Kỳ vọng nguồn vốn xanh tạo cú hích cho chuyển đổi xanh 

Các cơ quan chức năng, đặc biệt là Ngân hàng Nhà nước phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tích cực xây dựng các văn bản hướng dẫn cụ thể để tạo cơ sở pháp lý thống nhất và hiện các chính sách hỗ trợ đang được hoàn thiện. Kỳ vọng việc ban hành đồng bộ các văn bản này trong thời gian tới sẽ tạo cú hích lớn, giúp huy động và sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư xanh, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia chuyển đổi chuyển xanh.

Kỳ vọng thúc đẩy xanh hóa

Việt Nam đang đẩy mạnh áp dụng kinh tế tuần hoàn, là một trong những giải pháp trọng tâm để nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm chất thải và bảo vệ môi trường. Phú Hòa, là một trong những xã đi đầu trong cả nước xây dựng kế hoạch triển khai hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035 trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.  

Mục tiêu chung của xã Phú Hòa hướng tới là phát triển kinh tế tuần hoàn nhằm tạo động lực cho đổi mới sáng tạo và cải thiện năng suất lao động, góp phần thúc đẩy tăng trưởng xanh gắn với cơ cấu lại nền kinh tế xanh. Xã đẩy mạnh ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, thúc đẩy xanh hóa nền kinh tế, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh, khả năng chống chịu của doanh nghiệp và chuỗi cung ứng trước các tác động từ bên ngoài. Xã chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường công tác quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và công bằng xã hội; hướng đến nền kinh tế xanh, góp phần thực hiện hiệu quả chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021- 2030, tầm nhìn 2050.

Chủ tịch UBND xã Phú Hòa, Nguyễn Văn Viện cho biết, xã Phú Hòa mới là sự hợp nhất của 3 xã Phú Điền, Phú Lợi và Phú Hòa thuộc huyện Định Quán cũ, tỉnh Đồng Nai tạo nên một khu vực có diện tích đất nông nghiệp lớn và thổ nhưỡng đặc trưng, rất phù hợp cho các cây công nghiệp lâu năm và cây ăn quả có giá trị kinh tế cao. Đây là lợi thế về mặt tập trung sản xuất, hình thành vùng chuyên canh (trên 1.000 ha đất canh tác). Địa phương đã có nền tảng vững chắc về sản phẩm OCOP. Hiện tại, xã có 7 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó có 2 sản phẩm đạt 5 sao cấp quốc gia. Đây là minh chứng rõ ràng cho chất lượng và uy tín sản phẩm.
“Cây ca cao có các sản phẩm chủ lực và cũng là một mô hình điển hình ở Phú Hòa với đặc trưng nổi bật, gắn liền với mô hình du lịch nông nghiệp sinh thái thành công. Điển hình là điểm dừng chân Thế giới Ca cao đã trở thành thương hiệu thu hút khách du lịch từ TP.HCM và các tỉnh lân cận, tạo ra chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ và trải nghiệm”. Chủ tịch UBND xã Phú Hòa, Nguyễn Văn Viện nói.

Để tạo nên được nét đặc trưng nổi bật ở xã Phú Hòa (Đồng Nai),  Công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH) Ca cao Trọng Đức tại xã Phú Hòa đã tiên phong đầu tư cánh đồng lớn trồng ca cao gắn với nông nghiệp tuần hoàn. Đến nay, doanh nghiệp này đã phát triển được cả ngàn hécta trồng ca cao, bao tiêu trái ca cao tươi của nông dân đưa về chế biến.

Sau chế biến, doanh nghiệp này còn thải ra khoảng 6 ngàn tấn vỏ trái ca cao/năm. Công ty TNHH Ca cao Trọng Đức đang hợp tác với Công ty Tromso (Nhật Bản) để thực hiện dự án sử dụng vỏ ca cao và cành nhánh cây ca cao để sản xuất biochar (than sinh học). Dự án này là một phần của chiến lược nông nghiệp tuần hoàn của công ty, nhằm xử lý lượng lớn phụ phẩm nông nghiệp và biến chúng thành nguồn phân bón hữu ích cho nông dân.

Theo Đặng Tường Khanh, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Ca Cao Trọng Đức (Công ty Trọng Đức), từ những ngày đầu thành lập, doanh nghiệp đã quan tâm làm nông nghiệp tuần hoàn như tận dụng phần thịt trái ca cao để sản xuất rượu vang ca cao. Vỏ trái ca cao làm phân bón, giá thể trồng cây. Nhưng khi lượng vỏ trái ca cao sau chế biến ngày càng lớn, doanh nghiệp triển khai dự án tận dụng vỏ trái ca cao, cành, nhánh cây ca cao đốt thành biochar. Biochar có tác dụng giúp cây trồng sinh trưởng tốt, làm xốp đất, giữ lại CO2 và rất nhiều tác dụng khác. Nguồn than sinh học này sẽ được cung cấp cho nông dân làm phân bón. Khi dự án được triển khai hiệu quả, cả ngàn nông dân sẽ được hưởng lợi”.  

Không chỉ mô hình sản xuất tuần hoàn của Công ty TNHH Ca cao Trọng Đức ở xã Phú Hòa, tỉnh Đồng Nai đang hướng tới phát triển nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp công nghệ cao, thích ứng biến đổi khí hậu, hướng tới Net Zero. Toàn tỉnh Đồng Nai đã hình thành 15 vùng sản xuất hữu cơ, tăng 5 lần so với mục tiêu đề ra của năm 2025. Tỉnh hình thành 8 vùng sản xuất ứng dụng công nghệ cao và 100% diện tích trồng mới và tái canh tác sử dụng các giống mới, giống chất lượng cao.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đồng Nai Nguyễn Tuấn Anh, trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu ngày càng gay gắt, tài nguyên thiên nhiên suy giảm, áp lực dân số và đô thị hóa ngày một gia tăng, yêu cầu phát triển xanh, phát triển nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp công nghệ cao, thích ứng biến đổi khí hậu, hướng tới Net Zero, đã trở thành mệnh lệnh của thời đại, một yêu cầu khách quan và là định hướng chiến lược.

Đòn bẩy phát triển bền vững

Mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khẩn trương trình Chính phủ Nghị định hướng dẫn chính sách hỗ trợ lãi suất 2%/năm cho doanh nghiệp vay vốn triển khai dự án xanh, dự án kinh tế tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội và quản trị (ESG) thông qua hệ thống ngân hàng thương mại trong tháng 11/2025.

Nhận xét về chính sách hỗ trợ này, chuyên gia kinh tế Lê Châu Hải Vũ, Giám đốc kinh doanh Công ty cổ phần Dịch vụ tư vấn doanh nghiệp ConsulTech, cho rằng, đây thật sự là điều rất tốt mà tất cả các doanh nghiệp đều mong đợi và sẽ là động lực để các doanh nghiệp đẩy mạnh, đẩy nhanh tiến trình xanh hóa và phát triển bền vững. Vì hầu hết các doanh nghiệp nhỏ và vừa (viết tắt là SME) đều có ý thức là xu hướng sắp tới trong cuộc chơi toàn cầu cần phải bắt tay thực hành ESG từ bây giờ nhưng đa số họ đều đang phải vật lộn vượt qua các khó khăn hiện tại và rất cần các nguồn lực hỗ trợ.

Theo Tiến sĩ Phan Tấn Lực,Trưởng chương trình đào tạo thương mại điện tử, Trường Đại học Thủ Dầu Một (TP.HCM), đây là một bước đi rất tích cực, thể hiện quyết tâm thúc đẩy tăng trưởng xanh và nâng cao chuẩn quản trị doanh nghiệp theo xu hướng quốc tế. Chính sách này giúp giảm đáng kể chi phí vốn, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào các dự án bền vững và tạo điều kiện phát triển tín dụng xanh. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả, cần xác định rõ tiêu chí “xanh - tuần hoàn - môi trường, xã hội và quản trị - ESG” và thiết lập cơ chế giám sát minh bạch nhằm tránh hỗ trợ sai đối tượng. Nếu được triển khai chặt chẽ, đây sẽ là công cụ quan trọng thúc đẩy tăng trưởng xanh và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Về giải pháp trước mắt và lâu dài góp phần thúc đẩy doanh nghiệp vay vốn triển khai dự án xanh, dự án kinh tế tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn ESG, Tiến sĩ Phan Tấn Lực kiến nghị thúc đẩy doanh nghiệp mạnh dạn vay vốn triển khai dự án xanh, kinh tế tuần hoàn và áp dụng ESG.

Trước mắt, Tiến sĩ Phan Tấn Lực cho rằng cần sớm hoàn thiện khung pháp lý và tiêu chí rõ ràng cho “dự án xanh - tuần hoàn - ESG”. Cùng với đó là triển khai nhanh gọn các gói hỗ trợ lãi suất, đi kèm cơ chế kiểm soát dòng vốn minh bạch. Đồng thời, cần tăng cường truyền thông, tư vấn và hỗ trợ kỹ thuật, đặc biệt cho doanh nghiệp nhỏ và vừa - đối tượng thường thiếu nguồn lực để đáp ứng chuẩn ESG. Về dài hạn, Việt Nam nên phát triển mạnh mẽ thị trường vốn xanh, quỹ đầu tư ESG và mở rộng các ưu đãi thuế, hỗ trợ đổi mới công nghệ sạch. Ngoài ra, cần xây dựng hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả dự án sau giải ngân để đảm bảo vốn vay thật sự hướng đến mục tiêu xanh và phát triển bền vững. Đây là nền tảng quan trọng để doanh nghiệp yên tâm đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh yêu cầu ESG ngày càng trở thành tiêu chuẩn toàn cầu.

Theo chuyên gia Lê Châu Hải Vũ, hiện Việt Nam chưa có khung tiêu chuẩn ESG mà chỉ có các giải thưởng theo các khung của các tổ chức nước ngoài. Các doanh nghiệp cũng chưa hiểu đúng về ESG và dễ sa vào tình trạng tẩy xanh rất nguy hiểm.

Chuyên gia Lê Châu Hải Vũ đề xuất đơn giản hóa thủ tục vay vốn xanh, hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn miễn phí hoặc giá rẻ. Cung cấp cho doanh nghiệp các dịch vụ về hướng dẫn lập báo cáo carbon đơn giản, đánh giá rủi ro môi trường, thiết kế mô hình tuần hoàn cấp cơ sở và tư vấn chuyển đổi thiết bị tiết kiệm năng lượng và tạo gói bảo lãnh tín dụng cho dự án xanh. Quỹ Bảo lãnh tín dụng địa phương bảo lãnh tối thiểu 30–50% khoản vay. Hỗ trợ doanh nghiệp thiếu tài sản thế chấp nhưng có dự án tiết kiệm năng lượng hoặc giảm phát thải, được ưu đãi và khuyến khích tài chính. Ngân hàng áp dụng lãi suất ưu đãi 1,5–2% cho dự án xanh, gia hạn thời gian vay 24–36 tháng, cho vay theo dòng tiền thay vì tài sản thế chấp.

Nhà nước áp dụng giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho đơn vị có hệ thống ESG cơ bản. Miễn/giảm thuế nhập khẩu đối với thiết bị tiết kiệm năng lượng, tái chế.Xây dựng bộ tiêu chí đơn giản, một phiên bản rút gọn 20–25 chỉ số, dễ thực hiện, đặc biệt doanh nghiệp mới bắt đầu.

Về giải pháp lâu dài, chuyên gia Lê Châu Hải Vũ đề xuất xây dựng hệ sinh thái tài chính xanh quốc gia, phát triển cơ sở dữ liệu quốc gia về dự án xanh để ngân hàng dễ thẩm định, xây dựng danh mục phân loại xanh (Green Taxonomy Việt Nam) áp dụng thống nhất cho toàn hệ thống. Hình thành Trung tâm đổi mới sáng tạo về kinh tế tuần hoàn, hỗ trợ thiết kế quy trình sản xuất xanh, tư vấn mô hình tuần hoàn theo ngành như thực phẩm, nông nghiệp, đồ uống, thủy sản.

“Để tiếp cận vốn xanh, triển khai kinh tế tuần hoàn và áp dụng ESG, doanh nghiệp cần hỗ trợ đồng bộ từ chính sách – tài chính – công nghệ – đào tạo. Giải pháp trước mắt là đơn giản – nhanh – hỗ trợ trực tiếp, còn giải pháp lâu dài là xây dựng nền tảng thể chế và hệ sinh thái xanh. xây dựng nền tảng thể chế và hệ sinh thái xanh”, Chuyên gia Lê Châu Hải Vũ nhấn mạnh.