Một cơ sở khai thác khí đốt tự nhiên của Iraq. Ảnh: AFP/TTXVN
Tại Baghdad, nhiều đồn đoán gia tăng về chiến lược mới của Mỹ kể từ khi Tổng thống Donald Trump quay trở lại Nhà Trắng và cam kết gia tăng áp lực lên ảnh hưởng khu vực của Iran.
Một nhà ngoại giao Mỹ giấu tên nói với tờ Asharq Al-Awsat rằng loạt biện pháp trừng phạt kinh tế sẽ được áp dụng đối với các cá nhân, thực thể tại Iraq theo Bản ghi nhớ Tổng thống về An ninh Quốc gia. Tổng thống Trump đã ký văn kiện này vào ngày 4/2/2025 như một phần trong chiến lược gây “áp lực tối đa” lên Iran và chống lại ảnh hưởng mà Washington coi là nguy hại từ Tehran.
Theo nhà ngoại giao này, các biện pháp trừng phạt sẽ nhắm vào những cá nhân và tổ chức bị cáo buộc hỗ trợ các hoạt động thương mại bất hợp pháp, giao dịch tài chính và chuyển giao tài nguyên có lợi cho Iran. Danh sách mục tiêu có thể bao gồm cả cơ quan chính phủ, tổ chức chính trị và các nhóm vũ trang. Mỹ sẽ giám sát chặt chẽ mạng lưới các hoạt động liên quan đến Iran tại Iraq, ngay cả những giao dịch thương mại nhỏ lẻ hoặc các trạm thu thuế do dân quân thân Iran kiểm soát cũng có thể nằm trong diện trừng phạt.
Đáng chú ý, các biện pháp này không phân biệt giữa các đối tượng bị trừng phạt, dù họ hoạt động dưới vỏ bọc của chính phủ, Lực lượng huy động Nhân dân (PMF) hay các nhóm vũ trang khác. Washington khẳng định cách tiếp cận này hoàn toàn tuân theo các quy định trong chỉ thị của Tổng thống Trump.
Một biện pháp đang được xem xét là cắt giảm dòng tiền mặt hàng tháng từ tài khoản của Iraq tại Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Điều này nhằm đảm bảo tiền chỉ được sử dụng cho các nhu cầu thiết yếu của quốc gia và ngăn chặn nguồn tiền dư thừa rơi vào tay các thực thể liên quan đến Iran. Tuy nhiên, nhà ngoại giao nhấn mạnh rằng quyết định này phụ thuộc vào mức độ tuân thủ cải cách tài chính của Baghdad.
Một nhà ngoại giao Mỹ khác, vừa trở về từ Baghdad, nhấn mạnh rằng các biện pháp trừng phạt không nhằm làm mất ổn định hệ thống chính trị Iraq mà là để phá vỡ ảnh hưởng kinh tế của Tehran. Ông bày tỏ hy vọng rằng các lệnh trừng phạt sẽ giúp Iraq tăng cường quyền tự chủ trong quản trị, nhưng cũng thừa nhận rằng chúng có thể làm gia tăng xung đột quyền lực giữa các phe phái thân Iran khi nguồn tài chính của họ bị thu hẹp.
Giới chức Iraq hiện chưa đưa ra phản hồi trước yêu cầu bình luận của tờ Asharq Al-Awsat. Thời điểm áp đặt các biện pháp trừng phạt vẫn chưa được xác định, và một số chuyên gia cho rằng đây có thể là một phần trong chiến lược lớn hơn của Washington nhằm gây sức ép buộc Iran tham gia đàm phán hoặc thúc đẩy các nhà lãnh đạo Iraq tiến hành cải cách chính trị sâu rộng.
Chuyên gia về chính sách Mỹ Aqil Abbas cảnh báo rằng các biện pháp trừng phạt dự kiến là “rất nghiêm trọng” và chỉ có thể được hủy bỏ nếu Iran đồng ý với một thỏa thuận ngoại giao, từ bỏ cả tham vọng hạt nhân lẫn ảnh hưởng khu vực của mình. “Mục tiêu cao nhất của chính quyền Tổng thống Trump là buộc Iran rút lui khỏi các dự án khu vực của họ”, ông nhận định.
Trong một diễn biến liên quan, tờ báo tiếng Anh Hurriyetdailynews của Thổ Nhĩ Kỳ đưa tin, ngày 9/3, người phát ngôn của Đại sứ quán Mỹ tại Baghdad cho biết, Washington đã từ chối gia hạn lệnh miễn trừ trừng phạt cho phép Iraq mua điện từ quốc gia láng giềng Iran.
Mặc dù có trữ lượng dầu khí khổng lồ, Iraq vẫn phụ thuộc vào nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu năng lượng và Iran cung cấp một phần ba lượng khí đốt và điện của nước này.
Chính quyền Baghdad, hy vọng đạt được khả năng tự cung cấp năng lượng vào năm 2028, cho biết họ đã chuẩn bị "cho mọi tình huống" liên quan đến việc miễn trừ.
Người phát ngôn của Đại sứ quán Mỹ cho biết quyết định này "đảm bảo không cho phép Iran nhận được bất kỳ sự cứu trợ kinh tế hoặc tài chính nào". Tuy nhiên, tuyên bố không đề cập đến việc nhập khẩu khí đốt của Iran, vốn rất quan trọng đối với việc sản xuất điện trong nước của Iraq.