Hình ảnh Oswald - người ám sát JFK. Ảnh: archives.gov
Theo tờ The Washington Post, trong số hơn 77.000 trang tài liệu được công bố, bao gồm cả những tài liệu bổ sung vào cuối ngày 20/3, đến nay vẫn chưa có gì thay đổi giả thuyết rằng Lee Harvey Oswald là tay súng duy nhất trong vụ ám sát JFK năm 1963. Tuy nhiên, các tài liệu mới không bị cắt bỏ đã tiết lộ chi tiết về các điệp viên và hoạt động của Cục Tình báo Trung ương (CIA) mà cơ quan này đã giữ bí mật suốt nhiều thập kỷ.
Theo luật sư Larry Schnapf, người đã thúc đẩy chính phủ công bố các hồ sơ này từ năm 2017, những chi tiết này trước đây đã bị các quan chức an ninh quốc gia giữ kín. Ông cho rằng những tiết lộ mới cho thấy chính phủ có xu hướng phân loại quá nhiều tài liệu là mật. Ông Schnapf nói: “Có thể thấy thuật ngữ đó đã bị lạm dụng như thế nào”.
Dưới đây là một số chi tiết đáng chú ý trong các hồ sơ này.
Chính phủ giấu một phần bản ghi nhớ về CIA suốt nhiều thập kỷ
Chính phủ liên bang đã giữ bí mật một phần bản ghi nhớ dài 15 trang mà ông Arthur Schlesinger Jr., trợ lý đặc biệt của Tổng thống Kennedy, gửi cho tổng thống về những vấn đề của CIA và cách khắc phục. Một trong những vấn đề mà ông cảnh báo là tình trạng lấn át các chức năng truyền thống của Bộ Ngoại giao.
Trong tài liệu hiện không bị cắt bỏ, ông Schlesinger chỉ trích CIA lạm dụng vỏ bọc Bộ Ngoại giao cho nhân viên của mình ở nước ngoài, thay vì xây dựng vỏ bọc riêng cho các nhiệm vụ. Trong một số nhiệm vụ, số lượng điệp viên CIA làm việc dưới danh nghĩa Bộ Ngoại giao thậm chí còn nhiều hơn số nhân sự chính thức của Bộ Ngoại giao.
Nhà thầu CIA được giao nhiệm vụ "tìm bạn đồng hành nữ"
Các tài liệu trước đây cho thấy CIA đã sử dụng ông Robert A. Maheu, cựu đặc vụ FBI sau này trở thành nhà thầu của cơ quan này, để thu xếp bạn đồng hành nữ trong chuyến thăm cấp nhà nước năm 1959 của một nhân vật có danh tính bị che giấu. Tài liệu mới tiết lộ nhân vật đó chính là Quốc vương Hussein của Jordan, người qua đời năm 1999.
Người đột nhập trong vụ Watergate giúp CIA phát triển công nghệ mới
Theo một tài liệu đề xuất trao thưởng cho ông James W. McCord Jr. – cựu nhân viên cấp cao của CIA và sau này bị kết án trong vụ đột nhập Watergate, ông này đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển quét huỳnh quang, giúp CIA lần đầu tiên phát hiện các thiết bị nghe lén ẩn giấu.
Theo tài liệu, các cơ quan tình báo đã chi một khoản tiền lớn để phát triển công nghệ này, đồng thời khẳng định rằng ông McCord cùng các đồng nghiệp đã đóng góp đáng kể vào việc sử dụng bí mật kỹ thuật này trên phạm vi toàn cầu.
CIA không có điệp viên hoạt động tại Cuba
Một tài liệu năm 1964 tiết lộ về các hoạt động của CIA tại Mexico City vào thời điểm đó, cho thấy cơ quan này không có điệp viên nào hoạt động trực tiếp tại Cuba. Tuy nhiên, CIA có một số nguồn tiếp cận Cuba là công dân của nước thứ ba, những người này được thẩm vấn mỗi khi từ Cuba về Mexico City.
Những câu hỏi về hoạt động của CIA tại Mexico City nổi lên sau khi một tài liệu trước đây tiết lộ rằng Oswald đã đến Lãnh sự quán Cuba và Đại sứ quán Liên Xô tại đây vài tuần trước vụ ám sát JFK ngày 22/11/1963.
CIA lợi dụng bạn của Chủ tịch Fidel Castro làm "tài sản hành động chính trị"
Một tài liệu dài một trang tiết lộ rằng Manuel Machado Llosas – thủ quỹ của phong trào cách mạng Mexico và là bạn của Chủ tịch Cuba Fidel Castro – thực chất là điệp viên của CIA.
Tài liệu cho biết CIA dự định bố trí ông Llosas tại Mexico City, nơi cơ quan này sẽ sử dụng ông để báo cáo về hoạt động của các nhà cách mạng Cuba và tận dụng mối quan hệ của ông này với ông Castro cùng các lãnh đạo Cuba khác để ông này có thể hoạt động như một tài sản hành động chính trị.
CIA bí mật làm nhiễm độc 800 bao đường
Trong một chiến dịch bí mật, CIA đã làm nhiễm độc 800 bao đường thô trên một tàu hàng từ Cuba đến Liên Xô.
CIA cho biết chất nhiễm độc là một hóa chất được sử dụng trong quá trình làm biến tính rượu và toàn bộ lô hàng gồm 80.000 bao đường sẽ không thể ăn được sau khi được tinh chế tại Liên Xô.
Theo tài liệu, chất này không gây nguy hiểm nhưng có mùi vị cực kỳ khó chịu đến mức làm người dùng mất cảm giác ngon miệng đối với bất kỳ thực phẩm hay đồ uống nào trong một thời gian dài.
CIA theo dõi phóng viên Washington Post
Một bản ghi nhớ mới tiết lộ rằng CIA đã theo dõi ông Michael Getler, phóng viên của Washington Post, người gia nhập tờ báo năm 1970 và qua đời năm 2018.
Trong lần công bố trước đây, tài liệu này đã tiết lộ tên của những phóng viên khác bị giám sát, với lý do CIA muốn xác định nguồn rò rỉ thông tin mật. Các tài liệu mới không bị cắt cho thấy ít nhất hai tài liệu khác cũng đề cập đến việc CIA giám sát một phóng viên của Washington Post, có vẻ là ông Getler.
CIA thành lập tổ chức để xâm nhập các nhóm cách mạng Arab
Một trang tài liệu mới được công bố tiết lộ một bản ghi nhớ của CIA cho thấy cơ quan này đã tạo ra một tổ chức giả có tên "Liên minh vì Cách mạng" với các hộp thư bưu điện tại Boston và Philadelphia.
Mục tiêu của tổ chức này là thâm nhập hoặc thu thập thông tin từ các nhóm cách mạng Arab ở Trung Đông. CIA đã sử dụng các địa chỉ này để phát tán tài liệu tuyên truyền từ hộp thư bưu điện, nhằm thu hút sự quan tâm của các nhóm Arab.