Công ước Hà Nội: Thúc đẩy hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm mạng

Tọa đàm do ông Neal Jetton, Giám đốc Ban phòng, chống tội phạm mạng của Tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (INTERPOL) chủ trì; với sự tham dự của đại diện nhiều quốc gia, các tổ chức quốc tế...

Tham dự và phát biểu khai mạc, Thượng tướng Phạm Thế Tùng, Thứ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh, hiện nay nguy cơ về tội phạm xuyên quốc gia luôn thường trực đe dọa đến an ninh, chủ quyền của các quốc gia trên thế giới. Tội phạm mạng nổi lên là một thách thức đặc biệt nguy hiểm, bởi loại tội phạm này không có biên giới. Do đó, một quốc gia đơn lẻ không thể phòng ngừa, đấu tranh triệt để đối với loại tội phạm này mà cần có sự hợp tác, hỗ trợ, liên kết của cộng đồng quốc tế và các nước.

Thượng tướng Phạm Thế Tùng cho biết, trong những năm qua, hoạt động hợp tác quốc tế giữa lực lượng thực thi pháp luật của các nước trên thế giới trong phòng chống tội phạm mạng đang diễn ra vô cùng quyết liệt, nhất là trong các khuôn khổ hợp tác đa phương của Liên hợp quốc và Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (INTERPOL). Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình hợp tác quốc tế giữa các quốc gia vẫn nổi lên những khó khăn, vướng mắc, nhất là về pháp lý.

Hiện nay đang thiếu một văn bản quy phạm pháp luật mang tính toàn cầu điều chỉnh quan hệ hợp tác của các quốc gia trong phòng chống tội phạm mạng, nên kết quả đấu tranh với tội phạm này còn hạn chế. Nhiều vụ án, vụ việc không thể điều tra, truy tố các đối tượng phạm tội do có sự không đồng nhất giữa hệ thống pháp luật của các quốc gia.

Trong bối cảnh đó, việc ra đời Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây là công cụ pháp lý toàn cầu đầu tiên của Liên hợp quốc nhằm tăng cường hợp tác quốc tế trong điều tra, truy tố và ngăn chặn tội phạm mạng.

Thượng tướng Phạm Thế Tùng nêu rõ: Với Việt Nam, Công ước không chỉ mở ra cơ hội chia sẻ dữ liệu, bằng chứng điện tử và kinh nghiệm điều tra với các quốc gia khác mà còn tạo điều kiện để đồng bộ hóa hệ thống pháp luật trong nước theo chuẩn mực quốc tế, thúc đẩy xây dựng một không gian mạng an toàn, minh bạch và có trách nhiệm trong kỷ nguyên số. Việt Nam cho rằng hợp tác quốc tế phòng chống tội phạm là yêu cầu cấp bách và bắt buộc trong giai đoạn hiện nay của mỗi quốc gia.

Thượng tướng Phạm Thế Tùng thông tin, thực tế thời gian qua, lực lượng Công an Việt Nam luôn hợp tác chặt chẽ với các cơ quan thực thi pháp luật của các nước, các tổ chức quốc tế, các đơn vị tư nhân trong phòng ngừa các loại tội phạm xuyên quốc gia nói chung và tội phạm mạng nói riêng, góp phần duy trì trật tự an toàn xã hội, hướng tới mục tiêu chung là đảm bảo an ninh an toàn khu vực, thế giới và của mỗi quốc gia.

Cũng theo Thượng tướng Phạm Thế Tùng, thời gian tới đây, tình hình tội phạm xuyên quốc gia, nhất là tội phạm mạng sẽ tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp. Bộ Công an Việt Nam đề xuất một số nhiệm vụ cụ thể nhằm tiếp tục hợp tác chặt chẽ hơn nữa để triển khai có hiệu quả Công ước của Liên hợp quốc về tội phạm mạng. Trước hết, các quốc gia sớm hoàn thiện thủ tục tham gia Công ước và tập trung nội hóa các quy định của Công ước vào hệ thống luật pháp quốc gia của mỗi đất nước. Trong quá trình thực thi, các quốc gia cần áp dụng linh hoạt các quy định của Công ước cũng như pháp luật của mỗi quốc gia để nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế trong công tác điều tra, xử lý các vụ việc liên quan đến tội phạm mạng.

Việt Nam đề nghị các quốc gia tăng cường công tác công, tư trong phòng chống tội phạm mạng. Trên thực tế, các doanh nghiệp công nghệ, ngân hàng, nhà cung cấp dịch vụ, sàn giao dịch tiền ảo nắm giữ rất nhiều thông tin liên quan đến danh tính, hành vi và phương thức hoạt động của các đối tượng phạm tội, các dữ liệu trao đổi giữa người dùng và đối tượng. Đây là nguồn chứng cứ quan trọng giúp cơ quan điều tra, các cơ quan thực thi pháp luật có đủ chứng cứ để chứng minh tội phạm.

Việt Nam cũng đề nghị các quốc gia thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm trong phòng chống tội phạm mạng, nhất là những phương thức, thủ đoạn tội phạm mới; đặc biệt cần chuyển giao công nghệ, các công cụ được sử dụng để hỗ trợ quá trình thu thập chứng cứ điện tử, chia sẻ kinh nghiệm xây dựng các trung tâm chuyên ngành ứng phó khẩn cấp với các loại tội phạm mạng; đồng thời hỗ trợ đào tạo, tập huấn, nâng cao năng lực cho lực lượng thực thi pháp luật các nước thiếu kinh nghiệm, góp phần nâng cao khả năng trong dự báo, phòng ngừa, ứng phó với các loại tội phạm mới.

Các quốc gia cần hợp tác chặt chẽ trong xây dựng chiến lược tuyên truyền, giáo dục cộng đồng về an toàn thông tin mạng. Mỗi người dân, tổ chức cần trở thành lá chắn đầu tiên trên không gian mạng, có kiến thức tham gia môi trường số an toàn, lành mạnh, biết cách tự bảo vệ mình trước những chiêu thức lừa đảo, xâm nhập, đánh cắp dữ liệu ngày càng tinh vi của loại tội phạm.

Việt Nam đề nghị Liên hợp quốc, INTERPOL tăng cường vai trò điều phối các hoạt động hợp tác quốc tế trong chia sẻ thông tin tội phạm, phối hợp điều tra chung các vụ án, truy bắt các đối tượng phạm tội liên quan đến tội phạm mạng, hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo, nâng cao năng lực phòng chống tội phạm mạng cho lực lượng thực thi pháp luật của các quốc gia.

Tại phiên thảo luận, các diễn giả đều nhất trí rằng tội phạm mạng đang trở thành mối đe dọa toàn cầu với mức độ tinh vi và lan rộng ngày càng lớn, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia. Những hình thức tội phạm phổ biến hiện nay bao gồm lừa đảo trực tuyến, tấn công ransomware, xâm hại và bóc lột tình dục trẻ em trên mạng, chia sẻ trái phép hình ảnh nhạy cảm, cùng các vụ lừa đảo tài chính liên quan đến tiền ảo. Một xu hướng đáng lo ngại là tội phạm mạng đang lợi dụng trí tuệ nhân tạo để tạo ra các hình thức lừa đảo tinh vi hơn.

Các diễn giả khẳng định Công ước Hà Nội sẽ đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy hợp tác quốc tế, chia sẻ thông tin và tăng cường năng lực ứng phó toàn cầu đối với các mối đe dọa xuyên biên giới này.