Trong bối cảnh địa chính trị phức tạp, việc Nga thử tên lửa hạt nhân “Skyfall” được coi là bước đi nhằm khẳng định sức mạnh (trong ảnh: Một tên lửa đạn đạo xuyên lục địa được phóng trong cuộc tập trận hạt nhân của Nga). Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga.
Theo truyền thông Ukraine (Kyiv Post, Defense Express), tập đoàn năng lượng nguyên tử quốc gia Nga, Rosatom, dường như đang chuẩn bị thử nghiệm tên lửa Burevestnik chạy bằng năng lượng hạt nhân. Đây là một loại tên lửa hành trình với tầm bắn được lý thuyết hóa là "không giới hạn". Các hoạt động chuẩn bị đã diễn ra trong nhiều tuần tại bãi thử hạt nhân Novaya Zemlya của Nga ở Bắc Cực.
Những dấu hiệu về cuộc thử nghiệm
Hãng truyền thông Barents Observer mới đây đưa tin, từ ngày 7 đến 12/ 8, Nga đã đóng cửa một đoạn không phận dài 500 km dọc theo bờ biển phía Tây của Novaya Zemlya. Cơ quan hàng không Nga đã ban hành một NOTAM (Thông báo cho phi công) bao phủ 40.000 km2 trên quần đảo Novaya Zemlya. Cùng lúc đó, ít nhất bốn tàu Nga đã chiếm giữ vị trí quan sát trên Biển Barents. Những dấu hiệu này, kết hợp với hình ảnh vệ tinh và hoạt động của máy bay, cho thấy một cuộc thử nghiệm tên lửa quy mô lớn đang được chuẩn bị.
Các hình ảnh vệ tinh, chuyển động của tàu và theo dõi chuyến bay cho thấy công tác chuẩn bị đã được tiến hành trong nhiều tuần tại địa điểm phóng Pankovo. Thông tin từ trang Defense Romania cũng cho biết, các tàu chở hàng đã nhiều lần dừng chân tại Novaya Zemlya, cho thấy hoạt động hậu cần đang được tiến hành. Đặc biệt, hai máy bay Rosatom chuyên dụng đã được phát hiện tại các sân bay trên quần đảo, một dấu hiệu rõ ràng cho thấy kế hoạch thử nghiệm đang đến gần. Phản ứng từ phía Mỹ cũng rất nhanh chóng, với một máy bay "đánh hơi hạt nhân" WC-135R của Không quân Mỹ gần đây đã bay qua Biển Barents, có thể là để theo dõi bất kỳ dấu hiệu thử nghiệm hạt nhân nào.
Burevestnik, được NATO gọi là "Skyfall", là một tên lửa hành trình sử dụng động cơ hạt nhân, cho phép nó có tầm bắn không giới hạn về mặt lý thuyết. Nó được phóng bằng động cơ scramjet (phản lực tĩnh siêu thanh), với lò phản ứng hạt nhân được kích hoạt trong khi bay. Được Tổng thống Nga Vladimir Putin công bố lần đầu vào tháng 3/2018, tên lửa này được cho là có thể mang đầu đạn thông thường hoặc hạt nhân.
Tuy nhiên, công nghệ này còn ở giai đoạn thử nghiệm và có thể xuất hiện rủi ro. Các chuyên gia đã lên tiếng cảnh báo rằng sự cố động cơ tên lửa hoặc quỹ đạo bay bị lệch hướng có thể phát tán vật liệu phóng xạ trên diện rộng nếu lò phản ứng hạt nhân bị hư hại. Ngay cả khi không có vụ nổ, vẫn có nhiều nghi vấn về ô nhiễm phóng xạ tại vị trí va chạm cuối cùng của tên lửa. Cơ quan Tình báo Na Uy trước đây đã cảnh báo rằng những cuộc thử nghiệm như vậy có nguy cơ tai nạn và ô nhiễm phóng xạ cục bộ. Với khoảng cách chỉ 900 km từ địa điểm thử nghiệm tới Vùng Finnmark của Na Uy, mối lo ngại này là hoàn toàn có cơ sở.
Theo truyền thông Ukraine, cuộc thử nghiệm tên lửa Burevestnik diễn ra trong bối cảnh địa chính trị phức tạp. Mới đây, một thỏa thuận hòa bình mới được công bố giữa Azerbaijan và Armenia đã tái định hình thế chiến lược ở Nam Kavkaz. Động thái trên có thể là một phần trong nỗ lực của Moskva nhằm khẳng định lại sức mạnh và ảnh hưởng trên trường quốc tế.
Tên lửa Burevestnik đã được thử nghiệm tại Novaya Zemlya ít nhất là từ năm 2017. Trong ba năm qua, địa điểm này đã được mở rộng đáng kể và các hoạt động đã tăng lên. Rosatom là Tập đoàn Năng lượng hạt nhân Nhà nước của Nga, chịu trách nhiệm phát triển và vận hành lò phản ứng, cũng như sản xuất và thử nghiệm vũ khí hạt nhân.
Uy lực của Burevestnik
Theo hãng thông tấn TASS (Nga), Tổng thống Vladimir Putin phát biểu tại phiên họp toàn thể của Câu lạc bộ Thảo luận Quốc tế Valdai hồi năm 2023 rằng Moskva đã gần hoàn thành công việc phát triển vũ khí chiến lược tiên tiến và đã tiến hành thử nghiệm thành công lần cuối tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân Burevestnik.
"Hiện tại, chúng tôi đã hoàn thành công việc phát triển vũ khí chiến lược tiên tiến mà tôi đã đề cập và công bố cách đây vài năm. Chúng tôi đã tiến hành thử nghiệm thành công lần cuối tên lửa hành trình tầm xa toàn cầu chạy bằng năng lượng hạt nhân Burevestnik", ông Putin phát biểu.
Về phần mình Phó Chủ tịch Ủy ban Duma Quốc gia về Công nghiệp và Thương mại vào thời điểm đó Alexander Spiridonov tiết lộ: “Ưu điểm chính của Burevestnik là phạm vi hoạt động không giới hạn. Ngoài ra, tên lửa có thể ở trên không trong thời gian rất dài, chờ tín hiệu kích hoạt. Tuy nhiên, kích thước nhỏ và tầm bay thấp khiến nó trở thành mục tiêu khó bị phát hiện. Và chúng ta không được quên tên lửa có thể mang đầu đạn nguyên tử”.
Trong bài phát biểu thông điệp liên bang trước Quốc hội Nga ngày 1/3/2018, Tổng thống Putin cho biết nước này đã phát triển các loại vũ khí mới, bao gồm tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân Burevestnik, có khả năng đảm bảo sự cân bằng chiến lược toàn cầu trong nhiều thập kỷ tới.