Tuy nhiên, đây cũng là thị trường có những quy định rõ ràng nên doanh nghiệp phải chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm, đưa ứng dụng công nghệ vào sản xuất, chuyển đổi số để tận dụng cơ hội từ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam- Vương quốc Anh (UKVFTA) mang lại.
Cà phê là một trong những ngành hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Ảnh tư liệu: Hoàng Hùng/TTXVN
Thị trường tiềm năng
Thống kê từ Vụ Thị trường châu Âu-châu Mỹ (Bộ Công Thương), tuy dịch COVID-19 ảnh hưởng không nhỏ tới nền kinh tế nhưng thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Anh tháng năm 2021 vẫn đạt 5,4 tỷ USD, tăng 15,8% so với cùng kỳ năm 2020; trong đó, kim ngạch xuất khẩu tăng 14,5%, nhập khẩu tăng 25,7%.
Đặc biệt, Anh là đối tác quan trọng hàng đầu và thị trường xuất khẩu lớn thứ 6 trong số các nước trên thế giới, thị trường xuất khẩu lớn thứ 4 trong số các nước châu Âu - châu Mỹ.
Các mặt hàng xuất khẩu tăng trưởng tốt nhất trong 10 tháng năm 2021 gồm cao su tăng 85%, hàng rau quả 73%, sản phẩm mây tre, thảm 61%, đặc biệt các sản phẩm từ sắt thép, sắt thép các loại có mức tăng trưởng đột biến, lần lượt tăng 138% và 1.405%.
Ở chiều ngược lại, kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam với Anh cũng chứng kiến tăng trưởng đột biến ở một số nhóm hàng bao gồm sản phẩm hóa chất tăng 1.053%, dược phẩm 2.654%, hóa chất 4.065%, kim loại khác 822%, nguyên phụ liệu dệt may da giày 302%...
Thế nhưng, theo ông Nguyễn Cảnh Cường - Tham tán thương mại Việt Nam tại Vương quốc Anh, dù là thị trường tiềm năng nhưng doanh nghiệp vẫn chưa khai sẵn sàng trong việc thâm nhập, khai thác lợi thế cũng như khả năng cạnh tranh với đối tác.
Chẳng hạn như việc gửi sản phẩm chào hàng với giá quá cao hoặc không đủ giấy tờ chứng nhận hàng hoá theo tiêu chuẩn của nước sở tại, thời gian giao hàng lâu… là những nguyên nhân khiến hàng hoá Việt Nam chưa tiếp cận sâu được tại thị trường Anh.
Ông Nguyễn Cảnh Cường cũng chỉ ra rằng, thị trường cà phê tại Anh đang có nhu cầu lớn nhập khẩu mặt hàng này nhờ nhu cầu ngày càng tăng cao của người tiêu dùng, các sản phẩm cà phê của Việt Nam tại đây vẫn chưa có chỗ đứng. Bởi vậy, các doanh nghiệp cần phải cải thiện chất lượng sản phẩm cũng như mẫu mã, bao bì để có thể khai thác thị trường này.
Thống kê cho thấy, xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang Anh đã tăng trưởng liên tục và đạt tới gần 40 nghìn tấn với trị giá gần 67,2 triệu USD trong năm 2019.
Tuy nhiên, năm 2020 xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang Anh chỉ đạt 27.915 tấn, giảm 43,2% và trị giá hơn 48 triệu USD, giảm 38,9% so với năm 2019. Nguyên nhân chính của sự sụt giảm này là do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, chính sách phong tỏa kéo dài của Chính phủ Anh khiến nhu cầu tiêu dùng cà phê giảm mạnh.
Bên cạnh đó, cước vận tải đường biển từ Việt Nam sang Anh tăng cao cũng khiến nhiều nhà rang xay cà phê chuyển đơn hàng sang các nhà cung cấp tại Nam Mỹ và châu Phi.
Ông Trần Thái - Giám đốc Công ty T&T Meridian (UK) nhận định: Các công ty kinh doanh cà phê tại Anh đều biết Việt Nam là một trong những nước xuất khẩu cà phê hạt hàng đầu thế giới. Thế nhưng, về thương hiệu cà phê thành phẩm, Việt Nam chưa có vị trí nổi bật như Italy, Pháp hay Thuỵ Sĩ. Hơn nữa, người Anh không uống cà phê đậm đặc như cà phê đen của Việt Nam nên cà phê thành phẩm có mùi và vị mạnh quá sẽ khó bán ở thị trường Anh. Ngoài ra, thói quen của người tiêu dùng nước này là đọc thông tin trên bao bì rất kỹ nên nhà phân phối sẽ hoan nghênh sản phẩm vừa phù hợp thị hiếu tiêu dùng vừa có bao bì đẹp.
Ông Trần Thái cũng cho rằng, marketing và bán hàng có lẽ là thách thức lớn nhất đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Do vậy, doanh nghiệp Việt Nam cần đầu tư thỏa đáng cho marketing và thuê chuyên gia bản địa có trình độ cao xây dựng chiến lược tiếp thị cùng thông điệp truyền tải sáng tạo hấp dẫn người uống cà phê..
Mặt khác, các doanh nghiệp Việt Nam cần thể hiện tính chuyên nghiệp và thiện chí hợp tác khi tiếp cận các nhà phân phối tại Anh. Yếu tố mềm này rất hữu ích trong việc tạo dựng sự tin tưởng và thiết lập nền tảng cho mối quan hệ lâu dài trong tương lai.
Thay đổi để thích ứng
Ông Justin Cornelius - Giám đốc Coffee Hub Group, một trong những nhà rang xay và phân phối cà phê lớn tại Anh quốc cho rằng, cà phê nhân từ Việt Nam đa phần là Robusta có chất lượng thấp nên chiến lược xuất khẩu cà phê giá rẻ để cạnh tranh không còn phù hợp.
Do đó, người trồng cà phê Việt Nam cần đầu tư sản xuất Arabica chất lượng cao từ những vùng trồng quy mô nhỏ hơn, có khả năng quản trị tốt hơn, có khả năng truy xuất và phát triển bền vững hơn. Nếu làm được như vậy, doanh nghiệp Việt Nam sẽ có cơ hội thâm nhập thị trường bán buôn cà phê chất lượng cao cho các khách sạn, nhà hàng tại Anh. Hơn nữa, các doanh nghiệp Việt Nam còn có thể tiếp cận thị trường đồ uống thể thao zero calorie làm từ cà phê và thị trường cà phê đặc sản gắn với những câu chuyện hấp dẫn từ những vùng trồng có yếu tố kinh tế - xã hội - dân tộc đặc sắc.
Theo ông Justin Cornelius, tới đây ngành cà phê Việt Nam phải đầu tư cho phát triển bền vững để chuyển mình từ phân khúc thị trường cấp thấp lên phân khúc thị trường cấp cao trong tương lai.
Các doanh nghiệp cà phê Việt Nam nên chào bán các lô hàng nhỏ hơn nhưng có chất lượng đồng đều hơn; áp dụng công nghệ chế biến hiện đại hơn để gia tăng chất lượng sản phẩm.
Ông Nguyễn Cảnh Cường cũng khuyến cáo, mặc dù là thị trường khá khó tính nhưng các tiêu chuẩn của Anh thực ra về mặt kỹ thuật tương tự như các tiêu chuẩn của EU. Thậm chí, tiêu chuẩn của Anh còn có yếu tố thuận lợi hơn cho doanh nghiệp Việt Nam vì công bố bằng tiếng Anh.
Ngoài ra, rủi ro thanh toán trong hoạt động xuất khẩu cũng là vấn đề doanh nghiệp Việt Nam cần lưu ý. Thời gian qua, tại khu vực châu Âu đã có một số trường hợp lừa đảo, các doanh nghiệp Việt Nam đã thực hiện đơn hàng nhưng không nhận được tiền thanh toán vì nhiều lý do đối tác không đủ khả năng thanh toán hoặc cố tình lẩn tránh, trì hoãn thanh toán.
Bà Ngô Thủy, Giám đốc toàn quốc phụ trách phát triển kinh doanh và tài trợ thương mại, Ngân hàng HSBC Việt Nam cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam trước khi thực hiện giao dịch mua bán, cần tìm hiểu kỹ về đối tác, tình hình kinh doanh và khả năng thanh toán của đối tác.
Bởi khi tham gia vào thị trường mới, doanh nghiệp cần sử dụng hình thức thanh toán trung gian (LC), khi làm bằng LC sẽ có sự đảm bảo của phía ngân hàng bên kia và đồng thời phía các ngân hàng bản địa có thể giúp đảm bảo khả năng thanh toán của người mua hàng trong trường hợp có vấn đề khi xuất hàng.
Vụ Thị trường châu Âu- châu Mỹ nhấn mạnh, để thâm nhập thị trường Anh, doanh nghiệp Việt cần nắm bắt thông tin thị trường, xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh bài bản để đảm bảo năng lực sản xuất, duy trì thị phần, làm cơ sở đẩy mạnh sản xuất trong giai đoạn phục hồi kinh tế.
Cùng với đó, doanh nghiệp cần tìm nguồn hàng có chất lượng, đảm bảo các quy định, tiêu chuẩn công nghệ, đầu tư gia tăng giá trị sản phẩm, chú trọng xây dựng thương hiệu. Đặc biệt, các doanh nghiệp phải thay đổi và thích nghi linh hoạt trong bối cảnh mới mới có thể vượt qua rào cản đưa hàng hoá Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường.