Cụ thể, cuối tháng 3/2019, bà Đ. T. M. (65 tuổi, ngụ quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh) được người nhà đưa đến Bệnh viện Đại học Y dược trong tình trạng suy hô hấp, tụt huyết áp, chỉ số axit lactic trong máu tăng rất cao.
Thuốc điều trị đái tháo đường không rõ nguồn gốc có dạng viên với nhiều màu sắc. Ảnh: dantri.com.vn
Theo lời kể của người nhà, bà M. vốn đang điều trị đái tháo đường tại một bệnh viện địa phương, nhưng đầu năm 2019, nghe lời người quen mách bảo về loại thuốc gia truyền kiểm soát đường huyết cấp tốc, bà đã quyết định ngưng theo dõi tại bệnh viện và chuyển sang dùng loại thuốc không rõ nguồn gốc có dạng viên với nhiều màu sắc. Sau một thời gian dùng thuốc, bà M. thường xuyên bị mệt mỏi, ăn uống kém, sức khỏe ngày càng suy giảm dần.
Tại bệnh viện, các bác sỹ đã tiến hành hội chẩn và phối hợp liên chuyên khoa cấp cứu, hồi sức tích cực, lọc máu để loại bỏ bớt axit lactic ra khỏi cơ thể bệnh nhân. Sau hơn 10 ngày điều trị và chăm sóc tích cực, bà M. dần hồi phục và được xuất viện.
Theo các bác sỹ Trần Quang Nam, loại thuốc gia truyền trị tiểu đường mà bà M. sử dụng có chứa phenformin - một loại thuốc đã bị cấm lưu hành từ lâu do khả năng gây toan máu (nồng độ axit trong máu cao) bởi axit lactic với tỷ lệ tử vong lên đến 50%. Trước bà M., cũng đã có hơn 10 trường hợp tìm đến Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh cấp cứu vì uống loại thuốc gia truyền này.
Cũng theo bác sỹ Quang Nam, phenformin được phát hiện vào năm 1957 có thể giúp kiểm soát đường huyết nhưng lại gây ra tác dụng phụ cực kỳ nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng, dẫn đến tử vong. Chính vì vậy, vào những năm 1970, phenformin dần bị hạn chế sử dụng và bị cấm lưu hành.
Mặc dù vậy, tại Việt Nam cũng như một vài nước châu Á khác, phenformin vẫn lén lút được sản xuất và lưu hành dưới dạng thuốc cặp điều trị đái tháo đường. Các loại thuốc điều trị đái tháo đường có chứa phenformin được bào chế dưới nhiều dạng khác nhau: dạng viên thuốc gia truyền, tiểu đường hoàn, viên tiểu đường….
Nhiễm toan lactic do phenformin trên người bệnh đái tháo đường giai đoạn đầu thường biểu hiện mệt mỏi, ăn kém, yếu cơ, khi tình trạng nặng dần sẽ có biểu hiện thở nhanh, tim đập nhanh, tụt huyết áp, rối loạn tri giác và suy hô hấp. Đây là một biến chứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng và dẫn đến tử vong, cần phải được điều trị tại khoa Hồi sức tích cực.
Do vậy, các bác sỹ khuyến cáo, người bệnh tiểu đường tuyệt đối không nên nghe theo lời khuyên của những người không có chuyên môn, hay tin những lời quảng cáo trên internet, sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc, bỏ điều trị, làm cho các biến chứng ngày càng nặng nề và có thể nhiễm lactic gây nguy hiểm chết người.