Ảnh minh họa: Đinh Hằng/TTXVN
Ung thư tuyến tụy là một trong những loại ung thư nguy hiểm nhất, với tỷ lệ sống sót sau 5 năm chỉ từ 6-14%. Những trở ngại lớn nhất trong việc điều trị căn bệnh này là phát hiện khối u sớm và tìm ra phương pháp loại bỏ chúng. Khi ung thư tuyến tụy được chẩn đoán, thường đã quá muộn để cứu sống bệnh nhân.
Phương pháp xét nghiệm mới giúp phát hiện ung thư tuyến tụy
Một trong những mục tiêu quan trọng trong nghiên cứu ung thư tuyến tụy là cải thiện khả năng phát hiện sớm. Các nhà khoa học tin rằng các dấu ấn sinh học có thể là chìa khóa.
Mới đây, nhóm nghiên cứu của Giáo sư Stephen Maher tại Đại học Trinity (Dublin, Ireland) đã công bố một nghiên cứu trên tạp chí Scientific Reports. Họ phân tích mẫu máu của bệnh nhân để tìm dấu vết của các dấu ấn sinh học ung thư xuất phát từ các u nang tiền ung thư trong tuyến tụy.
Trên thế giới, khoảng 13-18% dân số có u nang tuyến tụy, nhưng không phải tất cả đều có nguy cơ trở thành ung thư. Để đánh giá nguy cơ, phương pháp hiện tại đòi hỏi các thủ tục xâm lấn như chọc hút dịch từ u nang bằng kim tiêm. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu của ông Maher đã xác định được 10 loại protein và microRNA có thể giúp đánh giá nguy cơ ung thư mà không cần phương pháp xâm lấn.
Dự đoán sớm giúp cứu sống bệnh nhân
Một nhóm nghiên cứu khác từ Đại học khoa học & sức khỏe Oregon (OHSU) ở Mỹ đã phát triển một xét nghiệm có thể dự đoán ung thư tuyến tụy giai đoạn đầu với độ chính xác 85% khi kết hợp với các xét nghiệm lâm sàng hiện có. Xét nghiệm này tập trung vào một loại protein được kích hoạt, có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển ung thư.
Nhà nghiên cứu Jose Luis Montoya Mira cho biết nhóm của ông đã tối ưu hóa phương pháp xét nghiệm để phát hiện chính xác protein này. Theo tác giả chính của nghiên cứu, Jared Fischer, phát hiện sớm có thể tạo ra khác biệt lớn trong cứu sống bệnh nhân.
Tuy nhiên, ông Fischer nhấn mạnh rằng chẩn đoán sớm chỉ là một phần của giải pháp. Cần có các phương pháp hình ảnh tốt hơn để xác định chính xác vị trí khối u và các liệu pháp điều trị hiệu quả hơn.
Hiện có nhiều phương pháp điều trị ung thư tuyến tụy, bao gồm phẫu thuật cắt bỏ khối u khi ung thư chưa di căn, hóa trị và xạ trị trước hoặc sau phẫu thuật. Tuy nhiên, một thách thức lớn trong điều trị ung thư tuyến tụy là stroma, một môi trường vi mô chứa các mô và cấu trúc sinh học bảo vệ khối u, khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn.
Nhóm nghiên cứu tại Trung tâm nghiên cứu ung thư Đức (DKFZ) ở Heidelberg đã phát hiện rằng các khối u tuyến tụy có thể xâm nhập và "tái lập trình" tế bào thần kinh xung quanh để tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển ung thư. Ngay cả sau khi phẫu thuật cắt bỏ khối u, môi trường này vẫn tồn tại, làm tăng nguy cơ ung thư tái phát.
Sử dụng mô hình chuột, nhóm của Giáo sư Andreas Trumpp đã thử nghiệm cắt đứt liên kết giữa tế bào ung thư và thần kinh bằng phẫu thuật hoặc thuốc nhắm mục tiêu như nab-paclitaxel. Kết quả cho thấy sự phát triển khối u bị ngăn chặn.
Mặc dù đã có những tiến bộ đáng kể trong việc phát hiện và điều trị ung thư tuyến tụy, việc ứng dụng những phát hiện này vào thực tế vẫn cần thêm nhiều thời gian.
"Chúng tôi đang cố gắng hết sức, nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm. Có thể mất nhiều năm để những phát hiện này được áp dụng trong y học lâm sàng", ông Fischer cho biết.
Hiện tại, các nhóm nghiên cứu trên đang chuẩn bị thử nghiệm lâm sàng giai đoạn đầu nhằm kiểm tra hiệu quả của các phương pháp mới trên bệnh nhân. Giáo sư Maher hy vọng rằng sự hợp tác khoa học có thể giúp đẩy nhanh tiến độ và mang lại hy vọng cho hàng trăm nghìn bệnh nhân trên toàn cầu.