Tháo gỡ vướng mắc trong bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất

Báo cáo tại Hội nghị, ông Trương Thành Đạt, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất (Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Cần Thơ) cho biết, năm 2021, thành phố có nhiều dự án, công trình được khởi công xây dựng, đưa vào sử dụng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tạo môi trường hấp dẫn cho nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Trong năm qua, toàn thành phố có 73 dự án được triển khai, với tổng diện tích hơn 162,5 ha, có 4.570 hộ dân bị ảnh hưởng. Sau khi thực hiện các thủ tục kiểm đếm, thành phố đã có quyết định phê duyệt thu hồi khoảng 122,5 ha của 2.931 hộ, số tiền bồi thường khoảng 1.710 tỷ đồng; có quyết định phê duyệt chính sách tái định cư cho 1.738 trường hợp, trong đó có 484 trường hợp đủ điều kiện tái định cư, không đủ điều kiện tái định cư là 1.254 trường hợp; qua đó đã giải quyết tái định cư cho 110 trường hợp, tương đương 122 nền nhà…

Riêng tại các dự án do Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố Cần Thơ đang triển khai thực hiện, ông Đạt cho biết, có 3.680 trường hợp có nhu cầu tái định cư, tương đương 4.385 nền. Cơ quan chức năng đã bố trí tái định cư 1.782 trường hợp, tương đương 2.252 nền; chưa bố trí tái định cư 1.898 trường hợp, tương đương 2.133 nền, trong đó có 917 trường hợp (tương đương 1.069 nền) thuộc dự án sử dụng vốn ngân sách, 981 trường hợp (tương đương 1.064 nền) thuộc các dự án sử dụng vốn ngoài ngân sách. Các quận, huyện đang tăng cường xây dựng và bố trí tái định cư cho các trường hợp trên trong thời gian tới.

Tại Hội nghị, các đại biểu cho rằng, quá trình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại các dự án vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc, làm ảnh hưởng đến tiến độ chung.

Ví dụ, Khoản 1, Điều 6, Thông tư số 37/2014/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định: "Cán bộ, công chức, viên chức (đang làm việc hoặc đã nghỉ hưu, nghỉ mất sức lao động, thôi việc được hưởng trợ cấp) không thuộc đối tượng được quy định tại Nghị định số 47/2014/NĐ-CP (quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất), nhưng đang sử dụng đất nông nghiệp do nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp theo quy định của pháp luật, khi Nhà nước thu hồi đất thì được bồi thường về đất nhưng không được hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất, không được hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm".

Quy định này đang gặp rất nhiều phản ứng, không đồng tình từ phía người dân. Một số cán bộ, công chức, viên chức đang làm việc hoặc đã nghỉ hưu tranh thủ giờ nghỉ, ngày nghỉ tham gia trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhằm cải thiện kinh tế của gia đình nhưng không được hỗ trợ chuyển đổi nghề nên đa số không chấp hành quyết định thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền, làm ảnh hưởng tiến độ giải phóng mặt bằng và cũng là nguyên nhân dẫn đến khiếu nại, khiếu kiện.

Bên cạnh đó, một số quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất đối với nội dung thuộc thẩm quyền của UBND thành phố Cần Thơ chưa hoàn chỉnh. Thành phố đang áp dụng hai khung chính sách để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Đối với dự án vay vốn để đầu tư xây dựng từ Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á,... áp dụng theo khung chính sách của ngân hàng; các dự án sử dụng vốn ngân sách, áp dụng theo chính sách được quy định tại Luật Đất đai 2013.

Giữa hai khung chính sách có sự chênh lệch lớn về quyền lợi nên đa phần các hộ dân được bồi thường theo quy định của Luật Đất đai không đồng tình và yêu cầu được bồi thường theo khung chính sách của ngân hàng (Khu đô thị mới trên đường Võ Văn Kiệt - Khu 35 ha, ...) dẫn đến khó khăn trong việc vận động kiểm đếm, nhận tiền bồi thường và bàn giao mặt bằng cho dự án.

Kết luận Hội nghị, Phó Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ Nguyễn Thực Hiện đề nghị các sở, ngành, UBND các quận, huyện quan tâm công tác bồi thường thiệt hại, hỗ trợ, tái định cư cho người dân có đất đai, tài sản liên quan đến các công trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn; kiểm tra, giám sát, đôn đốc tiến độ xây dựng các công trình, dự án, khu tái định cư đang triển khai ở một số địa phương; thực hiện nghiêm túc, đúng quy định pháp luật khi bồi thường, giải phóng mặt bằng, xét tái định cư cho các hộ dân bị ảnh hưởng bởi các dự án.

Để triển khai nhanh, hiệu quả các công trình, dự án phát triển đô thị, kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố Cần Thơ, ông Nguyễn Thực Hiện yêu cầu các địa phương quan tâm xây dựng khu tái định cư phục vụ cho công tác giải phóng mặt bằng, giải quyết chỗ ở mới cho người dân có liên quan. Bên cạnh đó, cần có định hướng quy hoạch, xây dựng tái định cư trên địa bàn đến năm 2025 và tầm nhìn năm 2030, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng trong quản lý đất đai, bồi thường, giải phóng mặt bằng tại địa phương.