Ông Vũ Hữu Khoa, Trưởng khu phố 49, phường Tăng Nhơn Phú, họp với các cộng tác viên để triển khai các hoạt động của khu phố.
Được người dân tin yêu
Với quy mô lên đến hàng ngàn nhân khẩu, trưởng khu phố/ấp cần phải là người lãnh đạo thực thụ tại cộng đồng. Họ phải có uy tín cá nhân cao và khả năng vận động quần chúng để thống nhất ý kiến của một tập thể đa dạng.
Tại khu phố 49, phường Tăng Nhơn Phú (Thành phố Hồ Chí Minh), người dân yêu mến và kính nể một vị đại diện cộng đồng năng động, mẫu mực. Đó là ông Vũ Hữu Khoa, Trưởng khu phố, một cán bộ đã nghỉ hưu nhưng vẫn giữ tinh thần trách nhiệm với cộng đồng và thích ứng nhanh chóng với mô hình chính quyền địa phương hai cấp mới.
Ông Vũ Hữu Khoa, Trưởng khu phố 49, phường Tăng Nhơn Phú, họp với các công tác viên để triển khai các hoạt động của khu phố.
Theo lời nhận xét của bà Phạm Thị Hồng Gấm (ngụ khu phố 49, phường Tăng Nhơn Phú), ông Khoa là người rất quan tâm đến người dân, thể hiện rõ nhất trong việc chăm lo cho những hoàn cảnh khó khăn. Bà Gấm cho biết, vào những dịp lễ, Tết, ông Khoa tích cực vận động nhà hảo tâm, các nguồn tài trợ khác nhau để tổ chức hỗ trợ và trao những phần quà đầy ý nghĩa đến các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn, thể hiện tinh thần tương thân, tương ái mạnh mẽ của khu phố.
Ông Lương Văn Kính (ngụ khu phố 49, phường Tăng Nhơn Phú) cũng khẳng định, dưới sự chỉ dẫn của ông Khoa, khu phố 49 đã trở thành một cộng đồng thân thiện, nơi mà mọi người dân sẵn sàng đồng thuận và tích cực hưởng ứng các phong trào chung. Nhờ sự sâu sát và kịp thời giải quyết mâu thuẫn ngay từ cơ sở thông qua vai trò “hòa giải” của trưởng khu phố mà các “điểm nóng” không có cơ hội xảy ra.
Ông Vũ Hữu Khoa tự hào khẳng định: "Sự gắn kết, tin tưởng và đồng thuận của người dân trong khu phố đã góp phần xây dựng một cộng đồng đoàn kết, vững mạnh. Những phản ánh, kiến nghị của người dân trong khu phố chúng tôi tiếp thu một cách minh bạch, giải quyết nhanh chóng và kịp thời. Một mặt chúng tôi chuyển tải lên để chính quyền nắm bắt và có hướng xử lý. Mặt khác, chúng tôi trực tiếp vận động, kiên trì giải thích để người dân hiểu mà nghe theo”.
Sau sắp xếp, Thành phố Hồ Chí Minh hiện có 4.861 khu phố/ấp, giảm 78% so với trước kia. Điều này đã giúp giảm số lượng cán bộ không chuyên trách từ khoảng 62.000 người xuống còn 26.545 người, góp phần tiết kiệm đáng kể chi phí hành chính.
Qua ghi nhận thực tế, các trưởng khu phố đều có uy tín và có năng lực lãnh đạo cộng đồng, được các tổ chính trị xã hội trong cộng đồng đánh giá cao. Bà Nguyễn Thị Ánh Minh, Bí thư chi bộ khu phố 3, phường Hiệp Bình, Thành phố Hồ Chí Minh nhìn nhận, trưởng khu phố vừa là “cầu nối”, vừa là “trạm trung gian” trong công tác an sinh xã hội.
“Trưởng khu phố không chỉ hỗ trợ triển khai chính sách an sinh của Nhà nước mà còn kết nối các nhà hảo tâm với những hộ nghèo, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau”, bà Minh nói.
Một tuyến hẻm bê tông mới trong khu phố 11, phường An Phú Đông, do người dân đóng góp xây dựng và hoàn thiện.
Tương tự, chị Chung Thị Hồng Nga, hội viên phụ nữ khu phố 65, phường An Phú Đông cũng nhìn nhận, trưởng khu phố có vị trí rất quan trọng trong cộng đồng, lãnh đạo cộng đồng. Trong bối cảnh hiện nay, các trưởng khu phố đều đại diện cho một địa bàn dân cư rộng lớn, đông đúc hơn, nhiều thành phần khác nhau, áp lực cũng rất lớn. Vì thế, để lãnh đạo thành công, ngoài kỹ năng, trình độ, họ phải là những người có tâm cống hiến, nhiệt tình và tận tuỵ, không vụ lợi.
Ngoài việc hiểu rõ địa bàn, nắm vững từng hộ dân, các trưởng khu phố còn phải thường xuyên nắm bắt tình hình trong khu dân cư, nhất là với những đối tượng yếu thế, người cao tuổi. Theo ông Đặng Khái Vinh (ngụ khu phố 3, phường An Phú Đông), trưởng khu phố là người đầu tiên nắm bắt những hoàn cảnh khó khăn trong khu phố, đặc biệt là người nhập cư, công nhân lao động, để kịp thời chăm lo và hỗ trợ thiết thực khi cần. Điều này tạo lòng tin vững chắc cho người dân, từ đó đảm bảo công tác an sinh xã hội, giúp đưa chủ trương, chính sách đi vào cuộc sống nhanh chóng, hiệu quả nhất.
Nhà quản lý “tự quản”
Tiến sĩ Đinh Thị Thanh Nga, Trưởng bộ môn Pháp luật Hành chính, Khoa Luật, Trường Đại học Sài Gòn cho rằng, khác với trước đây, trưởng khu phố hiện nay phải vận hành một cơ chế tự quản với phạm vi lớn hơn. Họ không chỉ đơn thuần truyền đạt chỉ thị mà còn phải tổ chức thực hiện các phong trào tự quản hiệu quả. Điều này bao gồm việc duy trì an toàn giao thông, đảm bảo vệ sinh môi trường, thúc đẩy văn minh đô thị.
Để đạt được điều này, theo Tiến sĩ Đinh Thị Thanh Nga, các trưởng khu phố cần linh hoạt trong việc huy động và kết nối các tổ chức đoàn thể trong khu phố để tạo thành một sức mạnh tổng hợp, đảm bảo các hoạt động cơ sở được triển khai đồng bộ và sâu rộng.
“Trưởng khu phố mặc dù không phải là một cấp quản lý hành chính chính thức nhưng đóng vai trò then chốt trong việc duy trì sự gắn kết và phát triển cộng đồng dân cư, như một cánh tay nối dài của chính quyền cấp xã, là cầu nối trực tiếp giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân ở cơ sở. Do đó, trưởng khu phố cần có các kỹ năng vận động, tổ chức nhân dân thực hiện tốt các công việc tự quản, có khả năng giao tiếp tốt, kỹ năng tập hợp ý kiến của nhân dân, kỹ năng giải quyết các mâu thuẫn, tranh chấp nhỏ trong nội bộ nhân dân, không để xảy ra phức tạp tại địa bàn”, Tiến sĩ Đinh Thị Thanh Nga nêu thêm.
Ngoài việc hiểu rõ địa bàn, nắm vững từng hộ dân, thì các Trưởng khu phố còn phải thường xuyên đi sâu, đi sát để nắm bắt tình hình trong khu dân cư.
Theo ông Nguyễn Minh Chánh, Bí thư Đảng ủy phường An Phú Đông, trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp, trưởng khu phố có vai trò rất quan trọng, không chỉ là “cánh tay nối dài” của chính quyền, họ còn thực sự là những “tế bào” quan trọng, giúp chính quyền bám sát hơi thở cuộc sống của người dân.
Ông Nguyễn Minh Chánh cho biết, sau sắp xếp, toàn bộ 66 khu phố của phường An Phú Đông đã nhanh chóng ổn định và đi vào hoạt động hiệu quả. Mặc dù phần lớn các trưởng khu phố đều lớn tuổi, còn hạn chế về công nghệ thông tin, nhưng tinh thần học hỏi rất cao. Hiện nay, hầu hết các trưởng khu phố của phường đều sử dụng thành thạo máy vi tính và các ứng dụng như Zalo để điều hành công việc và tương tác với người dân.
“Đây là nỗ lực rất đáng trân trọng trong bối cảnh chúng ta đẩy mạnh chuyển đổi số trong nhân dân. Trưởng khu phố cũng thể hiện được vai trò là nhà quản lý “tự quản” đầy tâm huyết và trách nhiệm, không quản ngại khó khăn, trực tiếp tham gia hòa giải, giữ gìn an ninh trật tự và vệ sinh môi trường tại cộng đồng”, ông Nguyễn Minh Chánh đánh giá.
Đồng quan điểm, bà Cao Thị Ngọc Châu, Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Tăng Nhơn Phú cũng nhìn nhận, các trưởng khu phố có vai trò đặc biệt quan trọng, do đó, phường luôn chú trọng lựa chọn đúng người, đúng việc, ưu tiên những cá nhân có tinh thần trách nhiệm, uy tín và khả năng vận động nhân dân.
“Để đội ngũ trưởng khu phố tiếp tục gắn bó và phát huy tốt hơn vai trò của mình, phường Tăng Nhơn Phú luôn quan tâm, chú trọng đào tạo bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng vận động nhân dân, hòa giải và nâng cao kỹ năng số; tiếp tục kiến nghị chính sách nâng phụ cấp và thực hiện khen thưởng kịp thời đối với những người hoạt động không chuyên trách tại cơ sở’, bà Cao Thị Ngọc Châu chia sẻ thêm.
Một tuyến rạch phủ đầy sen ở khu phố 11, phường An Phú Đông do người dân tự nguyện đóng góp và chung sức cùng Trưởng khu phố thực hiện.
Nhìn chung, đội ngũ trưởng khu phố trong kỷ nguyên mới, với vai trò là "trụ cột" của nhân dân, "cánh tay nối dài" của chính quyền cơ sở, chính là nhân tố quyết định sự thành công lâu dài của mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại Thành phố Hồ Chí Minh. Để đội ngũ này có thể duy trì hiệu suất cao, đáp ứng được áp lực và kỳ vọng ngày càng tăng, Thành phố cần có những chính sách đầu tư thích đáng, bao gồm việc tăng cường các chương trình đào tạo, bồi dưỡng về kỹ năng quản lý, lãnh đạo cộng đồng và ứng dụng công nghệ. Quan trọng hơn, Thành phố cần có chính sách đãi ngộ hợp lý (như phụ cấp, bảo hiểm) để thu hút và giữ chân những người có năng lực, tâm huyết.