Hình minh họa. Ảnh: iStock/Politico
Theo tờ Politico ngày 16/6, những nỗ lực nhằm sửa đổi bộ luật được xem là bước đột phá toàn cầu của EU về kiểm soát công nghệ AI đã làm dấy lên lo ngại từ các nhà lập pháp, giới vận động chính sách và các nhóm quyền kỹ thuật số. Trong khi đó, ngành công nghiệp lại bày tỏ sự thiếu chắc chắn về các tiêu chuẩn thực thi, cho rằng việc thiếu hướng dẫn cụ thể có thể ảnh hưởng đến đầu tư và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong khối.
Trọng tâm ban đầu của Đạo luật AI là đảm bảo an toàn và bảo vệ người dùng khỏi các rủi ro tiềm ẩn từ công nghệ AI. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với các công ty Mỹ và Trung Quốc, các cơ quan lập pháp EU hiện đang cân nhắc việc đơn giản hóa quy định nhằm hỗ trợ đổi mới sáng tạo và giảm gánh nặng hành chính cho doanh nghiệp.
Thành viên Nghị viện châu Âu Kim van Sparrentak, người từng tham gia đàm phán Đạo luật AI, cảnh báo rằng việc trì hoãn và nới lỏng các điều khoản có thể khiến thị trường xuất hiện các hệ thống AI không đảm bảo tính minh bạch và an toàn. Bà nhấn mạnh: “Chúng ta cần có các quy định rõ ràng để đảm bảo rằng AI tại châu Âu thực sự an toàn”.
Trong khi đó, một số nhóm vận động đại diện ngành công nghiệp kêu gọi EU cung cấp thông tin rõ ràng và ổn định hơn về định hướng chính sách. Giám đốc điều hành Tomasz Snazyk cho biết: “Mọi người muốn biết chắc chắn điều gì đang diễn ra. Nếu thực sự muốn hoãn, hãy nói rõ”.
Mặc dù Đạo luật AI đã chính thức có hiệu lực từ tháng 8/2024, nhưng nhiều quy định cụ thể, bao gồm những điều khoản liên quan đến các ứng dụng AI có rủi ro cao, dự kiến chỉ bắt đầu áp dụng từ năm 2026 hoặc 2027. Tuy nhiên, trong cuộc họp với các Bộ trưởng EU tại Luxembourg ngày 6/6, bà Henna Virkkunen - phụ trách công nghệ của Ủy ban châu Âu - đã để ngỏ khả năng hoãn thực hiện một số phần nếu các tiêu chuẩn kỹ thuật và hướng dẫn chưa sẵn sàng đúng hạn.
Tuyên bố trên khiến giới quan sát lo ngại về nguy cơ EU có thể làm suy yếu hiệu lực của một trong những bộ luật được kỳ vọng sẽ tạo ra chuẩn mực toàn cầu trong quản lý AI. Cố vấn chính sách Blue Duangdjai Tiyavorabun thuộc tổ chức EDRi cho rằng những điều khoản bảo vệ khó khăn mới đạt được chỉ trong vài tháng không nên bị loại bỏ dưới áp lực chính trị và vận động hành lang.
Vấn đề này sẽ được đưa ra thảo luận trong cuộc họp của nhóm nghị viện giám sát Đạo luật AI vào ngày 17/6 tại Strasbourg, nơi bà Virkkunen sẽ trả lời chất vấn trực tiếp. Nghị sĩ Michael McNamara, đồng chủ trì cuộc họp, đặt câu hỏi: “Ủy ban định hoãn lại điều gì và trong bao lâu?”.
Từ phía công nghiệp, các công ty công nghệ lớn - với sự hậu thuẫn từ chính quyền Mỹ - cũng đã kêu gọi EU trì hoãn áp dụng luật. Washington, dưới thời Tổng thống Donald Trump, đã chính thức phản đối Đạo luật AI của EU từ tháng 1/2025 và tiếp tục đề nghị khối này xem xét lại trong phản hồi gửi tới Brussels hồi tháng 4.
Ủy ban châu Âu dự kiến sẽ công bố kế hoạch tổng thể nhằm đơn giản hóa các quy tắc kỹ thuật số vào tháng 12/2025, trong đó AI, an ninh mạng và dữ liệu là ba lĩnh vực trọng tâm. Quan chức cấp cao Kilian Gross thuộc Văn phòng AI của Ủy ban để ngỏ khả năng sửa đổi “có mục tiêu” đối với các điều khoản hiện hành.
Phát ngôn viên Ủy ban châu Âu Thomas Regnier khẳng định khối này vẫn “cam kết hoàn toàn với các mục tiêu chính của Đạo luật AI”, nhưng cho biết mọi lựa chọn hiện vẫn đang được xem xét trong khuôn khổ đánh giá lại các quy định kỹ thuật số.