Mỹ đã truy tố tỷ phú Ấn Độ Gautam Adani vì tội hối lộ như thế nào?

Cáo buộc từ phía Mỹ

Theo hãng tin Reuters, tuy nhiên, có một vấn đề xảy ra. Giới chức Mỹ cho biết các công ty điện lực địa phương không muốn trả mức giá mà công ty nhà nước đưa ra, làm đe dọa đến thỏa thuận này. Theo cáo buộc, để cứu vãn tình hình, ông Adani đã quyết định hối lộ các quan chức Ấn Độ để thuyết phục họ mua lượng điện này.

Cáo buộc này nằm trong các tội danh hình sự và dân sự của Mỹ được công bố ngày 21/11 nhằm vào ông Adani, người hiện không bị giam giữ tại Mỹ và đang ở Ấn Độ.

Đã có hàng trăm triệu USD tiền hối lộ được cho là dành cho các quan chức địa phương ở Ấn Độ, điều này đã thu hút chú ý của Bộ Tư pháp Mỹ và Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC), trong bối cảnh các công ty của ông Adani huy động vốn từ các nhà đầu tư Mỹ từ năm 2021.

Theo kênh Al Jazeera, Tập đoàn Adani đã bác bỏ các cáo buộc trên và gọi bản cáo trạng là một động thái vô căn cứ. Tập đoàn Adani khẳng định luôn duy trì các tiêu chuẩn cao nhất có thể về quản trị và minh bạch, đồng thời sẽ tthực hiện mọi biện pháp pháp lý có thể.

Vào sáng 21/11, các công ty thuộc Tập đoàn Adani mất khoảng 28 tỷ USD giá trị thị trường sau khi bản cáo trạng được công bố. Giá cổ phiếu của các công ty niêm yết thuộc tập đoàn này giảm từ 10 đến 20% trên các sàn giao dịch chứng khoán Ấn Độ.

Diễn biến mới này không chỉ ảnh hưởng tới hình ảnh của ông Gautam Adani, người giàu thứ hai tại Ấn Độ và thứ 22 thế giới với tài sản trị giá 69,8 tỷ USD, mà còn đặt dấu hỏi lớn về tính minh bạch trong các giao dịch kinh doanh của tập đoàn Adani. 

Tập đoàn Adani có giá trị ước tính 32 tỷ USD, hoạt động trong các lĩnh vực kinh doanh bao gồm cảng biển, sân bay, phát điện, truyền tải điện và năng lượng xanh. Năm ngoái, công ty phân tích Mỹ Hindenburg Research đã tung ra cáo buộc Adani và các công ty của ông thao túng thị trường chứng khoán và gian lận, nhưng các cáo buộc này đã bị ông Adani bác bỏ. Tòa án tối cao Ấn Độ sau đó đã phán quyết có lợi cho tập đoàn này.

Vụ việc diễn ra thế nào?

Vụ việc được tóm tắt dựa trên bản cáo trạng hình sự dài 54 trang của các công tố viên liên bang đối với ông Adani và bảy cộng sự, dựa trên hai đơn kiện dân sự song song của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC). Các tài liệu này trích dẫn chi tiết các tin nhắn điện tử giữa những người tham gia kế hoạch nói trên.

Đầu năm 2020, Tập đoàn Năng lượng Mặt trời Ấn Độ đã trao hợp đồng phát triển dự án năng lượng mặt trời 12 gigawatt cho Công ty Năng lượng Xanh Adani và Công ty Điện Toàn cầu Azure, dự kiến sẽ mang lại hàng tỷ USD doanh thu cho cả hai công ty này

Dự án này là bước ngoặt lớn đối với Công ty Năng lượng Xanh Adani, do cháu trai của tỷ phú Gautam Adani là Sagar Adani điều hành. Trước đó, công ty này chỉ kiếm được khoảng 50 triệu USD và chưa từng có lãi.

Theo báo cáo của Viện Kinh tế Năng lượng và Phân tích Tài chính, sáng kiến trên nhanh chóng gặp trở ngại khi các nhà phân phối điện địa phương không cam kết mua điện mới, vì kỳ vọng giá sẽ giảm trong tương lai.

SEC cáo buộc rằng vào thời điểm đó, Sagar Adani và Tổng giám đốc điều hành của Azure đã trao đổi qua ứng dụng WhatsApp, gợi ý đến việc hối lộ.

Ngày 24/11/2020, Tổng giám đốc điều hành Azure viết rằng: “Các công ty điện lực địa phương sẽ được tác động”. Sagar Adani đã trả lời: “Đúng vậy... nhưng rất khó để che đậy”. Đến tháng 2/2021, Sagar Adani nhắn tin rằng: “Báo cho ông biết, chúng tôi đã tăng gấp đôi các khoản khuyến khích để thúc đẩy họ chấp thuận”.

SEC không nêu tên Tổng giám đốc điều hành Azure, nhưng hồ sơ của Azure cho thấy người giữ chức vụ này khi đó là Ranjit Gupta. Ông Gupta đã bị Bộ Tư pháp Mỹ buộc tội âm mưu vi phạm luật chống tham nhũng. Azure cho biết họ đang hợp tác với cuộc điều tra và những người liên quan đã rời công ty hơn một năm trước.

Vào tháng 8/2021, ông Gautam Adani đã có cuộc gặp đầu tiên trong chuỗi cuộc họp với một quan chức ở bang Andhra Pradesh ở miền Nam Ấn Độ. Theo bản cáo trạng của Bộ Tư pháp Mỹ, ông được cho là đã hứa hẹn khoản hối lộ trị giá 228 triệu USD để bang này đồng ý mua điện.

Đến tháng 12/2021, bang Andhra Pradesh đã đồng ý mua điện và các bang khác có các hợp đồng nhỏ hơn cũng nhanh chóng làm theo. Các quan chức ở các bang khác cũng được hứa hẹn các khoản hối lộ.

Trong một cuộc họp ngày 6/12/2021 tại một quán cà phê, các giám đốc của Azure đã thảo luận về tin đồn rằng ông Adani đã bằng cách nào đó giúp ký kết các hợp đồng.

Ngày 14/12/2021, ông Gautam Adani tuyên bố rằng công ty đang trên đà trở thành nhà phát triển năng lượng tái tạo lớn nhất thế giới vào năm 2030.

SEC viết trong đơn khiếu nại: “Vận may bất ngờ của Azure và Công ty Năng lượng Xanh Adani đã gây ra nhiều đồn đoán trên thị trường về việc trao các hợp đồng này”.

Lá thư từ SEC

Không lâu sau đó, SEC bắt đầu điều tra. Ngày 17/3/2022, SEC đã gửi một lá thư cho Azure và yêu cầu cung cấp thông tin về các hợp đồng gần đây và hỏi liệu các quan chức nước ngoài có yêu cầu lợi ích nào hay không. Azure lúc đó đang niêm yết trên Sàn giao dịch chứng khoán New York.

Theo Bộ Tư pháp Mỹ, ông Gautam Adani đã nói với đại diện Azure trong một cuộc họp tại văn phòng của mình ở Ahmedabad (Ấn Độ) vào tháng sau đó, rằng ông muốn được hoàn lại hơn 80 triệu USD mà ông đã trả cho các khoản hối lộ các quan chức, từ đó làm lợi cho các hợp đồng của Azure.

Một số đại diện của Azure và một nhà đầu tư lớn trong công ty này đã quyết định hoàn tiền cho ông Adani bằng cách cho phép công ty của ông tiếp quản một dự án có tiềm năng sinh lời. Các đại diện và nhà đầu tư này đã đồng ý thông báo với hội đồng quản trị Azure rằng ông Adani đã yêu cầu trả lại tiền hối lộ, nhưng che giấu vai trò của họ trong vụ việc.

Trong suốt thời gian này, các công ty của Adani đã huy động hàng tỷ USD thông qua các khoản vay và trái phiếu từ các ngân hàng quốc tế, bao gồm cả từ các nhà đầu tư Mỹ. Trong bốn giao dịch huy động vốn riêng từ năm 2021 đến 2024, các công ty đã gửi tài liệu cho nhà đầu tư, khẳng định rằng họ không trả khoản hối lộ nào. Đây là những tuyên bố mà các công tố viên cho rằng là giả mạo và cấu thành hành vi gian lận.

Cuộc lục soát của FBI

Trong chuyến đi Mỹ của ông Sagar Adanivào ngày 17/3/2023, các đặc vụ Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đã tịch thu các thiết bị điện tử của tỷ phú này. Họ đã đưa cho ông một lệnh khám xét được thẩm phán phê chuẩn, cho biết chính phủ Mỹ đang điều tra các hành vi có thể vi phạm luật gian lận và Đạo luật Chống tham nhũng ở nước ngoài.

Theo các công tố viên, ông Gautam Adani đã tự gửi email cho mình các bức ảnh chụp từng trang của lệnh khám xét này vào ngày 18/3/2023.

Tuy nhiên, các công ty của ông vẫn tiến hành ký thỏa thuận vay hợp vốn trị giá 1,36 tỷ USD vào ngày 5/12/2023 và một đợt phát hành trái phiếu có bảo đảm khác vào tháng 3/2024. Một lần nữa, họ cung cấp thông tin sai lệch cho các nhà đầu tư về các biện pháp chống hối lộ của mình.

Ngày 24/10, các công tố viên liên bang ở Brooklyn đã thu thập đủ bằng chứng để một đại bồi thẩm đoàn đưa ra cáo trạng bí mật đối với ông Gautam Adani, Sagar Adani, Gupta và năm người khác được cho là có liên quan đến kế hoạch này.

Bản cáo trạng được công bố vào ngày 20/11, làm sụt giảm 27 tỷ USD giá trị thị trường của các công ty thuộc tập đoàn Adani.

Bản cáo trạng này chỉ là thông báo về các cáo buộc, có nghĩa là ông Adani và các cộng sự của ông vẫn được coi là vô tội cho đến khi bị chứng minh có tội. Các công tố viên hiện dự định gửi các lệnh bắt giữ này cho cơ quan thực thi pháp luật nước ngoài.

Mỹ có thể tìm cách dẫn độ tất cả các bị cáo để xét xử, nhưng vẫn chưa rõ liệu chính phủ Ấn Độ có cho phép điều đó hay không. Theo hiệp ước dẫn độ giữa Mỹ và Ấn Độ, dẫn độ có thể diễn ra nếu các cáo buộc dẫn đến mức án tù trên một năm ở cả hai nước.

Hiện chưa rõ khi nào phiên tòa tại Mỹ có thể bắt đầu hoặc liệu ông Adani có cần phải trực tiếp tham dự hay không.

Theo các nhà phân tích, ông Adani có mối quan hệ thân thiết với Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. Một số người cho rằng ông Trump có thể dừng vụ kiện này, nhưng vẫn chưa rõ liệu ông Trump có muốn tham gia hay không, hoặc quyền hạn của ông trên cương vị tổng thống có cho phép điều đó hay không. Vào tháng 11, sau cuộc bầu cử ở Mỹ, tỷ phú Adani đã chúc mừng ông Trump chiến thắng trong một bài đăng trên mạng xã hội X. Ông cũng tuyên bố đầu tư 10 tỷ USD vào các dự án năng lượng tại Mỹ.

Trong khi đó, lãnh đạo đảng Quốc đại Ấn Độ đã yêu cầu bắt giữ ông Adani tại Ấn Độ.