COVID-19 bùng phát, Tổng thống Brazil Bolsonaro có nguy cơ bị luận tội

Theo Bộ Y tế Brazil, trong ngày ¼, nước này ghi nhận 3.769 ca tử vong và là một trong ba ngày có số người chết vì COVID-19 cao nhất từ trước đến nay. Hôm 31/3, Viện nghiên cứu Butantan cho biết đã phát hiện ra một biến chủng mới với những đặc điểm tương tự như biến chủng có nguồn gốc ở Nam Phi – vốn được cho là chủng có khả năng kháng vaccine mạnh hơn. 

Brazil hiện là tâm dịch lớn thứ hai thế giới sau Mỹ. Tại Brazil, trung bình có 3.100 người tử vong và 74.000 ca nhiễm mới/ngày tính trong một tuần vừa qua. Trong khi đó, chiến dịch tiêm chủng vaccine tại quốc gia Nam Mỹ này không có nhiều tiến triển, với chưa đầy 7% dân số được tiêm ngừa mũi đầu tiên. 

Trong tình cảnh dịch bệnh bùng phát mạnh, Tổng thống Bolsonaro theo đường lối cánh hữu đang phải đối diện với chỉ trích gia tăng ở cả trong và ngoài nước do không kiểm soát được lây lan. Hôm 31/3, tư lệnh không quân, hải quân và lục quân Brazil đồng loạt từ chức. Đây là diễn biến lần đầu tiên xuất hiện ở Brazil, diễn ra sau khi ông Bolsonaro tiến hành cải tổ nội các, thay thế Bộ trưởng Quốc phòng Fernando Azevedo, Ngoại trưởng Ernesto Araujo và Bộ trưởng Y tế Eduardo Pazuello.

Xuất hiện một số đồn đoán liên quan đến tương lai chính trị của ông Bolsonaro. Arthur Lira, Chủ tịch Hạ viện và là một đồng minh của tổng thống, đã đề cập đến khả năng luận tội. “Những phương thuốc chính trị từ Quốc hội đã quá rõ và trong mọi trường hợp đều là những giải pháp cay đắng. Phương thuốc thường được sử dụng khi các quyết định sai lầm vượt khỏi vòng kiểm soát”, ông Lira nói trước các nghị sĩ. 

Phát biểu của trên xuất hiện tại thời điểm Quốc hội Brazil thảo luận về đề xuất luận tội tổng thống vì điều mà một số nghị sĩ gọi là “ý định phi pháp” của ông Bolsonaro khi muốn bám nắm vào quân đội. Một nhóm nghị sĩ đại diện cho đảng đối lập ở cả Hạ viện và Thượng viện ngày 31/3 đã gửi yêu cầu luận tội mới nhằm vào Tổng thống Bolsonaro. 

Nhóm này cho rằng, Tổng thống đang tìm cách lạm dụng lực lượng vũ trang, vì lợi ích cá nhân, đe dọa nền dân chủ. “Ở đây, tổng thống có âm mưu sắp xếp một cuộc đảo chính và nó đang diễn ra. Đó là lý do mà chúng ta phải lên tiếng”, Alessandro Molon, một thủ lĩnh đối lập tại Hạ viện Brazil nêu quan điểm. 

Sau khi lên nắm quyền, ông Bolsonaro từng phải đối diện với một loạt những cuộc vận động luận tội Tổng thống. Đến thời điểm hiện nay, ông Lira - người giữ vai trò quyết định trong việc có thông qua đề xuất ở Hạ viện hay không, đã năm lần bác bỏ yêu cầu luận tội này. 

Giới phân tích cho rằng tình thế hiện nay đã khác. Valeriano Costa, chuyên gia nghiên cứu chính trị tại Đại học Campinas cho rằng, có nhiều tiền để thúc đẩy luận tội tổng thống, nhất là khi xét đến số người tử vong vì COVID-19 tăng vọt. Theo ông, đang có sự lừng chừng trong giới nghị sĩ Quốc hội, khi số này sợ rằng luận tội có thể sẽ khiến lực lượng ủng hộ ông Bolsonaro phản đối, kèm đó là các cuộc bạo loạn, tấn công bạo lực.

Nhưng cũng có lý do để tổng thống phải e ngại. Tỉ lệ ủng hộ của dân chúng đối với ông Bolsonaro liên tục giảm kể từ đầu năm nay. Theo kết quả thăm dò mới nhất, 54% số người được hỏi không hài lòng với cách thức chống COVID-19 của tổng thống, tăng so với hồi tháng 1 vừa qua (48%). Cùng lúc, giới lãnh đạo doanh nghiệp đang tìm cách rời xa ông. Trong thư ngỏ gửi tới chính phủ, hơn 200 lãnh đạo điều hành đã chỉ trích chính quyền trong phòng chống dịch bệnh, đề nghị phải thay đổi biện pháp, cách thức.