Kinh tế số là động lực tăng trưởng mới cho siêu đô thị TP Hồ Chí Minh

Ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở KH&CN TP Hồ Chí Minh cho biết, kể từ ngày 1/7, việc sáp nhập TP Hồ Chí Minh với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đã hình thành một siêu đô thị, với quy mô hơn 6.770 km2 và dân số trên 14 triệu người, mở ra một bối cảnh phát triển mới cho thành phố. "Đây là một mô hình phát triển hoàn toàn mới, đặt ra yêu cầu cấp thiết về năng lực quản trị số hiện đại và một mô hình tăng trưởng dựa trên năng suất và công nghệ cao", ông Thắng nhận định.

Theo PGS.TS Trần Minh Tuấn, Vụ Kinh tế và Xã hội số (Bộ KH&CN), việc thúc đẩy chuyển đổi số cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa là nhiệm vụ cấp thiết để tăng trưởng năng suất lao động và phát triển kinh tế số cho TP Hồ Chí Minh. Dù kinh tế số của thành phố năm 2024 chiếm tới 24,36% GRDP và đứng đầu vùng, thế nhưng thực trạng chuyển đổi số trong doanh nghiệp vẫn còn ở mức thấp và đối mặt nhiều rào cản lớn.

"Bối cảnh này càng trở nên cấp bách khi năng suất lao động của Việt Nam còn khoảng cách rất xa so với các nước trong khu vực và các công nghệ mới như AI, IoT đang thay đổi cuộc chơi trên toàn cầu. Hiện nay, các thách thức chính mà doanh nghiệp gặp phải bao gồm thiếu hụt nguồn nhân lực có kỹ năng số khoảng 62%, hạn chế về tài chính khoảng 55%, thiếu dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp khoảng 48% và còn lúng túng trong việc xác định hướng đi khoảng 37%", ông Tuấn chia sẻ thêm.

PGS.TS Phạm Khánh Nam, Hiệu trưởng Trường Kinh tế, Luật và Quản lý Nhà nước (Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh) cho biết, cần phân biệt rõ hai cách tiếp cận khi nhìn nhận về kinh tế số. Cách tiếp cận truyền thống (Core - Narrow - Broad) chủ yếu mang tính thống kê giúp các nhà quản lý và nghiên cứu đo lường quy mô và đóng góp của kinh tế số vào GDP.

Ngược lại, cách tiếp cận hiện đại cần tập trung vào các yếu tố nền tảng để định hướng chính sách và đầu tư. Ông Nam cho biết mô hình 6 trụ cột bao gồm: Dữ liệu, kết nối, trung tâm dữ liệu, phát triển nền tảng, mô hình AI và ứng dụng. Trong đó, ông Nam nhấn mạnh ba trụ cột cần được ưu tiên đầu tư là dữ liệu, phát triển nền tảng và ứng dụng. Việc phát triển đồng bộ các trụ cột này với sự phối hợp của trung ương và quốc tế sẽ là chìa khóa để xây dựng một hệ sinh thái kinh tế số bền vững.

Với tầm nhìn chiến lược, siêu đô thị mới được định hướng trở thành một trung tâm kinh tế, tài chính, dịch vụ và công nghiệp hiện đại mang tầm khu vực và quốc tế. Đặc biệt, thành phố sẽ chú trọng phát triển theo hướng kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn dựa trên nền tảng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao.

Mục tiêu đến năm 2030, cơ cấu kinh tế của thành phố sẽ có dịch vụ chiếm tỷ trọng chủ đạo trên 60%. Công nghiệp và xây dựng duy trì ở mức khoảng 27 - 64 %, tập trung ưu tiên vào công nghệ cao. Nông nghiệp sẽ phát triển theo hướng nông nghiệp đô thị, công nghệ cao và sinh thái.

Theo ông Lâm Đình Thắng, chiến lược phát triển kinh tế số của siêu đô thị sẽ dựa trên việc tận dụng và phát huy thế mạnh sẵn có của từng địa phương, với sự bổ trợ và liên kết chặt chẽ giữa các khu vực. Một trong những trọng tâm đầu tiên là phát triển kinh tế số thông qua dịch vụ và đổi mới sáng tạo. Thành phố Hồ Chí Minh (cũ) sẽ là trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia, với thế mạnh cốt lõi trong lĩnh vực dịch vụ và công nghệ thông tin (ICT). Đặc biệt, thành phố mới sẽ tập trung vào các lĩnh vực kinh tế Internet, sản xuất phần mềm, thương mại điện tử và kinh tế dữ liệu, thúc đẩy việc chuyển đổi sang một nền kinh tế số hoàn chỉnh.

Bên cạnh đó, ông Thắng cũng nhấn mạnh sự quan trọng của việc thúc đẩy sản xuất thông minh và chuyển đổi số trong công nghiệp. Bình Dương, với thế mạnh công nghiệp sản xuất sẽ đẩy mạnh ứng dụng các công nghệ tiên tiến như IoT, AI, Big Data để triển khai các mô hình nhà máy thông minh, tối ưu hóa quy trình sản xuất và nâng cao hiệu quả công nghiệp. Những chiến lược này sẽ không chỉ giúp phát triển nền kinh tế số mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững và sáng tạo trong tương lai.

Và cuối cùng là số hóa ngành logistics và du lịch dựa trên lợi thế cảng biển. Bà Rịa - Vũng Tàu, với thế mạnh kinh tế biển sẽ là hạt nhân để số hóa mạnh mẽ lĩnh vực logistics và du lịch. Hệ thống cảng biển sẽ được tối ưu hóa bằng nền tảng số, trong khi ngành du lịch sẽ được chuyển đổi số toàn diện, mang đến những trải nghiệm độc đáo cho du khách.

Theo báo cáo của sở KH&CN, những tiềm năng vượt trội mà siêu đô thị đang có. Đó là quy mô kinh tế và dân số lớn nhất cả nước, một hệ sinh thái kinh tế đa dạng và bổ trợ lẫn nhau. Nền tảng hạ tầng số và thể chế số sẵn có cùng nguồn nhân lực dồi dào. Đặc biệt, Nghị quyết 98 của Quốc hội sẽ là đòn bẩy chính sách đột phá cho đổi mới sáng tạo của thành phố.

Để hiện thực hóa tầm nhìn, ông Thắng đã đề xuất 5 trụ cột chiến lược tập trung vào việc hoàn thiện thể chế, phát triển đồng bộ hạ tầng số và nguồn nhân lực chất lượng cao, song song với việc xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và tăng cường hợp tác quốc tế.

Tuy nhiên, ông Thắng cũng thẳng thắn nhìn nhận những thách thức lớn cần vượt qua. Đó là việc hài hòa chính sách giữa ba địa phương; đồng bộ hóa hạ tầng số; khắc phục chênh lệch về mức độ trưởng thành số; bài toán thu hút và giữ chân nhân tài công nghệ cao; đảm bảo an toàn, an ninh mạng trên quy mô lớn; đặc biệt là thay đổi tư duy, văn hóa số trong cộng đồng và doanh nghiệp.

Để triển khai các trụ cột trên, ông Thắng đề xuất thành lập ngay Ban chỉ đạo về phát triển kinh tế số do lãnh đạo UBND Thành phố làm trưởng ban; xây dựng cơ chế tài chính đặc thù khuyến khích đầu tư công tư (PPP) và đẩy mạnh liên kết giữa viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp để làm chủ các công nghệ lõi.

"Với sự quyết tâm chính trị, sự đồng lòng của người dân và doanh nghiệp cùng một chiến lược bài bản, chúng ta hoàn toàn có thể đưa siêu đô thị TP Hồ Chí Minh trở thành một trung tâm kinh tế số năng động, hiện đại và thịnh vượng của khu vực và thế giới", ông Thắng khẳng định.