Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phát biểu tại một cuộc họp chung của Quốc hội Mỹ ở Washington, DC, ngày 21/12. Ảnh: AFP/TTXVN
Chuyến thăm của Tổng thống Volodymyr Zelensky tới Washington hôm 21/12 kết thúc với hàng tỷ USD Mỹ cam kết sẽ hỗ trợ cho Ukraine. Nhưng thứ mà ông Zelensky muốn nhất lại không có được, đó là xe tăng, chiến đấu cơ và tên lửa tầm xa của Mỹ.
Theo tờ New York Times (Mỹ), các quan chức Ukraine trong nhiều tháng trời đã công khai về các vũ khí họ mong muốn, gần đây nhất, cố vấn của Tổng thống Zelensky là ông Mykhailo Podolyak đã đăng lên mạng xã hội Twitter “Danh sách quà Giáng sinh của tôi”.
Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Mỹ Biden chỉ đáp ứng đúng một cái tên trong danh sách, đó là hệ thống phòng không Patriot. Trong một cuộc họp báo ngày 22/12, Tổng thống Nga Vladimir V. Putin đã hạ thấp tầm quan trọng của Patriot và nói rằng Nga sẽ tìm cách để đánh bại hệ thống phòng không này. Ông Putin phát biểu: “Sẽ luôn tìm thấy thuốc giải độc. Điều này chỉ đơn giản là kéo dài cuộc xung đột, vậy thôi”.
Những vũ khí Mỹ hiện chưa muốn gửi cho Ukraine rơi vào 3 nhóm chính.
Nhóm đầu tiên bao gồm những vũ khí như tên lửa tác chiến lục quân (ATACMS) có tầm bắn tới 300km. Mỹ lo ngại nguy cơ Ukraine sử dụng tên lửa tấn công vào mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga, dẫn đến lún sâu hơn vào xung đột.
Nhóm thứ hai là những vũ khí như máy bay không người lái MQ-1C Gray Eagle và MQ-9 Reaper. Các quan chức Lầu Năm Góc lo ngại rằng nếu những máy bay không người lái này bị bắn hạ, Nga có thể tịch thu chúng và học hỏi được công nghệ tiên tiến của những thiết bị này.
Nhóm thứ ba là xe tăng Abram và tiêm kích F-16. Lầu Năm Góc lấy lý do rằng Ukraine đã có đủ xe tăng và máy bay chiến đấu từ các nước khác. Bên cạnh đó, cần phải dành nhiều tháng học vận hành chúng. Xe tăng Abram và tiêm kích F-16 cũng đòi hỏi bảo trì khá phức tạp.
Máy bay chiến đấu F-16 của Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Sau chuyến thăm 10 tiếng đồng hồ tại thủ đô Mỹ ngày 21/12, Tổng thống Zelensky nhận được cam kết gần 2 tỷ USD dành cho vũ khí, thiết bị mới và nhiều khả năng là gần 50 tỷ USD hỗ trợ dành cho năm sau.
Ngày 22/12, người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby nói rằng nước này cam kết cung cấp thiết bị mà Ukraine cần. Theo ông Kirby, Tổng thống Biden và người đồng cấp Zelensky đã không dành phần lớn cuộc gặp song phương để xem xét từng yêu cầu của Ukraine. Ông Kirby nói “Đã có một cuộc thảo luận sâu rộng hơn về tình hình ở Ukraine và tương lai sẽ ra sao”. Người phát ngôn này cũng nhấn mạnh sẽ có thêm vũ khí đến Ukraine nhưng vẫn chưa quyết định là vũ khí nào và số lượng là bao nhiêu.
Mỹ nhiều lần nói rằng có những vũ khí nước này sẽ không gửi đến Ukraine. Nhưng 10 tháng xung đột vừa qua cho thấy giới hạn hỗ trợ của Mỹ đã thay đổi theo hướng có lợi cho Ukraine và Tổng thống Zelensky vẫn có thể đạt được điều ông muốn.
Một số hệ thống vũ khí không nằm trong bàn luận ở giai đoạn đầu xung đột như hệ thống tên lửa phóng loạt (HIMARS) và Patriot nay đã được Mỹ thông qua gửi cho Ukraine. Ukraine có nhu cầu lớn đối với HIMARS khi cuộc xung đột trở thành trận chiến của pháo binh và các sở chỉ huy của Nga rút lui khỏi tiền tuyến. Chính quyền Tổng thống Biden đã quyết định gửi Patriot sau khi Nga tiến hành các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine khi mùa đông bắt đầu.
Cả hai hệ thống HIMARS và Patriot đều đòi hỏi nhân lực được đào tạo để vận hành chúng. Do đó, Ukraine phải đánh đổi bằng việc rút các binh sĩ có kinh nghiệm ra khỏi tiền tuyến để đi học cách sử dụng HIMARS và Patriot. Về phía Mỹ, Nhà Trắng chỉ gửi hai hệ thống này khi họ chắc chắn rằng chúng có thể tạo ra sự khác biệt thực sự.