'Mọt sách trầm cảm’ và hành trình đen tối đến vụ ám sát bất thành Tổng thống Trump

Theo tờ New York Times, Thomas Crooks là một sinh viên kỹ thuật mọt sách từng có tên trong danh sách học sinh xuất sắc của trường. Nhưng cậu ta đã tích trữ vật liệu nổ trong nhiều tháng trước khi tấn công ứng cử viên Tổng thống Donald Trump.

Thomas Crooks nhiều khi hành động kỳ lạ. Đôi khi cậu ta nhảy múa trong phòng ngủ của mình đến tận đêm khuya, có lúc lại tự nói chuyện với chính mình, hai tay vung vẩy.

Những hành vi bất thường này trở nên nghiêm trọng hơn vào mùa hè năm ngoái, sau khi Crooks tốt nghiệp loại xuất sắc tại một trường cao đẳng cộng đồng. Crooks đã đến trường bắn, nhuộm tóc và tìm kiếm trực tuyến về chứng "rối loạn trầm cảm nặng" và "khủng hoảng trầm cảm". Cha cậu nhận thấy sự thay đổi và hiểu rằng các vấn đề về sức khỏe tâm thần đã di truyền trong gia đình.

Vào buổi chiều ngày 13/7/2024, Thomas Crooks nói với bố mẹ rằng cậu đến trường bắn và rời khỏi nhà với một khẩu súng trường. Vài giờ sau, cậu ta trèo lên mái nhà gần sân khấu vận động tranh cử tổng thống ở phía tây Pennsylvania và thực hiện âm mưu ám sát ứng cử viên Donald Trump.

Cảnh tượng đó đã được khắc ghi vào lịch sử nước Mỹ. Sau khi một viên đạn sượt qua tai, ông Trump ngẩng cao khuôn mặt ròng ròng máu, nắm chặt tay và hét lên: "Chiến đấu! Chiến đấu! Chiến đấu!".

Ông nói rằng Chúa đã cứu ông để cứu nước Mỹ, và Nhà Trắng gần đây đã khánh thành một bức tượng đặt trong Phòng Bầu dục để kỷ niệm khoảnh khắc đó.

Vụ ám sát hụt đã tiết lộ những sơ hở an ninh đáng báo động khiến một tay súng nghiệp dư mới ngoài tuổi thiếu niên bắn vào một cựu tổng thống cách đó chừng 150 mét. Và nó đã thúc đẩy sự ủng hộ dành cho ông Trump, truyền cảm hứng cho những cử tri coi ông là một anh hùng chính nghĩa chiến thắng trước các chiến dịch bôi nhọ, các cuộc truy tố không ngừng và thậm chí là một nỗ lực ám sát.

Giờ đây, gần một năm sau, khi ông Trump đang trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai, phần lớn thế giới đã quên mất chàng trai 20 tuổi đã lên kế hoạch ám sát ông. Thomas Crooks - người cũng đã giết một người qua đường và làm bị thương hai người khác trước khi bị Cơ quan Mật vụ bắn chết - dường như không để lại dấu vết gì. Động cơ của cậu ta vẫn là một bí ẩn và là nguồn gốc của nhiều thuyết âm mưu.

Một cuộc điều tra của tờ New York Times về những năm cuối của chàng trai trẻ này đã phát hiện ra rằng cậu ta đã trải qua một quá trình chuyển đổi từ từ trong âm thầm, từ một sinh viên kỹ thuật nhu mì chỉ trích sự phân cực chính trị thành một sát thủ, từng tìm cách chế tạo bom. Trong nhiều tháng, Crooks hoạt động bí mật, sử dụng bí danh và mạng lưới được mã hóa, trong khi vẫn thể hiện những dấu hiệu của một căn bệnh tâm thần có thể khiến tâm trí cậu ta trở nên hỗn loạn.

Theo New York Times, Thomas Crooks đã đi theo con đường đen tối của mình mà dường như không được những người thân thiết nhất chú ý. Cậu ta tích trữ vật liệu nổ trong ngôi nhà nhỏ sống cùng cha mẹ ở Bethel Park, Pennsylvania. Khi khuôn mặt Crooks xuất hiện trên các bản tin, các bạn cùng lớp của cậu không thể tin được. Các nhà điều tra sau đó tìm thấy một quả bom tự chế thô sơ bên trong phòng ngủ của cậu.

Bố mẹ cậu, Matthew và Mary Crooks, đã không trả lời yêu cầu phỏng vấn và luật sư của họ từ chối bình luận. Nhưng vào đêm xảy ra vụ nổ súng, Matthew Crooks nói với các đặc vụ liên bang rằng ông lo lắng về việc con trai mình đến câu lạc bộ súng. "Tôi đáng lẽ phải biết rõ hơn", ông Crooks nói.

'Một đứa trẻ thực sự thông minh'

Trước vụ tấn công chết người ngày 13/7/2024, hồ sơ rắc rối duy nhất của Thomas Crooks là bị giữ lại ăn trưa ở trường cấp 2 vì nhai kẹo cao su.

Ở trường trung học, cậu đã đạt điểm cao nhất trong kỳ thi SAT và đạt điểm tuyệt đối trong ba kỳ thi Nâng cao. Cậu không giao lưu nhiều, nhưng đã thoát khỏi vỏ bọc của mình trong một chương trình công nghệ, nơi cậu chế tạo máy tính. Giáo viên của cậu, Xavier Harmon, đặt biệt danh cho Crooks là "Cơ bắp" - một sự mỉa mai hài hước cho vóc dáng nhỏ bé của cậu.

Một người bạn cùng lớp trung học cho biết Crooks thích nói về kinh tế và tiền điện tử, khuyến khích người khác đầu tư. Trong những lần hiếm hoi khi cuộc trò chuyện chuyển sang chính trị, cậu có vẻ như đang “giữa dòng”, chưa quyết định theo phe nào.

Vào ngày nhậm chức của Tổng thống Joseph R. Biden Jr. vào tháng 1/ 2021, Thomas Crooks đã quyên góp 15 đô la cho một ủy ban ủng hộ đảng Dân chủ. Nhưng khi tròn 18 tuổi vào mùa thu năm đó, cậu đã đăng ký là đảng viên Cộng hòa. Các đảng phái chính trị của gia đình cậu cũng đa dạng như tiểu bang dao động mà họ sinh sống: Chị gái Katherine và cha cậu đã đăng ký là đảng viên Tự do, còn mẹ ông là đảng viên Dân chủ.

Thomas Crooks đã đăng ký vào trường Cao đẳng Cộng đồng Quận Allegheny. Cậu là kiểu sinh viên mà những người khác tìm đến để được giúp đỡ và là thành viên thường xuyên của một câu lạc bộ sách toán, mặc dù cậu dường như không đi chơi với bạn bè bên ngoài trường. Crooks đã chiếm được cảm tình của các giáo sư không chỉ bằng điểm cao mà còn vì cậu thường trao đổi email về các hướng làm mới cho bài tập của mình.

“Cậu ta là một đứa trẻ thực sự thông minh - tôi nghĩ cậu có thể làm bất cứ điều gì mình muốn”, Trish Thompson, giáo viên dạy kỹ thuật cho Crooks, nhận xét. Trong lớp học của cô, cậu đã thiết kế một bàn cờ vua cho những người khiếm thị, giống như mẹ của mình.

Quan điểm chính trị

Vào tháng 4/2023, Crooks đã thể hiện một chút sự thất vọng của mình với nền chính trị Mỹ. Cậu than thở về "các chiến dịch gây chia rẽ và kích động đang chia rẽ đất nước".

"Khi tiến gần hơn đến cuộc bầu cử năm 2024, chúng ta nên cân nhắc kỹ lưỡng các phương tiện mà chúng ta bầu ra các quan chức của mình", Crooks viết. "Chúng ta cần một hệ thống bầu cử thúc đẩy lòng tốt và sự hợp tác thay vì chia rẽ và tức giận".

Theo Cục Điều tra Liên bang, vào khoảng thời gian viết bài luận, Crooks bắt đầu sử dụng một bí danh để mua từ các nhà cung cấp vũ khí trực tuyến. Cậu đã thực hiện ít nhất 25 lần mua liên quan đến súng trước cuộc mít tinh định mệnh ở Butler.

Sức khỏe tâm thần suy giảm

Thomas Crooks đã đăng ký tư cách thành viên vào tháng 8/2023 tại Câu lạc bộ thể thao Clairton, một trường bắn cách nhà cậu khoảng 30 phút. Điều này không phải là bất thường trong cộng đồng và cha cậu cũng là một người đam mê súng. Đến cuối năm đó, cậu đến trường bắn mỗi tuần một lần, kể cả vào Ngày Giáng sinh.

Thông qua yêu cầu hồ sơ công khai, New York Times đã có được nhật ký hoạt động internet của Crooks. Dấu vết kỹ thuật số cho thấy cậu tập trung vào ông Trump, tin tức và súng.

Vào ngày 6/12/2023, khoảng bảy tháng trước vụ xả súng, cậu đã nhanh chóng duyệt qua khoảng một chục trang web tin tức, bao gồm CNN, New York Times và Fox News, trước khi truy cập vào kho lưu trữ của chính quyền Trump. Vài phút sau, cậu đã truy cập vào bảy trang web về súng, bao gồm một trang web tập trung vào AR-15, tương tự như khẩu súng trường mà cậu sử dụng trong vụ tấn công. Sau đó trong ngày, Crooks đến trường bắn.

Tháng sau, cậu đặt hàng trực tuyến trị giá 101,91 đô la cho khoảng 9 lít nitromethane, một chất phụ gia nhiên liệu có thể được sử dụng trong thuốc nổ, cung cấp địa chỉ nhà của mình để giao hàng. Nhưng gói hàng không đến kịp.

Vào ngày 26/2, trước giờ học vật lý, Crooks đã truy cập một loạt các trang web, bao gồm một nhà sản xuất đạn dược, trang web chiến dịch tranh cử của Trump và NBC News, cũng như YouTube, Reddit, Spotify và một trang web dành cho người dùng Xbox.

Các cuộc phỏng vấn với giáo viên, bạn bè và đồng nghiệp của Crooks cho thấy nhiều người thường xuyên tương tác với cậu không biết cậu có vấn đề, chứ đừng nói đến khả năng giết người có chủ đích.

Crooks đã làm việc nhiều năm với tư cách là trợ lý dinh dưỡng bán thời gian tại Trung tâm điều dưỡng và phục hồi chức năng Bethel Park. Nhân viên cho biết Crooks đúng giờ và đáng tin cậy, mặc dù cậu không nói nhiều. Cậu vẫn đến làm việc trong những tuần trước vụ xả súng và không có gì bất thường.

Sau hai học kỳ liên tiếp đạt sinh viên xuất sắc, Crooks đã lấy được bằng liên kết về kỹ thuật và chuẩn bị chuyển sang Đại học Robert Morris. Cậu nói với các bạn cùng lớp rằng cậu hy vọng sẽ theo đuổi sự nghiệp trong ngành hàng không vũ trụ hoặc robot.

Tuy vậy, cha Crooks đã nhận thấy sức khỏe tâm thần của con trai suy giảm trong khoảng một năm trước vụ xả súng, và đặc biệt là trong những tháng sau khi tốt nghiệp. Ông nói với các nhà điều tra rằng ông đã thấy con trai nói chuyện một mình và nhảy nhót quanh phòng ngủ giữa đêm khuya, còn gia đình ông thì có tiền sử về các vấn đề sức khỏe tâm thần và nghiện ngập.

Các nhà điều tra còn phát hiện, Thomas Crooks đã thực hiện các truy vấn trực tuyến liên quan đến chứng trầm cảm.

Đại diện Clay Higgins, một đảng viên Cộng hòa đến từ Louisiana, người đã làm việc trong lực lượng đặc nhiệm của quốc hội về vụ xả súng, nói với tờ Times rằng ông đã biết được thông tin đáng lo ngại về sức khỏe tâm thần của Thomas Crooks trong khi điều tra vụ án ám sát ông Trump.

Ông Higgins cho biết: "Có một điều bí ẩn trong sự suy sụp của Thomas Crooks đẩy cậu ta vào trạng thái điên loạn".

Trong tháng cuối cùng trước vụ xả súng, Thomas Crooks đã thực hiện hơn 60 cuộc tìm kiếm liên quan đến ông Trump và ông Biden - Cục Điều tra Liên bang Liên bang (FBI) cho biết. Tuy nhiên, vẫn có những dấu hiệu cho thấy cậu chưa thực sự quyết tâm tấn công.

Khoảng một tuần trước vụ xả súng, FBI cho biết Crooks đã đặc biệt tập trung vào các tìm kiếm trên internet. Vào ngày 6/7, cậu đăng ký tham gia cuộc mít tinh của ông Trump tại khu hội chợ ở Butler, Pennylvania, và tìm kiếm cụm từ "Oswald cách Kennedy bao xa?". Trong những ngày còn lại, cậu đã tìm kiếm địa điểm ông Trump sẽ phát biểu.

Vào khoảng 6 giờ chiều ngày 13/7, Thomas Crooks bắn 8 phát đạn về phía ứng cử viên Cộng hòa Donald Trump. Các nhà điều tra sau đó đã tìm thấy hai thiết bị nổ trong cốp xe mà cậu ta đã lái đến đó.

Khi tin tức lan truyền vào ngày hôm sau rằng Crooks là tay súng, một trong số ít bạn của cậu từ trường cao đẳng cộng đồng đã liên lạc. "Này Thomas, cậu không phải là người đã tìm cách bắn ông Trump rồi bị giết đấy chứ?", một người bạn nhắn tin cho Crooks.

Thuốc nổ tự chế

Vào khoảng 23 giờ ngày xảy ra vụ nổ súng, cha của Crooks đã gọi đến 911 và nói rằng ông đã không nhìn thấy con trai mình kể từ chiều hôm đó.

Các đặc vụ của Cục Rượu, Thuốc lá, Súng và Chất nổ (ATF) đã bắt đầu giám sát ngôi nhà của gia đình Crooks.

Khoảng 23h40, các đặc vụ tiếp cận ngôi nhà. Họ bước vào và thấy bà Mary Crooks đang ngồi trong phòng khách, bật tivi. Các đặc vụ đã rà soát ngôi nhà để tìm những mối nguy hiểm tiềm ẩn.

Cuối hành lang ngắn là phòng ngủ của Thomas Crooks, cửa mở. Căn phòng khá ngăn nắp, với một chiếc giường đã được dọn và máy in 3-D lớn. Một đặc vụ nhìn xuống và thấy một hộp đạn cỡ .50 (12,7mm) cấp quân sự "có một sợi dây màu trắng thò ra". Đặc vụ này cũng nhìn thấy một bình đựng nitromethane trong tủ quần áo.

Các đặc vụ đã ngay lập tức sơ tán. Trong khi chờ đội gỡ bom, họ đã phỏng vấn ông bà Crooks ở bên ngoài, hỏi về gia đình họ và điều gì khiến con trai họ "vui vẻ".

Hai cha mẹ đều bình tĩnh và lịch sự. Về chủ đề chính trị, Matthew Crooks cho biết con trai ông "luôn tranh luận và phản biện cả hai bên".

Loạt thuyết âm mưu

FBI đã chỉ đạo cuộc điều tra về Thomas Crooks, hợp tác với ATF (Cục Quản lý Rượu, Thuốc lá, Vũ khí và Chất nổ) và Cảnh sát tiểu bang Pennsylvania. Vài tuần sau vụ nổ súng, FBI đã công bố những phát hiện sơ bộ dựa trên các chi tiết thu thập được từ các cuộc phỏng vấn và các thiết bị của Crooks cho thấy rằng hung thủ đã lên kế hoạch tấn công trong hơn một năm.

Crooks đã bắt đầu tìm kiếm trực tuyến về cách chế tạo thuốc nổ từ năm 2019, khi cậu 16 tuổi. Tuy nhiên, các nhà điều tra cho biết họ chưa phát hiện ra động cơ hoặc bất kỳ đồng phạm nào.

Do không có thông tin mới, các thuyết âm mưu về Thomas Crooks đã xuất hiện. Một số người cho rằng cậu có đồng phạm hoặc là điệp viên của "nhà nước ngầm". Kelly Little, người sống đối diện nhà Crooks, cho biết một thuyết khác đang lan truyền rằng bà và những người hàng xóm khác đã xây dựng đường hầm ngầm để hỗ trợ kẻ nổ súng.

Đến lúc này, Helen Comperatore, một người ủng hộ nhiệt thành của ông Trump, và là vợ của chỉ huy cứu hỏa Corey Comperator đã bị Crooks bắn chết, vẫn muốn hiểu thêm về vụ án. Helen nói với tờ New York Times rằng bà đã không nhận được bất kỳ thông tin cập nhật chính thức nào từ các nhà điều tra trong nhiều tháng và cảm thấy bị nợ một lời giải thích đầy đủ hơn về những gì đã xảy ra.

"Tôi cầu nguyện rằng tổng thống sẽ tìm ra sự thật và tiếp tục theo đuổi vụ án này vì tôi, và vì ông ấy", bà Helen nói.