Tổng thống Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng, Washington, D.C. Ảnh: THX/TTXVN
Theo Wall Street Journal ngày 9/10, một chiến dịch vận động quốc tế đang được tiến hành nhằm thuyết phục ủy ban gồm năm thành viên của Na Uy trao tặng Giải Nobel Hòa bình cho Tổng thống Mỹ Donald Trump, để ông trở thành tổng thống Mỹ thứ năm nhận được vinh dự này. Chiến dịch đó được nhận định là bất thường do tính chất công khai và sự tham gia vận động mạnh mẽ của chính những người ủng hộ ông Trump.
Nỗ lực trên đã thu hút sự ủng hộ từ nhiều phía, bao gồm các nhà lãnh đạo nước ngoài và các chính trị gia trong nước ở Mỹ. Điển hình, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ khi đăng lên X một bức ảnh đã chỉnh sửa, mô tả ông Trump đeo huy chương Nobel Hòa bình cỡ lớn với dòng chú thích: “Ông ấy xứng đáng được như vậy!”.
Các nhóm bị ảnh hưởng trực tiếp bởi xung đột cũng tham gia vận động. Gia đình của một số con tin Israel bị giam giữ ở Gaza đã gửi thư tới Ủy ban Nobel, lập luận rằng “trong năm qua, không có nhà lãnh đạo hay tổ chức nào đóng góp nhiều hơn cho hòa bình trên toàn thế giới so với Tổng thống Trump. Trong khi những người khác chỉ đưa ra những lời hứa suông, ông ấy (Trump) đã mang lại những kết quả hữu hình, cứu sống vô số sinh mạng”.
Những thành tựu được ghi nhận
Những người ủng hộ Tổng thống Trump lập luận rằng các nỗ lực của ông trong việc đàm phán lệnh ngừng bắn ở Gaza, Ukraine và nhiều nơi khác xứng đáng được xem xét nghiêm túc cho giải thưởng này.
Tổng thống Trump đã tuyên bố tại Nhà Trắng rằng ông đã đạt được "7 thỏa thuận" và thỏa thuận thứ 8 sắp hoàn tất. Ông nhấn mạnh rằng: “Chưa ai trong lịch sử giải quyết được 8 cuộc chiến tranh trong vòng 9 tháng”.
Ngoài các xung đột gần đây, những đóng góp được ghi nhận bao gồm các nỗ lực hòa bình giữa: Rwanda và Cộng hòa Dân chủ Congo; Campuchia và Thái Lan; Ấn Độ và Pakistan; Serbia và Kosovo; Ai Cập và Ethiopia; Armenia và Azerbaijan.
Trong một cuộc họp vào tháng 8 vừa qua, ông Steve Witkoff, đặc phái viên Trung Đông của Tổng thống Trump, bày tỏ mong muốn "Ủy ban Nobel cuối cùng cũng hành động và nhận ra rằng ông Trump là ứng cử viên xuất sắc nhất kể từ khi giải Nobel này được trao".
Nhận định của chuyên gia và quy trình đề cử
Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng nỗ lực vận động vào phút chót khó có thể ảnh hưởng đến quyết định của Ủy ban Nobel, đặc biệt khi ủy ban thường công bố người nhận giải vào thứ Sáu.
Bà Nina Graeger, Giám đốc Viện Nghiên cứu Hòa bình Oslo (PRIO), nhận định: “Một ứng cử viên công khai và vận động tranh cử như chúng ta đã thấy trong năm nay là rất bất thường”. Bà giải thích rằng giải thưởng hòa bình “vinh danh nền hòa bình bền vững và lâu dài” và do đó: “Tôi không nghĩ rằng (Tổng thống) Trump có khả năng nhận được giải thưởng này trong năm nay”.
Về quy trình, Ủy ban Nobel đã nhận được 338 đề cử cho giải thưởng năm nay (dành cho 244 cá nhân và 94 tổ chức), tăng so với 286 đề cử năm ngoái. Hạn chót đề cử cho giải thưởng năm nay là ngày 31/1. Trong tháng 2 và tháng 3, ủy ban đã thu hẹp danh sách ứng cử viên xuống còn khoảng 20 đến 30 người.
Theo di chúc của Alfred Nobel, giải thưởng hòa bình được trao cho cá nhân hoặc nhóm người "đã làm nhiều nhất hoặc tốt nhất để thúc đẩy tình hữu nghị giữa các quốc gia". Bà Graeger cho rằng việc ông Trump "rút lui khỏi các thể chế quốc tế" và mong muốn kiểm soát Greenland không phù hợp với ý định này.
Bối cảnh lịch sử và triển vọng
Tham vọng của ông Trump có lẽ được tiếp thêm sức mạnh bởi việc Tổng thống Mỹ Barack Obama nhận Giải Nobel Hòa bình năm 2009 - chỉ khoảng 9 tháng sau khi nhậm chức - vì đã tạo ra "một bầu không khí mới trong chính trị quốc tế".
Trước đây, ông Trump đã từng được các đồng minh đề cử cho giải thưởng này sau cuộc gặp với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un và sau Hiệp định Abraham, một thỏa thuận bình thường hóa quan hệ giữa Israel và một số quốc gia Arab trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Về mặt dự đoán, Polymarket, một thị trường dự đoán dựa trên tiền điện tử, gần đây đã xếp ông Trump là người có khả năng thứ 5 giành được giải thưởng, với cơ hội là 4%.
Bà Graeger nhận định: “Mặc dù ông ấy rõ ràng xứng đáng được ghi nhận vì những nỗ lực chấm dứt chiến tranh ở Gaza, và kế hoạch hòa bình này là hứa hẹn nhất trong nhiều năm qua, nhưng vẫn còn quá sớm để nói liệu thỏa thuận hòa bình có dẫn đến hòa bình lâu dài hay không”.
Bà gợi ý rằng nếu những nỗ lực ở Gaza và Ukraine mang lại kết quả lâu dài, ủy ban có thể xem xét nghiêm túc hơn với ông Trump cho giải thưởng vào năm tới, có thể cùng với các bên tham gia sâu vào đàm phán khác như Qatar và Ai Cập.
Trong cuộc họp tại Nhà Trắng vào ngày 9/10 với Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb, ông Trump dường như đã chấp nhận thất bại trong chiến dịch năm nay, khi nói rằng ông không chắc chắn về cơ hội của mình và ông làm những việc đó không phải vì giải thưởng. “Tôi không làm điều này vì mục đích đó. Tôi làm điều này vì tôi đã cứu được rất nhiều mạng người”, ông Trump nói.