Cảng Đình Vũ (Hải Phòng). Ảnh: An Đăng/TTXVN
Trước việc người tiêu dùng ưa chuộng sản phẩm thân thiện với môi trường và xu hướng chuyển đổi sang nền kinh tế xanh hơn đang diễn ra trên toàn cầu, logistics xanh ngày càng được quan tâm và đầu tư một cách chuyên nghiệp.
Phân tích từ các chuyên gia thương mại, logistics xanh là mô hình hướng tới mục tiêu tạo ra giá trị bền vững cho doanh nghiệp, đồng thời, cân bằng hiệu quả kinh tế với bảo vệ môi trường. Cụ thể, logistics xanh trong chuỗi cung ứng kết hợp yếu tố thân thiện môi trường vào quản lý và sử dụng thiết bị giảm thiểu ô nhiễm không khí, tiếng ồn, rác thải...
Ngoài ra, ứng dụng logistics xanh trong chuỗi cung ứng giúp tối ưu chi phí và gia tăng hiệu quả vận chuyển. Theo đó, doanh nghiệp có thể triển khai vận tải xanh bằng cách kết hợp đơn hàng đi chung một chuyến, lựa chọn tuyến đường giao thông hợp lý sao cho xe đầy hàng ở hai chiều vận chuyển... Nhờ vậy, giúp giảm số lượng xe tải trống hoặc chở hàng nửa chừng trên đường giúp tiết kiệm nhiên liệu và chi phí vận chuyển; giảm tắc đường và ô nhiễm từ giao thông.
Nhìn nhận về vấn đề này, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho hay, với tốc độ xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam tăng trưởng liên tục và là quốc gia xuất khẩu hàng đầu về gạo, cà phê, dệt may, da giày, điện thoại và linh kiện…đã tác động đến tăng trưởng ngành logistics. Qua đó, nhu cầu dịch vụ vận chuyển quốc tế, vận tải nội địa và dịch vụ phân phối gia tăng. Đặc biệt, Việt Nam thuộc nhóm các quốc gia có kỳ vọng tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ nhưng mức độ hiệu quả của thị trường chưa cao, đây chính là đặc điểm tiềm năng cho sự phát triển dịch vụ logistics theo hướng tối ưu hóa chi phí.
Tuy nhiên, do cơ cấu dịch vụ vận tải chưa cân đối, thiếu bền vững, tỷ trọng loại hình vận tải đường bộ còn chiếm tỷ trọng cao hơn đường sắt, đường thủy nội địa, đường biển, đường hàng không. Lượng phát thải khí nhà kính vận tải đường bộ cao gấp 21,95 lần so với vận tải đường hàng không, gấp 19,94 lần so với đường biển và gấp tới 245,49 lần so với vận tải đường sắt.
Theo Ngân hàng Thế giới (WB), trung bình mỗi năm hoạt động vận tải ở Việt Nam phát thải hơn 50 triệu tấn CO2; trong đó, vận tải đường bộ chiếm tỷ trọng 85% lượng khí phát thải. Lượng phát thải này được dự báo tăng trung bình 6-7% mỗi năm, đồng thời, lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam bị đánh giá cao hơn nhiều so các quốc gia phát triển và đang phát triển trên thế giới. Dự báo, phát thải CO2 của các ngành vận tải đạt 60 triệu tấn CO2 vào năm 2024 và 90 triệu tấn CO2 vào năm 2030.
Ông Trần Thanh Hải cũng chỉ ra: Logistics xanh không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu bắt buộc trong tương lai nên trong quá trình thực hiện doanh nghiệp phải đối diện với nhiều rào cản về nhận thức cũng như động lực để chuyển đổi. Ngược lại, có những doanh nghiệp nhận thức tốt nhưng quy mô nhỏ, tài chính hạn hẹp nên chưa thể đầu tư hợp lý. Hơn nữa, dù yêu cầu cao về vấn đề thân thiện môi trường nhưng khách hàng lại không sẵn lòng chi tiêu nhiều cho dịch vụ logistics bền vững.
Tương tự, ông Lương Hoàng Thái - Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết: Tại nhiều nền kinh tế đang phát triển; trong đó, có Việt Nam, logistics xanh là khái niệm tương đối mới chưa được hiểu đầy đủ và chính xác. Vì vậy, việc tìm hiểu rõ bản chất và ứng dụng logistics xanh sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, nâng cao hình ảnh thương hiệu, hướng tới phát triển bền vững và toàn diện.
Trước bối cảnh chuyển đổi xanh là xu hướng và yêu cầu bắt buộc với doanh nghiệp, ông Ngô Khắc Lê cho rằng, doanh nghiệp cần thay đổi nhận thức, đẩy mạnh truyền thông và duy trì thường xuyên đồng hành hành của Chính phủ, cơ quan quản lý, nhất là chính sách cụ thể như chính sách thuế... Ngoài ra, doanh nghiệp cần khai thác tốt và hiệu quả về giao thông đường thủy nội địa, đường ven biển... Qua đó, vừa tăng khối lượng hàng hóa vận chuyển, vừa giảm khí phát thải từ phương tiện vận chuyển. Mặt khác, đẩy mạnh đổi mới, sáng tạo, chuyển đổi số; triển khai mạnh logistics xanh, logistics thông minh và logistics phục vụ hiệu quả trong xuất nhập khẩu hàng hóa.
Là doanh nghiệp trong lĩnh vực vận tải, ông Lê Thanh Hà, Phó Giám đốc Công ty cổ phần Giao nhận vận tải Vàng chia sẻ, trong bối cảnh hiện nay nếu doanh nghiệp không thực hiện tiêu chí về môi trường và logistics xanh trong tương lai sẽ dần bị loại khỏi quỹ đạo kinh doanh và thương mại. Đây không chỉ là yêu cầu của riêng Việt Nam mà cả thế giới về một xu hướng chung.
Đặc biệt, doanh nghiệp của Việt Nam đang gặp sự cạnh tranh lớn, từ một số thị trường mới nổi và cần lưu ý kỹ vấn đề này. Chẳng hạn khối dệt may, da giày mất nhiều đơn hàng bởi doanh nghiệp Bangladesh và một số nước châu Âu sử dụng công nghệ sản xuất xanh, yêu cầu giảm thải, chất lượng cao về môi trường.
Ông Lê Sơn Hiếu, Giám đốc Công ty Vận chuyển hàng quốc tế Việt An Express cho hay, thúc đẩy logistics xanh để tăng trưởng toàn diện và bền vững không chỉ là yêu cầu của riêng Việt Nam mà là xu hướng chung của toàn thế giới. Do đó, nếu thực sự muốn khai thác được tiềm năng của logistics xanh, doanh nghiệp cần có sự đầu tư chiến lược để vừa nâng cao năng lực cạnh tranh, vừa xây dựng được hình ảnh, thương hiệu đẹp, uy tín hơn. Đồng thời, tối ưu hóa tuyến đường và quản lý kho hàng bằng việc sử dụng phần mềm quản lý vận tải - TMS hay các giải pháp phần mềm để phân tích và tối ưu hóa tuyến đường, giúp giảm số km đi không cần thiết.
Nhấn mạnh về kế hoạch hành động xanh đến năm 2030 của Việt Nam, ông Trần Thanh Hải khuyến cáo: Doanh nghiệp cần hoàn thiện tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức liên quan nhằm giảm phát thải từ giao thông vận tải, phát triển logistics xanh. Mặt khác, thúc đẩy chuyển đổi sang phương tiện vận tải và nhà kho sử dụng năng lượng sạch, năng lượng thân thiện với môi trường.
Đồng thời, hoàn thiện và triển khai đồng bộ giải pháp quản lý chất lượng nhiên liệu, hệ thống tiêu chuẩn khí thải; hạ tầng giao thông vận tải theo hướng tăng khả năng kết nối và đa phương thức. Hơn nữa, doanh nghiệp cần tối ưu hóa hoạt động vận tải và kho bãi, giảm lưu thông vô ích; đẩy mạnh chính quyền số trong giao thông vận tải, xây dựng cơ sở dữ liệu logistics. Cùng đó, phát triển đồng bộ hệ thống thu phí điện tử không dừng; lắp đặt hệ thống điều hành giao thông thông minh… để ngành logistics phát triển bền vững.