Tình trạng cửa khẩu ùn ứ diễn ra từ cuối năm 2021 và dịp cận Tết Nguyên đán, đã giải toả được phần nào khi các cơ quan quản lý cùng vào cuộc tháo gỡ. Tuy nhiên, sau Tết, hiện tượng này tái diễn. Ảnh: TTXVN.
Đại diện Tổng cục Hải quan cũng cho rằng, cần triển khai các giải pháp thúc đẩy thông quan, thống nhất biện pháp giao nhận hàng; bố trí đủ phương tiện vận tải, công nhân bốc xếp và thống nhất các điều kiện, quy trình, tiêu chuẩn phòng chống dịch tại các khu vực cửa khẩu để triển khai “vùng đệm”, “vùng xanh” tại khu vực cửa khẩu biên giới. Ngoài ra, giải pháp mở rộng bến bãi, hoàn thiện cơ sở vật chất hạ tầng, kỹ thuật tại các khu vực cửa khẩu biên giới là biện pháp lâu dài tại các tỉnh biên giới, sẽ được Hải quan nghiên cứu, quy hoạch và báo cáo cấp có thẩm quyền phê duyệt, triển khai.
Theo đại diện Tổng cục Hải quan, tình trạng ùn tắc kéo dài gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp cả hai nước, khi nhu cầu xuất nhập khẩu trước và sau dịp Tết Nguyên đán tăng cao, mà hàng hóa ùn tắc tại các cửa khẩu không thông quan được buộc phải quay đầu về nội địa bán tháo hoặc đổ bỏ do bị hư hỏng. Để hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp, các bộ, ngành, cơ quan chức năng đã triển khai nhiều giải pháp tháo gỡ tạo thuận lợi thương mại, thúc đẩy thông quan, điều tiết hàng lên cửa khẩu, tuyên truyền rộng rãi để cộng đồng doanh nghiệp biết điều chỉnh cửa khẩu xuất khẩu hàng hóa và điều tiết lượng hàng lên các cửa khẩu.
Hiện nay số lượng cửa khẩu có hoạt động xuất nhập khẩu trên tuyến biên giới phía Bắc rất hạn chế (trên toàn tuyến biên giới đất liền của Việt Nam – Trung Quốc đã mở 7 cửa khẩu quốc tế, 6 cửa khẩu song phương, 21 cửa khẩu phụ, 37 lối mở biên giới, nhưng trước tết Nguyên Đán chỉ có 11 cửa khẩu, lối mở hoạt động, sau Tết Nguyên Đán chỉ có 9 cửa khẩu, lối mở đang hoạt động). Bên cạnh đó, việc thông quan tại các cửa khẩu này cũng gặp nhiều khó khăn khi hàng hóa qua lại cửa khẩu với tình trạng nhỏ giọt, do Trung Quốc áp dụng chính sách phòng chống dịch chặt chẽ và không bố trí được phương tiện vận tải, công nhân bốc xếp.
Để thúc đẩy thuận lợi hóa thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu của doanh nghiệp hai bên, Tổng cục Hải quan đã kiến nghị cơ quan hải quan Trung Quốc nghiên cứu việc thông quan hàng hóa tại các cửa khẩu đã có đủ lực lượng chức năng, đặc biệt các cửa khẩu chính, cửa khẩu phụ trên tuyến biên giới. Theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, các bộ, ngành và các tỉnh biên giới Việt Nam đang nghiên cứu để xây dựng vùng xanh ở khu vực cửa khẩu biên giới (vùng an toàn dịch bệnh) với quy trình, tiêu chuẩn phòng chống dịch hài hoà với phía Trung Quốc.
Do mỗi địa phương của Trung Quốc có quy trình tiêu chuẩn phòng chống dịch khác nhau nên để đảm bảo việc xây dựng quy trình, tiêu chuẩn phòng chống dịch hài hòa với từng địa phương của Trung Quốc, Bộ Tài chính đã có công văn số 930/BTC-TCHQ ngày 27/01/2022 gửi Bộ Y tế (là đơn vị chủ trì thực hiện nhiệm vụ này) và giao Cục Hải quan các tỉnh biên giới (tại công văn số 141/TCHQ-GSQL ngày 13/01/2022) nghiên cứu, phối hợp với các cơ quan có liên quan để xây dựng “vùng xanh” (vùng an toàn dịch bệnh) ở khu vực cửa khẩu biên giới với quy trình, tiêu chuẩn phòng chống dịch hài hòa với phía Trung Quốc nhưng vẫn đảm bảo công tác quản lý Nhà nước về hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.
Thời gian qua, Tổng cục Hải quan đã tạo điều kiện tối đa, thực hiện thông quan nhanh chóng trong ngày đối với hàng hóa xuất khẩu tại địa bàn (kể cả ngoài giờ hành chính); giải quyết ngay các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện; phối hợp chặt chẽ, thường xuyên trao đổi thông tin với cơ quan kiểm dịch để thực hiện nhanh chóng thủ tục cho doanh nghiệp. Trường hợp thay đổi cửa khẩu xuất, thay đổi phương thức vận chuyển hàng hóa hoặc không có nhu cầu xuất khẩu thì hướng dẫn doanh nghiệp khai sửa đổi, bổ sung hoặc hủy tờ khai hải quan (đối với các trường hợp đã đăng ký tờ khai), đăng ký tờ khai hải quan mới theo quy định để tiếp tục xuất khẩu hoặc đưa trở lại nội địa để tiêu thụ.
Phía Hải quan còn bố trí cán bộ công chức giải quyết thủ tục thông quan, giám sát hàng hóa xuất khẩu là nông sản qua cửa khẩu ngoài giờ hành chính, ngày nghỉ, ngày lễ; ưu tiên, bố trí, sắp xếp các xe đã hoàn thành thủ tục thông quan hàng hóa trước được đi qua cửa khẩu sớm; thường xuyên nắm bắt thông tin về thủ tục hải quan và chính sách hàng hóa của phía nhập khẩu và tuyên truyền phổ biến cho doanh nghiệp; khuyến khích doanh nghiệp khai báo hồ sơ hải quan điện tử sớm hoàn thiện hồ sơ nhanh chóng trong thông quan.