Cây gừng gió cùng nhiều sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu huyện Trà Bồng được giới thiệu tại thành phố Quảng Ngãi.
Dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ gừng gió (hay còn gọi là gừng sẻ) là 1 trong 8 dự án được hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị tại huyện miền núi Trà Bồng. Năm 2020, Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Sơn Trà, xã Sơn Trà thực hiện mô hình “Trồng cây gừng gió xen canh một số loại cây lương thực và cây công nghiệp ngắn ngày” trên diện tích hơn 1ha. 7 hộ đồng bào dân tộc thiêu số tham gia mô hình này được hỗ trợ giống, hướng dẫn kỹ thuật canh tác, xen canh cây gừng gió. Đến nay, Hợp tác xã dịch vụ Nông nghiệp Sơn Trà đã liên kết với người dân phát triển được 6ha gừng gió.
Anh Hồ Văn Nghĩa, xã Sơn Trà, trồng liên kết 0,6 ha gừng gió với Hợp tác xã nông nghiệp Sơn Trà – Trà Bồng.
Anh Nghĩa cho biết, trước đây diện tích này gia đình anh trồng cây keo, tuy nhiên, do địa hình đồi núi cao, việc vận chuyển keo gặp nhiều khó khăn, nên anh đã chọn trồng gừng gió.
“Cây gừng gió được tôi trồng trong 9 tháng (từ tháng 4-12 âm lịch), ở độ cao trên 1.000 m xen canh với cây lúa rẫy để giữ độ ẩm, cây gừng sẽ sinh trưởng tự nhiên không có chăm bón, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật do vậy củ và lá gừng luôn giữ được hương thơm đặc trưng. Với 0,6ha gừng gió, sản lượng hơn 3 tấn, với giá bán hiện tại được hợp tác xã liên kết thu mua trên 35.000/kg gia đình tôi đang có thu nhập 100 triệu đồng mỗi vụ”, anh Nghĩa nói.
Hiệu quả bước đầu của mô hình trồng cây gừng gió, huyện Trà Bồng đã xây dựng phương án phát triển, bảo tồn loại dược liệu này tại 6 xã phía Tây của huyện là Sơn Trà, Hương Trà, Trà Phong, Trà Xinh, Trà Thanh và Trà Tây được khoanh vùng trồng gừng gió trên diện tích 20ha.
Theo đại diện Phòng Nông nghiệp huyện Trà Bồng, ngoài sản phẩm gừng tươi, gừng gió Trà Bồng được sản xuất thành bột gừng, trà gừng, mứt gừng, cốm gừng… gừng tươi Trà Bồng đã được công nhận là sản phẩm OCOP cấp tỉnh. Địa danh “Trà Bồng” đã được tỉnh Quảng Ngãi chấp thuận để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu “Gừng gió Trà Bồng”. Tháng 4/2022, Huyện ủy Trà Bồng cũng đã ban hành Nghị quyết thông qua kế hoạch phát triển cây dược liệu năm 2021-2025 định hướng đến 2030. Mục tiêu đến năm 2030 sẽ khoanh vùng rừng tự nhiên, rừng phòng hộ 200 ha để phát triển các cây dược liệu quý, trong đó duy trì và phát triển 30 ha cây gừng gió.
Huyện Trà Bồng đã phát triển được 20ha gừng gió.
Trồng quế liên kết giúp đồng bào Cor ở Trà Bồng thoát nghèo.
Dự án hỗ trợ liên kết sản xuất quế theo hình thức chuỗi giá trị cũng được thực hiện tại 13 xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi huyện Trà Bồng. Mục tiêu của dự án nhằm mở rộng diện tích cây quế, dần hình thành vùng nguyên liệu tập trung, hình thành chuỗi giá trị phát triển cây quế. Hỗ trợ tư vấn lập dự án; giống, vật tư, tập huấn chuyển giao ứng dụng khoa học kỹ thuật mới, quảng bá xúc tiến thương mại cho sản phẩm, thiết lập mã truy xuất nguồn gốc và bao tiêu sản phẩm.
Ông Hồ Văn Thẩm, xã Trà Hiệp, huyện Trà Bồng có thu nhập ổn định từ 100-150 triệu đồng/năm từ 2ha quế. Theo ông Thẩm, quế Trà Bồng có mùi thơm, vị cay nồng đặc trưng và chứa hàm lượng tinh dầu cao và được xếp vào “Tứ đại danh dược”. Vỏ và tinh dầu quế được sử dụng nhiều trong công nghiệp y dược, chế biến thực phẩm, làm hương liệu… Cây quế được các nhà máy đặt ngay tại địa bàn huyện thu mua chế biến thành nhiều sản phẩm. Có đầu ra ổn định, do vậy cây quế được gia đình cũng như các hộ đồng bào Cor chăm sóc, gìn giữ, nhân rộng theo từng năm.
Bà Nguyễn Thị Liên, Công ty TNHH hương quế Trà Bồng, huyện Trà Bồng cho biết, mỗi năm Công ty liên kết thu mua với người dân 300 tấn quế, trong đó công ty chú trọng hướng về vùng quế Trà Bồng. Quế Trà Bồng có chất lượng vượt trội là một trong tứ đại danh dược.
Trước đây, đồng bào sống dựa vào cây quế, bà con lột quế bán như một mặt hàng tự phát chỉ để mua thực phẩm. Nhưng nay, sản phẩm cây quế đã được nâng cao giá trị hơn sự liên kết chặt chẽ hơn trong khâu trồng và thu mua. Người dân sản xuất cây quế được doanh nghiệp bao tiêu thu mua sản xuất thành các sản phẩm hàng hóa tại địa phương. Nhiều vùng quế chất lượng như Trà Thủy, Trà Thọ doanh nghiệp đã đến trực tiếp liên hệ thu mua với người dân, hoặc tổ chức các đại lí tại vùng quế để thu mua giúp bà con.
Cây quế chất lượng cao đang được công ty chế biến thành 50 sản phẩm, trong đó có 9 sản phẩm được công nhận sản phẩm OCOP như bột quế, túi thơm, nhang quế, nước lau sàn.... Công ty cũng mở rộng thị trường ở nhiều tỉnh thành trong khu vực để đưa sản phẩm từ cây quế Trà Bồng đến với người tiêu dùng.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Trà Bồng Đỗ Đình Phương cho biết, để phát triển cây quế nói riêng, dược liệu quý nói chung theo chuỗi giá trị thực hiện Quyết định 1353/QĐ-BYT ngày 26/5/2022 của Bộ Y tế về Kế hoạch “Đầu tư, hỗ trợ phát triển vùng trồng dược liệu quý” giai đoạn 2021-2025 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, giai đoạn 1 (2021-2025). Viện dược liệu- Bộ Y tế đã phối hợp với huyện Trà Bồng khảo sát, chọn địa điểm trồng, phát triển 15 loại cây dược liệu quý như: bách bộ, đảng sâm Việt Nam, đương quy Nhật Bản, gừng sẻ (gừng gió), lá khôi, lan kim tuyến, quế, sa nhân tím, sâm cau, sâm Việt Nam, thảo quả, thiên niên kiện, thổ phục linh và trầm hương.
Mục tiêu đến năm 2025, huyện Trà Bồng sẽ trồng hơn 2.300 ha được liệu tại các xã Sơn Trà, Trà Phong, Trà Bùi, Trà Tây, Trà Thanh, Hương Trà; trong đó, có 180 ha cây dược liệu dưới tán rừng, 30 ha trồng áp dụng công nghệ cao. Đồng thời, hình thành 02 Khu vực bảo quản, sơ chế, chế biến và chiết suất đạt tiêu chuẩn GMP và GSP từ quế và các dược liệu khác ở Trà Bồng. Phát triển cây dược liệu ở Trà Bồng có sự liên kết đồng hành của nhà nước, doanh nghiệp sẽ góp phần tạo việc làm và thu nhập ổn định cho tối thiểu 1.500 lao động trên địa bàn huyện, trong đó tối thiểu trên 50% lao động là người dân tộc thiểu số.
Theo đại diện Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi, Kế hoạch 110 /KH-UBND của Ủy ban nhân dân tỉnh về thực hiện hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị của Tiểu dự án 2 thuộc dự án 3 (Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị) Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi Quảng Ngãi, giai đoạn 2021-2015 và hàng năm.
Có 58 dự án tại các huyện miền núi Minh Long, Ba Tơ, Sơn Tây, Sơn Hà, Trà Bồng được hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị như: Dự án liên kết gắn với sản xuất trong trồng và tiêu thụ cây dược liệu; sản xuất chế biến gắn với tiêu thụ sản phẩm tre lấy măng; sản xuất, chế biến gắn với tiêu thụ heo ky theo chuỗi giá trị; trồng sả chanh kết hợp chăn nuôi gia súc; sản xuất và tiêu thụ sản phẩm quế; sản xuất chế biến tiêu thụ cây gừng gió…
Sản phẩm nhang quế tại Công ty TNHH hương quế Trà Bồng.
Có 9 sản phẩm từ cây quế Trà Bồng được công nhận là sản phẩm OCOP.
Tỉnh Quảng Ngãi cũng đã tổ chức Hội nghị thông tin thu hút, ký cam kết đầu tư giữa doanh nghiệp và chính quyền các huyện miền núi. Kết nối để các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ sản xuất kinh doanh ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tham gia hội chợ, hội nghị kết nối cung cầu, tiêu thụ hàng hóa tại các tỉnh; tổ chức trưng bày, giới thiệu hơn sản phẩm khởi nghiệp, sản phẩm địa phương; tập huấn phát triển sản phẩm lên sàn thương mại điện tử và livestream bán hàng trực tuyến cho đoàn viên thanh niên vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn các huyện miền núi.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi Võ Phiên cho biết, mục tiêu của kế hoạch hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị nhằm tạo điều kiện cho người dân tiếp cận các chính sách, nguồn lực, thị trường, tạo việc làm tăng thu nhập, cải thiện đời sống góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo, hạn chế tái nghèo ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, tiến đến thực hiện đạt được các mục tiêu của Chương trình; góp phần thực hiện đạt mục tiêu cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng phát triển nông nghiệp bền vững, nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh nông sản của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Kế hoạch cũng nhằm giải quyết sinh kế cho khoảng 8.000 hộ thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo và các hộ khác tham gia vào các hoạt động phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị và phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế cộng đồng. Đối với các địa phương không có điều kiện thực hiện phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, tỉnh sẽ căn cứ vào tình hình thực tế, các địa phương triển khai thực hiện dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế cộng đồng, theo quy định tại Khoản 2, Điều 20 Thông tư số 02/2022/TT-UBDT.
Tại Quảng Ngãi, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, tỷ lệ hộ nghèo đầu năm 2022 của tỉnh là 9,11% đến cuối năm giảm xuống còn 7,8%, giảm 1,31% đạt chỉ tiêu đề ra (chỉ tiêu giảm 1-1,5%/năm). Trong đó, các huyện nghèo đầu năm 2022 có 43,93% đến cuối năm 2022 giảm xuống còn 38,61%, giảm 5,32% vượt chỉ tiêu đề ra (chỉ tiêu giảm 4-4,5%/năm)./.