Tuân thủ pháp luật và quản lý rủi ro tốt: Nền tảng để thị trường giao dịch hàng hóa phát triển

Giao dịch hàng hóa thông qua Sở Giao dịch là tất yếu của nền kinh tế

Trên thế giới, hoạt động giao dịch hàng hóa thông qua các Sở Giao dịch đã hình thành và phát triển từ thế kỷ 19. Sở Giao dịch Chicago (CME Group) được thành lập từ năm 1848 và Sở Giao dịch Kim loại London (LME) thành lập từ năm 1877 là minh chứng rõ nhất cho sự lâu đời và uy tín của thị trường này. Trải qua rất nhiều sự kiện lịch sử trong hàng trăm năm qua, các Sở Giao dịch Hàng hóa vẫn tồn tại và mở rộng như một phần tất yếu trong hoạt động giao thương hàng hóa trên toàn thế giới. Giải quyết được các vấn đề của giao dịch hàng hóa trực tiếp như tính minh bạch, tính thanh khoản, sự hạn chế trong bảo quản chất lượng hàng hóa,… các Sở Giao dịch Hàng hóa đã trở thành cầu nối không thể tách rời giữa người mua và người bán trên thị trường quốc tế.

Trên thực tế, các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê và nhập khẩu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi tại Việt Nam đã sớm hội nhập với giá hàng hóa trên các Sở Giao dịch thế giới từ những năm 2000. Đối với ngành cà phê, giá xuất khẩu Robusta tại Việt Nam neo theo giá cà phê Robusta trên Sở Giao dịch Liên lục địa (ICE). Giá cà phê trên Sở ICE tăng hay giảm sẽ ngay lập tức ảnh hưởng tới giá xuất khẩu của các doanh nghiệp, cũng như ảnh hưởng tới giá bán ra từ bà con nông dân tại Tây Nguyên và các tỉnh Nam Bộ. Theo thời gian, sự liên kết này càng trở nên chặt chẽ và độ trễ của tác động từ giá thế giới gần như đã bị xóa nhòa. Với sự phát triển của công nghệ, chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, bà con nông dân đã có thể theo dõi giá cà phê đang giao dịch trên Sở ICE và điều chỉnh mức giá bán phù hợp và có lợi nhất. 

Theo quá trình hội nhập kinh tế của đất nước, các ngành trọng điểm khác như sắt thép, cao su, xăng dầu cũng đã bắt đầu sử dụng các công cụ bảo hiểm giá thông qua Sở Giao dịch Hàng hóa. Ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Phó Tổng giám đốc thường trực Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) cho biết: “Đây không phải sự sáng tạo của Việt Nam, mà là sự đúc rút kinh nghiệm hàng trăm năm từ thị trường hàng hóa thế giới. Bảo hiểm giá thông qua Sở Giao dịch Hàng hóa là nền tảng đã tạo nên các tập đoàn xuất nhập khẩu khổng lồ trên thế giới. Điều này sẽ giúp các ngành sản xuất trong nước được ổn định và phát triển bền vững”. 

Tuân thủ pháp luật Việt Nam và quy định của các Sở Giao dịch quốc tế

Bất kỳ một sự hợp tác nào với đối tác quốc tế cũng đều yêu cầu sự hiểu biết, tuân thủ và chuyên nghiệp để mang tới sự hiệu quả và bền vững lâu dài. Xét về khía cạnh này, tổ chức thị trường giao dịch hàng hóa đòi hỏi những yêu cầu cao nhất để có thể vừa tuân thủ pháp luật Việt Nam, vừa tuân thủ các quy định của các Sở Giao dịch quốc tế liên thông tại nhiều quốc gia trên thế giới. Các cơ quan quản lý nhà nước Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước luôn đồng hành và ban hành nhiều chính sách nhằm thúc đẩy Thị trường giao dịch hàng hóa phát triển, nhưng vẫn đảm bảo sự quản lý, giám sát của Nhà nước. 

Đáp ứng yêu cầu phát triển thị trường, từ đầu năm 2022 đến nay, MXV đã sửa đổi và ban hành một số quy định như: Quy chế Thành viên của Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam, Bộ quy định xử lý vi phạm, Bộ tiêu chí đánh giá xếp hạng Thành viên, Quy chế quản lý rủi ro… 

Trong chương trình Tập huấn Thành viên toàn quốc ngày 1/7/2022, MXV một lần nữa nhấn mạnh yêu cầu tất cả các Thành viên thị trường tuyệt đối tuân thủ pháp luật Việt Nam như: không hoạt động, kinh doanh các ngành nghề không được pháp luật cho phép; không huy động vốn trái quy định của pháp luật;… MXV đã đưa ra những chế tài xử lý rất nghiêm khắc cho các vi phạm nêu trên, từ cảnh cáo toàn thị trường, cho tới dừng một phần hoạt động hoặc chấm dứt tư cách thành viên. 

Ông Quỳnh cho biết “Khối Quản lý Thành viên của MXV vẫn liên tục thực hiện các công tác kiểm tra, giám sát định kỳ và bất thường đối với các Thành viên trên thị trường để sớm phát hiện các vi phạm và xử lý theo bộ Quy chế đã ban hành. Bên cạnh đó, MXV cũng lắng nghe các thông tin, dư luận, để yêu cầu các Thành viên thị trường giải trình và đưa ra các hình thức xử lý phù hợp với từng mức độ vi phạm”. Thị trường giao dịch hàng hóa tại Việt Nam mới chỉ thực sự phát triển kể từ sau khi Bộ Công Thương cho phép liên thông với thế giới vào năm 2018. So với lịch sử hàng trăm năm của thị trường thế giới, giao dịch hàng hóa tại Việt Nam vẫn là một thị trường non trẻ và cần thêm thời gian để hoàn thiện cả về thể chế và thực tiễn. 

Nâng cao hiệu quả thông qua công tác đào tạo và quản lý rủi ro

Theo số liệu từ MXV, hoạt động giao dịch hàng hóa từ đầu năm 2022 tới nay đã ghi nhận sự tăng trưởng về khối lượng và cải thiện về hiệu quả đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái. Khối lượng giao dịch lũy kế 7 tháng đầu năm nay tăng 41% so với năm 2021. Mặc dù nhóm năng lượng và nông sản vẫn chiếm tỉ trọng giao dịch lớn trên cả nước, nhưng các mặt hàng khác trong nhóm kim loại và nguyên liệu công nghiệp cũng đang nhận được dòng tiền đầu tư nhiều hơn từ các doanh nghiệp và nhà đầu tư tại Việt Nam. Điều này cho thấy kiến thức của thị trường đã có sự chuyển biến sau quá trình triển khai công tác đào tạo bài bản và chuyên nghiệp từ MXV và các Thành viên thị trường.

Hàng tháng, MXV tổ chức 01 khóa đào tạo kiến thức cơ bản và 01 khóa đào tạo môi giới nâng cao đối với thị trường toàn quốc. Tính đến đầu tháng 08/2022, toàn thị trường giao dịch hàng hóa đã có 945 học viên được cấp giấy chứng nhận hoàn thành khóa học cơ bản và 160 chứng nhận hoàn thành khóa học môi giới nâng cao. Đây là nguồn nhân lực chất lượng cao, là cơ sở để các Thành viên thị trường mở rộng sự phát triển và nâng cao hiệu quả trong hoạt động giao dịch của các doanh nghiệp và nhà đầu tư trong nước. 

Trong các nội dung đào tạo, MXV luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của nghiệp vụ quản lý rủi ro đối với hoạt động giao dịch hàng hóa trên thị trường giao dịch tập trung. Do giao dịch liên thông trực tiếp với thị trường thế giới 24 giờ mỗi ngày từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần, nên luôn có những rủi ro liên quan tới địa chính trị, thời tiết, thông tin bất thường đến với các doanh nghiệp và nhà đầu tư. Bước đầu, công tác triển khai còn gặp một số khó khăn do các Thành viên vẫn còn tâm lý chủ quan, chưa nhận thức đúng và đủ vai trò của nghiệp vụ này đối với hoạt động kinh doanh, cũng như sự phát triển ổn định của cả thị trường giao dịch hàng hóa nói chung.

Tuy nhiên, sau quá trình MXV tuyên truyền, hướng dẫn, cùng các chế tài xử lý vi phạm minh bạch, nhận thức của cả thị trường đã dần thay đổi, các nghiệp vụ quản lý rủi ro được thực hiện ngày càng hiệu quả hơn. “Điều này được thể hiện qua các số liệu rất tích cực trong giai đoạn thị trường biến động bất thường trong 7 tháng đầu năm 2022. Các Thành viên thị trường nhìn chung đều tuân thủ đúng các quy chế, quy định về quản lý rủi ro của MXV”, ông Quỳnh cho biết thêm. Đây là kết quả xứng đáng với những nỗ lực của MXV và tất cả các Thành viên trên thị trường giao dịch hàng hóa, nhằm duy trì sự ổn định và minh bạch, mang lại sự an tâm và tin tưởng đối với các nhà đầu tư.