Pác Ngòi hiện có khoảng 90 hộ dân, trong đó hơn 30 hộ mở dịch vụ homestay phục vụ du khách. Những ngôi nhà sàn cổ kính lợp ngói âm dương, mái lá cọ xếp tầng đều đặn nằm san sát ven triền núi, phía trước là mặt hồ trong xanh, phía sau là núi đá vôi sừng sững. Khí hậu mát mẻ, trong lành quanh năm khiến nơi đây trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho những ai muốn rời xa phố thị để tìm lại nhịp sống yên bình.
Du lịch tại Pác Ngòi không chỉ là lưu trú. Mỗi vị khách khi đến đây đều có cơ hội hòa mình vào cuộc sống của người bản địa: Khoác trang phục truyền thống, theo chân chủ nhà đi thả lưới, chèo thuyền trên hồ Ba Bể, thu hoạch rau rừng hay học giã bánh dày món bánh truyền thống mang sắc tím đặc trưng từ lá cẩm của người Tày. Nhiều du khách quốc tế thích thú khi được đạp xe khám phá cung đường quanh hồ, tận hưởng không khí trong trẻo và cảnh sắc núi rừng đẹp như tranh.
Du khách trải nghiệm ẩm thực truyền thống cùng người dân địa phương tại Pác Ngòi.
Du khách hào hứng tham gia nhảy sạp – hoạt động văn nghệ đặc trưng của đồng bào Tày ở Ba Bể.
Du khách quốc tế giao lưu, thưởng thức không gian văn hóa Tày tại Ba Bể Hada homestay tại thôn Pác Ngòi, xã Ba Bể.
“Chúng tôi có 7 phòng nghỉ, được thiết kế theo không gian truyền thống, kèm dịch vụ ăn uống và cho thuê thuyền tham quan hồ Ba Bể. Du khách rất thích trải nghiệm đi thuyền lúc bình minh và đạp xe quanh hồ”, chị Hứa Thị Thầm, chủ Homestay Ngọc Trinh chia sẻ.
Anh Lục Huy Chung, chủ Ba Bể Hada Homestay (bản Pác Ngòi) cho biết, toàn bộ người dân trong thôn đều ý thức rõ việc phát triển du lịch phải gắn với bảo tồn văn hóa. “Chúng tôi luôn chào đón du khách gần xa đến trải nghiệm cuộc sống bản địa. Du lịch giúp bà con có thêm thu nhập nhưng vẫn giữ nguyên được bản sắc riêng của người Tày nơi đây”, anh Chung nói.
Nghệ nhân Tày biểu diễn đàn tính trên thuyền, mang đến trải nghiệm văn hóa độc đáo cho du khách trên hồ Ba Bể.
Không chỉ có cảnh sắc đẹp và nếp sống độc đáo, Pác Ngòi còn cuốn hút du khách bởi những chương trình văn nghệ dân gian do chính các chàng trai, cô gái Tày biểu diễn. Trong không gian nhà sàn ấm cúng, tiếng đàn tính và những điệu then mượt mà ngân vang đưa người nghe vào miền văn hóa đậm chất huyền thoại của vùng Việt Bắc.
Buổi tối, du khách quây quần bên bếp lửa, thưởng thức cơm cá nướng, măng rừng, xôi ngũ sắc cùng chén rượu ngô men lá thơm nồng, một trải nghiệm mang đậm dấu ấn bản địa.
Ông Hoàng Văn Chuyền, chủ một homestay trong bản chia sẻ, trước đây, gia đình sống chủ yếu dựa vào nương rẫy. “Từ ngày làm homestay, thu nhập ổn định hơn, con cái có điều kiện học hành. Càng làm du lịch, bà con càng thấy cần giữ nhà sàn, tiếng đàn tính, làn điệu then để thu hút khách”, ông Chuyền nói.
Thuyền du lịch đưa du khách tham quan hồ Ba Bể – hồ nước ngọt tự nhiên lớn và nổi tiếng của miền Bắc.
Du khách khám phá hệ sinh thái và danh thắng quanh hồ.
Người dân bản địa chèo thuyền trên hồ Ba Bể – hình ảnh đặc trưng của cuộc sống vùng sơn thủy Ba Bể.
Bên cạnh homestay, dịch vụ vận tải đường thủy cũng trở thành nguồn thu quan trọng. Nhiều hộ dân tham gia chở khách tham quan hồ bằng thuyền hoặc xuồng máy. Chị Kiều Anh, Hướng dẫn viên kiêm ca sĩ dân tộc Tày, cho biết, vào mùa cao điểm, chị tham gia dẫn đoàn và biểu diễn then phục vụ du khách. “Có nguồn thu nhập, đời sống cũng được cải thiện nhiều” chị Kiều Anh chia sẻ.
Theo quy định pháp luật về bảo tồn văn hóa dân tộc: Bảo tồn văn hóa phải gắn với phát triển du lịch để trở thành động lực nâng cao đời sống vật chất và nâng cao đời sống tinh thần cho đồng bào. Khi các giá trị văn hóa được chuyển hóa thành lợi ích kinh tế thông qua du lịch, việc bảo tồn không chỉ bền vững hơn mà còn lan tỏa mạnh mẽ đến cộng đồng và du khách trong – ngoài nước.
Sự hòa quyện hoàn hảo giữa mặt hồ phẳng lặng, núi đá vôi và bản làng truyền thống tạo nên cảnh quan đặc trưng mà không nhiều nơi có được. Buổi sáng, sương sớm phủ nhẹ mặt hồ, ánh nắng phản chiếu tạo nên lớp sáng mờ ảo. Đây là thời điểm lý tưởng để du khách đi thuyền men theo bờ hồ, khám phá những điểm du lịch nổi tiếng của khu vực.
Buổi chiều, khi hoàng hôn đỏ rực nhuộm mặt nước, Pác Ngòi mang vẻ đẹp trữ tình hiếm thấy, đủ sức khiến bất kỳ ai cũng muốn ở lại lâu hơn.
Ba Bể Hada homestay nơi rất nhiều du khách đến nghỉ ngơi và trải nghiệm.
Những mô hình homestay đậm chất truyền thống.
Trong không gian du lịch sinh thái của tỉnh Thái Nguyên, Pác Ngòi được xác định là một trong những điểm nhấn quan trọng, kết nối giữa hồ Ba Bể và hệ sinh thái du lịch của vùng Đông Bắc. Việc phát triển du lịch tại đây được định hướng theo hướng bền vững, tôn trọng văn hóa bản địa, đồng thời tạo sinh kế ổn định cho người dân. Những mô hình homestay đậm chất truyền thống nhưng vẫn đảm bảo tiện nghi, các hoạt động trải nghiệm văn hóa, dịch vụ thuyền tham quan… đang giúp Pác Ngòi ngày càng được du khách trong nước và quốc tế biết đến.
Pác Ngòi là minh chứng cho sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn di sản và phát triển kinh tế. Người dân vừa tăng thu nhập, vừa có thêm động lực giữ gìn những giá trị văn hóa đặc trưng của dân tộc Tày. Trong bối cảnh du lịch sinh thái và văn hóa ngày càng được chú trọng, bản làng nhỏ ven hồ Ba Bể giữ vai trò quan trọng trong việc quảng bá hình ảnh địa phương thân thiện, mộc mạc và giàu bản sắc.
Với cảnh quan đặc biệt, văn hóa Tày sâu sắc và nhịp sống chậm rãi, Pác Ngòi không chỉ là nơi để tham quan mà còn là nơi để lắng lại, để cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Việt Bắc. Mỗi trải nghiệm tại đây từ tiếng hát then, bữa cơm quê cho đến khoảnh khắc thả hồn trên mặt hồ yên ả – đều mang đến cảm giác ấm áp và chân thật. Pác Ngòi xứng đáng là điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình khám phá vùng Đông Bắc Việt Nam.
Việc kết hợp bảo tồn di sản văn hóa với phát triển du lịch đã được định hướng rõ trong nhiều chủ trương lớn, như Nghị quyết số 08-NQ/TW (2017) về phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn hay Dự án số 6 thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
Những chính sách này tạo hành lang quan trọng để các địa phương phục hồi, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời đưa văn hóa vào hoạt động du lịch, nhất là du lịch cộng đồng, tạo sinh kế và nâng cao đời sống người dân.
Bài viết theo đặt hàng của Vụ Pháp chế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.