường kéo dài hàng tuần lễ.

Dạo ấy, để tạo thêm sức mạnh của báo chí và lan tỏa rộng rãi ảnh hưởng của bài viết, một số chuyến công tác chúng tôi còn mời thêm các báo bạn như Đài Phát thanh tiếng nói Việt Nam, báo Thanh Niên, báo Quân đội Nhân dân, báo Phụ nữ Việt Nam… cùng tham gia. Cách làm này hiệu quả thấy rõ, các đối tượng các báo làm việc hoặc bị nêu trên các phương tiện thông tin đại chúng không thể né tránh hay đối phó. Cũng thời gian này xuất hiên hình thức gửi đơn thư khiếu kiện, thậm chí kéo từng nhóm đông người đến các cơ quan ngôn luận. Báo Tuần Tin tức ở cả hai đầu Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đều là địa chỉ được mọi người quan tâm.

Tại đầu Thành phố Hồ Chí Minh, báo Tuần Tin tức phải cử hẳn một người tiếp nhận và trả lời đơn thư, đồng thời liên hệ với địa phương nơi xảy ra khiếu kiện để có cách giải quyết tốt nhất. Nhờ cách làm việc tận tình, chu đáo và trách nhiệm nên báo Tuần Tin tức lúc đó đã chiếm được tình cảm trong lòng bạn đọc và nhiều lãnh đạo các địa phương. Đến bây giờ, khi có cơ hội gặp nhau, chúng tôi thỉnh thoảng vẫn nhắc lại những việc đã làm ngày ấy như là những kỷ niệm đẹp.

Báo Tin tức Buổi chiều: Tờ báo của những sự kiện nóng hổi tính thời sự

8 năm sau ngày ra đời của báo Tuần Tin tức thì báo Tin tức Buổi chiều cũng ra mắt số đầu tiên, với tiêu chí để lấp khoảng trống thông tin từ 12 giờ đêm hôm trước đến 12 giờ trưa hôm sau.

Với sự ra đời của báo Tin tức Buổi chiều, TTXVN lại có thêm một kênh thông tin trực tiếp đến bạn đọc. Ở đầu Thành phố Hồ Chí Minh, cả hai bộ phận đại diện Tuần Tin tức và Tin tức Buổi chiều được tổ chức thành các bộ phận riêng biệt, độc lập không còn nằm ở Phân xã Thành phố Hồ Chí Minh nữa. Tuy vậy, cả hai bộ phận đại diện này vẫn do anh Lê Đình Khuyến, lúc đó là Phó Giám đốc Cơ quan đại diện TTXVN tại TP Hồ Chí Minh (nay là Cơ quan TTXVN khu vực phía Nam) phụ trách.

Báo Tin tức Buổi chiều do tính chất công việc là tờ báo ra hàng ngày nên bộ phận đại diện ngay từ đầu đã được tăng cường lực lượng phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật trình bày… để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Ngoài một số phóng viên ban đầu như Nguyễn Ninh, Tấn Huấn, Hoàng Anh, cơ quan đã điều động nhiều phóng viên lâu năm có kinh nghiệm như Đăng Thục, Trần Chí Hùng, Nghiêm Sĩ Thái, Nguyễn Quang Vinh và một số phóng viên trẻ đào tạo sau này cho Tin tức. Các anh Đăng Thục, Trần Chí Hùng, Nguyễn Ninh sau này cũng lần lượt là những người phụ trách bộ phận đại diện báo Tin tức tại TP Hồ Chí Minh. Còn báo Tuần Tin tức trước khi sát nhập với Tin tức Buổi chiều một thời gian do anh Dương Đức Quảng và anh Nguyễn Huy Hoàng phụ trách.

Thời gian đầu, báo Tin tức Buổi chiều bản phát hành tại TP Hồ Chí Minh cùng nội dung với bản phát hành tại Hà Nội. Nhưng vì số phát hành tại TP Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam số lượng thấp nên Tòa soạn báo tại Hà Nội đã xin phép Bộ Thông tin đồng ý cho bản phát hành tại TP Hồ Chí Minh được bổ sung một số tin, bài phù hợp với yêu cầu của độc giả phía Nam. Và đó chính là lý do, tôi có dịp trở lại gắn bó báo Tin tức với nhiệm vụ xem lại những nội dung thay đổi, tránh sai sót.

Công bằng mà nói, báo Tin tức Buổi chiều có nội dung rất phong phú, tin tức nhanh, đúng, cơ bản đáp ứng những tiêu chí đã đề ra, nhưng lượng phát hành tại TP Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam không được như kỳ vọng. Tuy nhiên, mỗi khi có sự kiện lớn xảy ra, đặc biệt là những sụ kiện quốc tế, báo Tin tức Buổi chiều lại tạo ra những cơn “địa chấn” về thông tin. Số lượng phát hành tăng cao đến mức không một ai dù có đầu óc tưởng tượng lãng mạn đến đâu cũng không hình dung nổi. Trong lịch sử báo chí nước ta, chắc chưa bao giờ có cơ quan nào khi phát hành báo phải nhờ đến Cảnh sát giao thông hỗ trợ để tránh tắc đường, hoặc phải nhờ đến Công an phường sở tại có mặt để đảm bảo an ninh trật tự. Thế mà sự việc như vậy lại xảy ra khi báo Tin tức Buổi chiều tại TP Hồ Chí Minh khi phát hành báo liên quan đến sự kiện khủng bố 11/9 tại Mỹ và sự kiện Mỹ tấn công Afghanistan.

Trước đó, sự kiện chiến tranh vùng Vịnh, tình hình cũng diễn ra tương tự. Vào các thời điểm đó, khi sự kiện diễn ra, không chỉ bộ phận đại diện báo Tin tức bận rộn, mà cả cơ quan TTXVN tại TP Hồ Chí Minh đều vào cuộc. Do được phép bổ sung, thay đổi một số nội dung so với bản phát hành tại Hà Nội, nên hàng ngày cứ khoảng từ 13h đến 15h là thời gian không khí làm việc tại bộ phận làm báo tại TP Hồ Chí Minh diễn ra sôi nổi, nhộn nhịp, khẩn trương và cũng là thời gian bận rộn nhất.

Theo sự phân công trước, chúng tôi mỗi người một việc: Người liên hệ, theo dõi nhận tin, ảnh mới nhất từ Ban Biên tập tin Thế giới, Ban Biên tập ảnh Hà Nội; người biên tập, đọc dò, trình bày, tiếp khách nhận quảng cáo… Thông thường, công việc tại tòa soạn tạm kết thúc lúc 15h30 đến 16h khi các trang báo đã được chuyển đến các nhà in. Sau đó, tất cả anh em lại tiếp tục xuống sân cơ quan để hỗ trợ bộ phận phát hành tiếp nhận và phân phối báo.

Do số lượng phát hành quá lớn, ngày cao nhất lên đến gần nửa triệu bản, thời gian phát hành lại rất ngắn nên công tác in và phân phối báo gặp không ít khó khăn. Chúng tôi phải in báo tại bốn nhà in như Lixin, Quân đội Nhân Dân, ITAXA, Nhân Dân. Đến giờ phát hành, trụ sở Cơ quan Đại diện TTXVN tại TP Hồ Chí Minh nhộn nhịp chưa từng thấy, hàng ngàn người với đủ phương tiện tụ tập kín từ đường đến cổng, sân cơ quan. Thú vị nhất là lực lượng tham gia phát hành báo, ngoài các đại lý lớn, chuyên nghiệp, còn có rất nhiều người lao động tự do như thợ hồ, xe ôm, thợ sửa xe, bán hàng rong… Và chỉ năm, mười phút sau, báo Tin tức Buổi chiều đã tràn ngập thành phố - từ ngõ hẻm, xóm lao động đến khu dân cư, nơi công cộng, bến tàu, bến xe và các tỉnh thành lân cận.

Những sự kiện như vậy đã diễn ra cách đây đã vài ba chục năm rồi, nhưng bây giờ ngồi nhớ lại, để khẳng định một điều báo Tin tức là tờ báo của những sự kiện lớn. Điều đó cũng chứng tỏ TTXVN, trong đó có báo Tin tức là cơ quan thông tin lớn có uy tín, rất nhanh nhạy trong việc tổ chức thông tin, khai thác thông tin và đưa thông tin đến bạn đọc.

Đến nay, trong thời đại bùng nổ thông tin, sự cạnh tranh mạnh mẽ và khốc liệt của internet và mạng xã hội, cơ hội để có những ngày tháng, những giây phút huy hoàng như vậy chắc là khó có thể xảy ra. Hầu hết các báo, bên cạnh bản in giấy đều chuyển sang làm báo điện tử. Báo Tin tức trải qua nhiều thời kỳ, nhiều giai đoạn phát triển, đã có những năm tháng huy hoàng và cả những lúc khó khăn cũng đang chịu những tác động đó. Những người làm báo Tin tức hôm nay có được truyền thống hào hùng của TTXVN và truyền thống của các thế hệ làm báo Tin tức 40 năm qua, với kinh nghiệm, bản lĩnh, trình độ và yếu tố thời đại về kỹ thuật, công nghệ, tôi có niềm tin về tương lai tươi sáng của báo Tin tức.