Vở nhạc kịch mang tính thời đại với câu chuyện dựa trên cuộc đời nữ thi sĩ tài hoa, phản ánh khát vọng theo đuổi ước mơ của phụ nữ Việt…
Cảnh trong vở nhạc kịch “Sóng” của Nhà hát Tuổi trẻ. Ảnh: NHTT
Chuyện đời nữ sĩ Xuân Quỳnh lên sân khấu
“Sóng” là vở nhạc kịch thuần Việt lấy cảm hứng từ vẻ đẹp trong thơ và cuộc đời thực của nữ thi sĩ tài hoa Xuân Quỳnh.
Câu chuyện của “Sóng” bắt đầu khi Xuân Quỳnh là một diễn viên múa 18 tuổi xinh đẹp, hoạt bát, sôi nổi của Nhà hát ca múa nhạc. Tại đây cô nảy sinh tình yêu trong sáng với anh nhạc công Trọng Khoa (nguyên mẫu người chồng đầu tiên). Hai người kết hôn và sinh một cậu con trai.
Bên cạnh là một diễn viên múa, Xuân Quỳnh luôn khao khát trở thành một nhà thơ, nhà văn nên đã chuyển sang học viết văn và làm việc tại nhà xuất bản. Khi làm việc ở đây, Quỳnh gặp Đăng Dương (nguyên mẫu Lưu Quang Vũ), con của một người bạn thơ lớn tuổi. Đăng Dương cảm mến văn tài và rung động trước vẻ đẹp cũng như tính cách hoạt bát, sôi nổi của bậc đàn chị Xuân Quỳnh.
Khi Xuân Quỳnh dần đạt được nhiều thành công trong sự nghiệp thi ca cũng chính là lúc cuộc hôn nhân đầu tiên rạn nứt. Xuân Quỳnh cảm thấy cô đơn vì không tìm được sự hòa hợp trong tâm hồn với chồng. Cô đi đến quyết định chia tay Khoa và tái hôn với Đăng Dương.
Cuộc sống gia đình tuy vất vả, khó khăn trong thời kỳ bao cấp nhưng vẫn rất ấm áp bởi sự hòa thuận cộng hưởng của những trái tim nhân hậu. Sau này, khi Đăng Dương dần gặt hái những thành công trong nghề, thường xuyên đi công tác xa nhà, được nhiều bóng hồng ngưỡng mộ. Cùng lúc này, căn bệnh tim của Quỳnh tái phát khiến cô phải nhập viện; cô bắt đầu tự vấn về cuộc đời, ước mơ và tình yêu đích thực…
Xuyên suốt vở nhạc kịch “Sóng”, ê-kíp sử dụng lời thoại và các ca khúc được sáng tạo dựa trên các bài thơ nổi tiếng của Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ như: “Sóng”, “Nếu ngày mai em không làm thơ nữa”, “Tự hát”, “Dẫu em biết chắc rằng anh trở lại”, “Mắt của trời xanh”, “Nhà chật”... để nói lên tiếng lòng của nhân vật. Những bức thư tình vượt thời đại của cặp vợ chồng Xuân Quỳnh - Lưu Quang Vũ cũng được biên kịch gửi gắm vào vở nhạc kịch, nhằm làm tròn trịa hơn không khí lãng mạn yêu đương rất đời và cũng rất thơ thời bấy giờ.
Điểm đáng chú ý nhất trong dàn dựng của “Sóng” là hình tượng thuyền và biển được khai thác tối đa để khắc họa cuộc đời và những thăng trầm của nữ thi sĩ. Cụ thể, trong dàn dựng sân khấu, ca khúc “Thuyền và biển” được với phối khí biến hóa nhiều lần trong vở cùng diễn tiến của câu chuyện, lúc êm đềm ngọt ngào, lúc vui tươi háo hức và có lúc lại cuộn trào dữ dội…
Các bối cảnh, công nghệ và đạo cụ sân khấu như đèn led, màn nhung đen, lụa xanh… cũng được hình tượng hoá để thể hiện rõ nét nhất hai biểu tượng này. Chỉ khi con thuyền - Xuân Quỳnh được xuống biển - Đăng Dương, chỉ khi gặp được đúng người đàn ông của cuộc đời, nhân vật mới đạt đến độ chín của bản thể mình. Ước mơ của Quỳnh lần đầu tiên có cảm giác trọn vẹn cả về tình yêu lẫn sự nghiệp. Thuyền bên biển như một tri kỉ đầy thấu hiểu, bên nhau để không bao giờ cảm thấy cô đơn, bởi: “Chỉ có thuyền mới hiểu/ Biển mênh mông nhường nào/ Chỉ có biển mới biết/Thuyền đi đâu, về đâu”…
Không quá ôm đồm nhiều khúc quanh của cuộc đời nữ sĩ Xuân Quỳnh, mà “Sóng” kể câu chuyện của Xuân Quỳnh bằng một góc nhìn của thế hệ hậu bối thông qua sự thể hiện hai bản thể của nhân vật và đặt câu hỏi cho mỗi người về sự dấn thân, cống hiến để biến ước mơ thành sự thực: “Ta làm gì để biến ước mơ của ta thành sự thật?”.
Vở nhạc kịch “Sóng” do Nghệ sỹ Ưu tú Cao Ngọc Ánh, Phó Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ làm Tổng đạo diễn cùng ê-kíp dàn dựng hùng hậu gồm: Kim Thùy (kịch bản), Nguyễn Triều Dương (đạo diễn nhạc kịch), Đào Duy Anh (đạo diễn sân khấu). Các nhạc sĩ Minh Đạo, Tường Văn, Nam Lee, Huyền Trung, Dương Hùng, Thanh Tâm viết nhạc và phối khí…
Ước mơ xây dựng nền nhạc kịch Việt thuần Việt
Nói về sự ra đời của nhạc kịch “Sóng”, Nghệ sĩ ưu tú Cao Ngọc Ánh - Phó Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ cho biết, chị luôn mơ ước xây dựng một sân khấu nhạc kịch chuyên nghiệp tại Việt Nam, chính vì vậy, chị chính thức bắt tay xây dựng vở nhạc kịch “Sóng” từ năm 2021.
Lý giải việc lựa chọn Xuân Quỳnh cho vở nhạc kịch của mình, Nghệ sĩ Ưu tú Cao Ngọc Ánh chia sẻ, Nhà hát Tuổi trẻ năm nào cũng có tháng kịch Lưu Quang Vũ (tháng Tám), nên chị đã đặt câu hỏi: Tại sao chúng ta chỉ nói về Lưu Quang Vũ mà không nói về Xuân Quỳnh? Nếu Lưu Quang Vũ không gặp Xuân Quỳnh ở thời điểm đó, chắc gì chúng ta đã có Lưu Quang Vũ sau này. Sao chúng ta khai thác nhiều kịch bản của Lưu Quang Vũ mà không nói về chính tình yêu của chính họ…?
“Tôi đã đọc thơ của Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ, càng đọc càng bị cuốn vào và thấy mảng thơ của hai người rất đẹp. Tôi nghĩ, hầu như ai cũng thuộc ít nhất một vài câu thơ của Xuân Quỳnh và xuất phát từ đó, tôi đã đã làm ‘Trời biếc thu sang’ và bây giờ là ‘Sóng’, Nghệ sĩ Ưu tú Cao Ngọc Ánh nói.
Đóng vai chính trong vở nhạc kịch “Sóng” là diễn viên trẻ Thu Thảo (vai Xuân Quỳnh) và ca sĩ Lê Việt Anh vai Đăng Dương.
Vở nhạc kịch “Sóng” có sự tham gia của dàn diễn viên trẻ, đầy nhiệt huyết. Ảnh: NHTT
Là ca sĩ đã thành danh, Sao Mai Lê Việt Anh người đảm nhận vai Đăng Dương chia sẻ, điều anh thích nhất trong vở nhạc kịch chính là thông điệp sâu sắc mà ê-kíp muốn gửi gắm đến công chúng, thông điệp đó có thể tóm tắt trong hai từ tình yêu và ước mơ. “Rất đáng trân trọng khi thời đại đó đã có những người dám sống, dám yêu, dám ước mơ mãnh liệt đến như vậy” Lê Việt Anh nói.
Đảm nhận vai Xuân Quỳnh là diễn viên Thu Thảo - một gương mặt rất trẻ, đang là sinh viên Trường Đại học Văn hóa, chuyên ngành biểu diễn nghệ thuật. Thu Thảo chia sẻ, để đảm nhận được vai diễn, cô đã tìm hiểu rất nhiều về Xuân Quỳnh để có thể thấu hiểu, cảm thông với nhân vật. “Vai diễn Xuân Quỳnh là một dấu ấn đáng nhớ của tôi ở tuổi 20. Tôi thấy tự hào và hạnh phúc khi được đảm nhận một nhân vật có sức ảnh hưởng như vậy" - Thu Thảo cho biết.
Bên cạnh hai diễn viên chính, vở nhạc kịch còn có sự tham gia của trên 20 diễn viên trẻ, đầy nhiệt huyết, luôn tràn đầy năng lượng, nỗ lực không ngừng và góp sức để nhạc kịch “Sóng” ra đời.
Nói đến nhạc kịch, không thể không nhắc đến phần âm nhạc - linh hồn của vở diễn. Nhạc sĩ Minh Đạo, chỉ huy dàn nhạc, nhạc sĩ tham gia viết nhạc và phối khí trong vở nhạc kịch thừa nhận, làm nhạc kịch cho “Sóng” không dễ, vì thơ Xuân Quỳnh quá quen thuộc rồi, áp lực của ê-kíp là làm nhạc phải mới hơn, cảm xúc hơn, ấn tượng hơn.
Nhạc kịch “Sóng” có hai phần nhạc khí và ca khúc. Với ca khúc, lời là chất liệu văn học từ những bài thơ của Xuân Quỳnh nên có sự thuận lợi nhất định khi viết nhạc. Biên kịch Kim Thùy đã chọn những bài thơ phù hợp với mạch của vở kịch để ê-kíp chuyển thành âm nhạc. Có những bài ê-kíp giữ nguyên bản gốc, chẳng hạn như bài “Con yêu mẹ”, song có những số nhạc phức tạp, diễn tả nhiều trạng thái cảm xúc khi Xuân Quỳnh chia tay Khoa (người chồng đầu tiên), hoặc đến với Dương (Lưu Quang Vũ), ê-kíp phải chọn từ rất nhiều bài thơ, chắt lọc, chọn những đoạn kết hợp với nhạc để vang lên đem lại hiệu quả tốt nhất, nhưng không làm thay đổi thông điệp của bài thơ. “Tiêu chí của tôi khi làm là đảm bảo sự phát triển của âm nhạc, giai điệu phải đẹp, ca sĩ hát phải thích thú”, nhạc sĩ Minh Đạo nói.
Theo nhạc sĩ Bùi Tường Văn, những bài thơ Xuân Quỳnh - Lưu Quang Vũ rất hay nên việc phổ nhạc không quá khó. Anh thoải mái viết nên giai điệu, giữ nguyên tác để diễn viên hát trên tinh thần nhạc kịch. “Điều khó nhất là phải làm sao để ra màu nhạc kịch chứ không phải một chương trình ca nhạc, hoàn toàn khác việc sáng tác một ca khúc thông thường. Chúng tôi cũng tham khảo tư liệu từ cách làm của nước ngoài, diễn viên vừa hát, vừa có những màn vũ đạo, ra chất broadway.
Với vai trò đạo diễn phần nhạc kịch của “Sóng”, giảng viên diễn xuất nhạc kịch Nguyễn Triều Dương chia sẻ, anh và ê-kíp cố gắng đưa tới khán giả câu chuyện chân thành nhất dựa trên một câu chuyện có thật. Theo Nguyễn Triều Dương, nhạc kịch đang là làn sóng rất mới ở Việt Nam. Có nhiều nhóm tự phát, đang tự học và xây dựng. Có những đơn vị hoạt động hết công sức về nhạc kịch... tất cả cùng đang tạo tiền đề, nền móng để nhạc kịch phát triển ở Việt Nam.
“Khán giả Việt Nam khó tính và điều đó rất hay. Những người thực hiện phải tìm tòi, có cái mới để thu hút khán giả, mới cả trong dàn dựng, bối cảnh và cách diễn. Tôi kỳ vọng, ‘Sóng’ thành công, là món ăn hoàn toàn mới, hấp dẫn khán giả”, giảng viên Nguyễn Triều Dương nói.
Nghệ sĩ Ưu tú Cao Ngọc Ánh, Tổng đạo diễn nhạc kịch “Sóng” chia sẻ, Nhà hát Tuổi trẻ đặt mục tiêu xây dựng “Sóng” là vở nhạc kịch thuần Việt mang tính thời đại với ê-kíp thực hiện cũng như cốt truyện đậm chất Việt. Đơn vị cũng hy vọng sẽ đặt nền móng chuyên nghiệp hóa nhạc kịch nước nhà bằng việc hình thành quy trình, tiêu chuẩn và trực tiếp sản xuất và dàn dựng một chương trình nhạc kịch thuần Việt.
“Hơn cả việc mong muốn được nhìn nhận là dự án “nhạc kịch đúng nghĩa” đầu tiên tại Việt Nam, với “Sóng”, chúng tôi khiêm nhường mong có thể thắp một ngọn đèn, đem sân khấu Việt Nam rực rỡ và bừng sáng trở lại”, Phó Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ Cao Ngọc Ánh bày tỏ.