Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy. Ảnh: PAP/TTXVN
Báo Politico mới đây đưa tin, các cuộc biểu tình đã lan rộng trên khắp Ukraine vào tối ngày 22/7 sau khi Quốc hội Ukraine thông qua một đạo luật làm suy giảm tính độc lập của các cơ quan chống tham nhũng.
Hàng trăm người đã xuống đường tại các thành phố lớn như Kiev, Lviv, Dnipro và Odesa, đánh dấu làn sóng biểu tình lớn nhất tại Ukraine kể từ khi cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine diễn ra vào tháng 2 năm 2022.
Bất chấp các quy định nghiêm ngặt về biểu tình theo thiết quân luật và lệnh giới nghiêm ban đêm, hàng trăm người dân, cựu chiến binh, binh sĩ và đại diện các tổ chức giám sát tham nhũng vẫn tập trung tại trung tâm Kiev để yêu cầu Tổng thống Zelensky phủ quyết dự luật.
Nhiều người biểu tình cho rằng luật mới là một bước thụt lùi nghiêm trọng trong cuộc chiến chống tham nhũng tại Ukraine, nhấn mạnh mọi hình thức hạn chế đối với các cơ quan chống tham nhũng sẽ làm suy yếu tính độc lập cũng như hiệu quả hoạt động của những cơ quan này.
Một số ý kiến khác gọi đây là đạo luật sai lầm, không nên được thông qua trong bối cảnh đất nước đang có chiến sự, đồng thời cho rằng quyết định này có thể làm suy giảm tinh thần chiến đấu của các quân nhân, đặc biệt khi Ukraine đang đối mặt với các đợt tấn công dữ dội và tổn thất lãnh thổ nghiêm trọng. Việc xuống đường của người dân được xem là hành động thể hiện lập trường không khoan nhượng với tham nhũng, ngay cả trong thời chiến.
Diễn biến này đã vấp phải phản ứng mạnh mẽ từ phía châu Âu. Ủy ban châu Âu (EC), cơ quan hiếm khi công khai chỉ trích Kiev, đã bày tỏ quan ngại sâu sắc trước việc Quốc hội Ukraine thông qua đạo luật gây tranh cãi.
Một số ủy viên châu Âu đã lên tiếng cảnh báo chính phủ Ukraine. Ủy viên phụ trách Mở rộng Marta Kos cho biết bà đã có cuộc trao đổi thẳng thắn với Thủ tướng Ukraine Yulia Svyrydenko và Phó Thủ tướng phụ trách hội nhập EU Taras Kachka, trong đó nêu rõ những quan ngại nghiêm trọng liên quan đến các diễn biến mới nhất về pháp quyền tại Ukraine.
Trong khi đó, Ủy viên Quốc phòng Andrius Kubilius cảnh báo rằng trong thời chiến, niềm tin giữa người dân và lãnh đạo còn quan trọng hơn cả vũ khí hiện đại. Ông nhấn mạnh, đây là yếu tố rất khó xây dựng và duy trì, nhưng lại có thể mất đi chỉ vì một sai lầm nghiêm trọng của giới lãnh đạo.
Dự luật ban đầu được một số nghị sĩ thuộc đảng “Phụng sự nhân dân” của Tổng thống Zelensky đề xuất, với mục đích sửa đổi Bộ luật Hình sự liên quan đến quy trình điều tra sơ bộ trong thời gian Ukraine thi hành thiết quân luật.
Dự luật sau đó được sửa đổi vào phút chót, theo đó trao quyền kiểm soát Cục Chống tham nhũng Quốc gia (NABU) và Văn phòng Công tố viên Chống tham nhũng Đặc biệt (SAPO) cho một Tổng Công tố do giới lãnh đạo chính trị bổ nhiệm.
Bất chấp làn sóng phản đối và lời kêu gọi phủ quyết, trang thông tin của Quốc hội Ukraine tối ngày 22/7 xác nhận Tổng thống Zelensky đã chính thức ký ban hành luật.
Trong một phát biểu đăng tải trên ứng dụng Telegram vào rạng sáng 23/7, Tổng thống Volodymyr Zelensky lên tiếng bảo vệ đạo luật, khẳng định hệ thống chống tham nhũng của Ukraine, bao gồm NABU và SAPO vẫn sẽ tiếp tục hoạt động hiệu quả. Ông cho rằng những cải cách này nhằm loại bỏ sự can thiệp của Nga vào bộ máy nhà nước.
Trước đó, vào ngày 21/7, một số nhân viên của NABU đã bị bắt giữ với cáo buộc "câu kết" với Nga. Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng các vụ bắt giữ chỉ là cái cớ nhằm làm suy yếu các cơ quan chống tham nhũng độc lập bởi các bằng chứng liên quan còn chưa rõ ràng.