Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu tại buổi làm việc. Ảnh: Văn Điệp/TTXVN
Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác phát hành sách
Phát biểu chỉ đạo, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị các Bộ: Giáo dục và Đào tạo, Tài chính, các nhà xuất bản cùng các bộ, ngành liên quan phát huy tinh thần trách nhiệm để công tác xuất bản, phát hành sách giáo khoa, đồ dùng dạy học trên tinh thần cầu thị, minh bạch vì học sinh, giáo viên cũng như công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo của đất nước.
Tại cuộc họp, các ý kiến thống nhất quan điểm, đổi mới giáo dục cũng như sách giáo khoa là vấn đề được dư luận quan tâm. Do đó, việc đổi mới giáo dục cần đứng về lợi ích của học sinh, giải đáp đầy đủ, kịp thời mọi mối quan tâm của dư luận, đặc biệt của đội ngũ giáo viên, phụ huynh, học sinh. Đến nay, sau khi tiếp nhận các bản mẫu sách giáo khoa của các nhà xuất bản, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức thẩm định (2 vòng) và phê duyệt danh mục sách giáo khoa lớp 1 (gồm 46 cuốn sách giáo khoa, tương ứng với 5 bộ) áp dụng từ năm học 2020-2021; danh mục sách giáo khoa lớp 2 (gồm 32 sách giáo khoa của đầy đủ 8 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc, cùng sách giáo khoa môn tự chọn tiếng Anh); danh mục sách giáo khoa lớp 6 (gồm 40 sách giáo khoa lớp 6 của 12 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc) áp dụng từ năm học 2021-2022.
Theo quy định của Luật Giáo dục 2019, UBND các tỉnh, thành phố được quyền lựa chọn các bộ sách giáo khoa, tuy nhiên, Bộ Giáo dục và Đào tạo rút kinh nghiệm trong việc triển khai sách giáo khoa lớp 1 mới, đẩy mạnh công nghệ thông tin để đưa các bộ sách mới, đang trong quá trình xem xét, thẩm định đến giáo viên, phụ huynh, toàn xã hội; từ đó, tiếp thu được nhiều ý kiến.
Liên quan đến vấn đề này, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục đôn đốc các tỉnh, thành phố sớm có chỉ đạo trong việc lựa chọn các bộ sách giáo khoa mới phù hợp để phụ huynh, học sinh sớm nắm được thông tin, giáo viên sự chuẩn bị, tìm hiểu sâu nội dung, phương pháp giảng dạy. Đồng thời, các nhà xuất bản xác định được nhu cầu, số lượng sách giáo khoa để chuẩn bị in ấn, phát hành.
Bên cạnh đó, đại diện các Bộ Tài Chính, Giáo dục và Đào tạo cho rằng, theo quy định hiện nay, giá của sách giáo khoa đã có quy định của pháp luật, thực hiện kê khai giá. Trong quá trình kê khai, các nhà xuất bản đã trao đổi ý kiến với Bộ Tài chính trên quan điểm “có những bộ sách giáo khoa tốt về nội dung, hình thức, thuận lợi cho việc học của học sinh.
Các ý kiến nhất trí Bộ Giáo dục và Đào tạo cần sớm ban hành các văn bản, làm căn cứ cho các nhà xuất bản có quyết định phù hợp nhất về khổ sách, chất lượng giấy... đảm bảo chất lượng tốt, phù hợp với giáo dục phổ thông của đất nước, tránh tình trạng “nếu không có quy định, xu thế, các nhà xuất bản sẽ sử dụng các loại giấy, kỹ thuật in tốt nhất… dẫn tới giá sách giáo khoa cao hơn”.
Các ý kiến cũng thống nhất, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để cải tiến công tác phát hành sách giáo khoa, từ đó, nắm rõ số lượng sách, đáp ứng nhu cầu cho từng học sinh; góp phần đổi mới căn bản công tác phát hành sách giáo khoa, tránh tình trạng sách giáo khoa giả; giảm đáng kể tỷ lệ (trên 23%) cho phát hành sách hiện nay.
Huy động toàn xã hội góp ý vào quá trình biên soạn sách giáo khoa
Đối với sách tham khảo, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Hữu Độ cho biết, Bộ đã tiến hành rà soát tình hình sử dụng sách tham khảo trong trường phổ thông, theo dõi tình hình dư luận, mối quan tâm của phụ huynh, giáo viên... Trong quá trình đổi mới sách giáo khoa theo hình thức “cuốn chiếu” những năm tới, yêu cầu đặt ra với sách giáo khoa các cấp gắn với phương phương thức giảng dạy mới nên nội dung trong sách giáo khoa đã bao hàm kiến thức cần thiết. Sách tham khảo được sử dụng rất hạn chế, có trường mua sách để trong thư viện, giáo viên đọc thêm để tham khảo, một số học sinh có năng khiếu mua thêm để nâng cao năng lực...
“Cơ bản, Bộ Giáo dục và Đào tạo không khuyến khích học sinh dành quá nhiều thời gian cho sách tham khảo, ngoài một số em có năng khiếu đặc biệt. Đối với học sinh bậc Tiểu học, phương thức dạy học đổi mới gắn với sách giáo khoa theo tinh thần “chơi mà học, học mà chơi”, tăng cường các hoạt động trải nghiệm thực tế, giảm bớt áp lực”, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ cho biết.
Đồng quan điểm, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh việc phân định rõ trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo với các tỉnh, thành phố, bộ, ngành trong việc chăm lo cho giáo dục đào tạo. Để đảm bảo thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, cần nâng cao công tác tập huấn, bồi dưỡng giáo viên nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông giai đoạn 2016-2020, định hướng đến năm 2025.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chủ trì buổi làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo. Ảnh: Văn Điệp/TTXVN
Đồng thời, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ ban hành các tiết dạy minh họa; đối với bài khó, sẽ có những bài giảng minh họa chuyên sâu; phát động các giáo viên cùng tham gia có các tiết giảng hay, chia sẻ trên hệ thống công nghệ thông tin của ngành Giáo dục để tất cả giáo viên, phụ huynh, học sinh khác có thể tham khảo, phổ biến kinh nghiệm hay trong toàn ngành. “Đây là một trong những giải pháp hữu hiệu, rút ngắn khoảng cách giảng dạy giữa vùng sâu, vùng xa và các đô thị”, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng nêu rõ.
Cùng với những lưu ý trong việc điều chỉnh, bổ sung các nội dung phù hợp, tái bản hằng năm các bộ sách giáo khoa mới trong những năm tới, lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo kêu gọi xã hội “giữ gìn sách, khuyến khích sử dụng lại sách giáo khoa”, tiết kiệm cho xã hội; là nét truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo ứng dụng công nghệ thông tin để thúc đẩy cộng đồng chia sẻ sách giáo khoa.
Phát biểu tại cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, Bộ đã ban hành quy định về tiêu chuẩn, quy trình biên soạn, chỉnh sửa sách giáo khoa; tiêu chuẩn, tổ chức cá nhân biên soạn sách giáo khoa; tổ chức và hoạt động của Hội đồng Quốc gia thẩm định sách giáo khoa để lựa chọn danh mục sách giáo khoa. Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo các nhà xuất bản giáo dục cân nhắc giảm giá thành sách, đặc biệt cân nhắc chất liệu giấy, chi phí phát hành để giảm giá sách giáo khoa cho học sinh.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn mong muốn, toàn xã hội, cộng đồng giáo viên, phụ huynh quan tâm, góp ý vào quá trình biên soạn sách giáo khoa để có sản phẩm sách giáo khoa tốt nhất, phụ vụ cho giáo dục, đặc biệt công tác dạy và học của giáo viên và học sinh.
Giảm chi phí, giảm giá thành sách giáo khoa
Trước đó, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Hữu Độ đã báo cáo về thẩm định, phê duyệt, hướng dẫn lựa chọn sách giáo khoa; chỉ đạo các địa phương biên soạn, thẩm định và tổ chức thực hiện nội dung giáo dục địa phương trong Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018; công tác quản lý, chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo đối với giá sách giáo khoa; các điều kiện đảm bảo thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 và một số kiến nghị, đề xuất.
Đáng chú ý về công tác quản lý, chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo đối với giá sách giáo khoa, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ cho biết, theo quy định hiện hành, sách giáo khoa là hàng hóa thuộc diện kê khai giá; Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính chủ trì tiếp nhận, rà soát văn bản kê khai giá sách giáo khoa và rà soát văn bản kê khai giá để phục vụ công tác bình ổn giá, quản lý nhà nước về giá, kiểm tra, thanh tra theo quy định của pháp luật. Do đó, các nhà xuất bản tự chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính đúng đắn, phù hợp của phương án giá sách sách giáo khoa đã kê khai với Bộ Tài chính. Bộ Tài chính là cơ quan tiếp nhận phương án kê khai giá và chịu trách nhiệm rà soát thẩm định chấp thuận mức giá.
Để tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo việc giảm chi phí, giảm giá thành sách giáo khoa, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam thực hiện rà soát lại toàn bộ định mức chi phí, phương pháp phân bổ chi phí vào giá thành sách giáo khoa để tiết giảm chi phí, giá thành sách giáo khoa; đồng thời phối hợp với Bộ Tài chính trong quá trình chỉ đạo các nhà xuất bản rà soát phương án kê khai lớp 1 (năm học 2020-2021), lớp 2 và lớp 6 (năm học 2021-2022). Do sách giáo khoa thuộc nhóm vật tư giáo dục thiết yếu của học sinh, ảnh hưởng đến an sinh xã hội nên Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có văn bản kiến nghị Bộ Tài chính và Chính phủ xem xét, quyết định đưa sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa do Nhà nước định giá tối đa.
Tháng 7/2020, Chính phủ đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa do Nhà nước định giá bằng hình thức giá tối đa. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ thực hiện đánh giá toàn diện, cụ thể những tác động của chính sách đề xuất để báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định. Theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, hiện Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tổng kết quá trình xã hội hóa việc biên soạn, phát hành sách giáo khoa lớp 1.