Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, kinh tế thế giới đang thay đổi sâu sắc, với sự dịch chuyển chuỗi cung ứng, cạnh tranh thương mại gia tăng và yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, tiêu chuẩn sản phẩm. 

Thương mại điện tử và kinh tế số phát triển mạnh mẽ, tạo ra cả cơ hội và thách thức đối với hoạt động xuất khẩu. Việt Nam – với độ mở thương mại cao và mạng lưới FTA rộng – đang đứng trước thời cơ quan trọng để gia tăng thị phần, đa dạng hóa thị trường và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

“Những năm qua, xuất khẩu tiếp tục là điểm sáng của nền kinh tế Việt Nam. Cơ cấu hàng xuất khẩu chuyển dịch tích cực theo hướng chế biến, chế tạo; nhiều doanh nghiệp tư nhân năng động, tiên phong đã chinh phục thành công các thị trường khó tính và xây dựng thương hiệu Việt Nam trên trường quốc tế. Tuy nhiên, số lượng doanh nghiệp xuất khẩu trực tiếp vẫn còn hạn chế; năng lực đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, xây dựng thương hiệu, quản trị chuỗi cung ứng và ứng dụng thương mại số cần được tiếp tục nâng cao. Nhiều thị trường tiềm năng như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản hay Trung Đông – châu Phi còn chưa được khai thác hiệu quả”, ông Phú nhìn nhận.

Đại diện Bộ Công Thương cho biết, trong 10 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất siêu gần 20 tỷ USD; tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt hơn 762 tỷ USD, tăng 17,4% so với cùng kỳ. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy sức bật của nền kinh tế và tiềm năng mở rộng thị trường trong thời gian tới.

Trên cơ sở Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân, Bộ Công Thương đang hoàn thiện “Chương trình Vươn ra thị trường quốc tế giai đoạn 2026–2035 (GoGlobal)”. Chương trình hướng tới hỗ trợ doanh nghiệp quốc tế hóa, phát triển doanh nghiệp dẫn dắt, hoàn thiện chuỗi giá trị và mở rộng thị trường theo hướng sâu, rộng và bền vững.

Ông Vũ Bá Phú khẳng định: “Chúng ta đang ở trong một giai đoạn bản lề quan trọng”. Giai đoạn 2021 - 2025 đã chứng kiến sự bứt phá mạnh mẽ của xuất khẩu Việt Nam, khi kim ngạch tăng trưởng đều ở mức hai con số và xuất siêu duy trì ổn định hơn một thập kỷ. Tuy nhiên, trong bối cảnh thế giới biến động sâu sắc, từ thay đổi địa chính trị, xung đột thương mại, xu hướng bảo hộ gia tăng cho tới yêu cầu cấp bách về chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, hoạt động xúc tiến thương mại buộc phải bước sang một giai đoạn phát triển mới.

“Tư duy cũ sẽ không mở ra cánh cửa mới. Chúng ta cần thay đổi cách làm, thay đổi công cụ và thay đổi cách tư duy về xúc tiến thương mại. Mô hình mới phải dựa trên dữ liệu, công nghệ và sự liên kết của toàn bộ hệ thống”, ông Phú nhấn mạnh.

Ông Phú cho rằng, Việt Nam hiện vẫn đối diện với ba thách thức lớn: giá trị gia tăng nội địa thấp; liên kết giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI còn lỏng lẻo và mạng lưới xúc tiến thương mại chưa thống nhất, thiếu cơ chế chia sẻ dữ liệu và đánh giá hiệu quả. Chính vì vậy, cần một hệ sinh thái xúc tiến thương mại mới: hiện đại hơn, chuyên nghiệp hơn và gắn kết tất cả các nguồn lực trong ngoài nước.

Theo ông Vũ Bá Phú, kế hoạch xúc tiến thương mại quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 mà Bộ Công Thương đã và đang hoàn thiện sẽ được triển khai trên nền tảng năm định hướng chiến lược chủ đạo, làm trụ cột cho hệ sinh thái xúc tiến thương mại hiện đại.

Theo đó, Bộ sẽ xúc tiến thương mại theo cụm ngành hàng, nghĩa là không còn tiếp cận theo từng doanh nghiệp riêng lẻ, mà tổ chức theo chuỗi, theo cụm sản phẩm có liên kết chiều sâu. Cách làm này giúp tăng sức mạnh thương hiệu, tiết kiệm nguồn lực, đồng thời hình thành các chuỗi giá trị ngành hàng mang tầm khu vực.

Cùng với đó, thúc đẩy chuyển đổi xanh và tiêu chuẩn bền vững trong xuất khẩu. Xúc tiến thương mại không chỉ dừng ở việc “đưa hàng ra thế giới”, mà phải “đưa hàng đi bằng con đường xanh”, sản xuất sạch hơn, logistics phát thải thấp, bao bì thân thiện môi trường và truy xuất nguồn gốc rõ ràng. “Chuyển đổi xanh và chuyển đổi số luôn đi cùng nhau. Nếu không xanh, chúng ta sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu,” ông Phú nhấn mạnh.

Hình thành hệ sinh thái xúc tiến thương mại số, nơi dữ liệu trở thành tài sản cốt lõi. Bộ Công Thương đang triển khai hệ thống nền tảng số cho xúc tiến thương mại quốc gia, tích hợp dữ liệu doanh nghiệp - thị trường - sản phẩm - đối tác, ứng dụng Big Data và AI để phân tích, dự báo xu hướng tiêu dùng và hỗ trợ ra quyết định chính xác.

Bên cạnh đó, xây dựng bộ nhận diện xuất khẩu quốc gia, thống nhất hình ảnh hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế, gắn với chương trình Thương hiệu quốc gia Vietnam Value. “Mỗi sản phẩm mang biểu trưng xuất khẩu Việt Nam phải phản ánh chất lượng, uy tín và giá trị văn hóa Việt Nam. Khi nhìn thấy bộ nhận diện đó, đối tác quốc tế sẽ hiểu rằng đây là sản phẩm đáng tin cậy của một đất nước năng động và sáng tạo”, ông Phú chia sẻ.

Cuối cùng, triển khai Chương trình “Go Global”, lựa chọn các doanh nghiệp đầu ngành có năng lực cạnh tranh quốc tế để làm “đầu tàu” dẫn dắt, kéo theo hệ sinh thái doanh nghiệp vệ tinh cùng vươn ra thế giới. “Khi một doanh nghiệp Việt Nam đi ra quốc tế, họ không đi một mình, mà mang theo cả chuỗi giá trị. Đó là mô hình phát triển mới của xúc tiến thương mại hiện đại”, ông Phú nói.

Theo đó, năm định hướng ấy không chỉ là kế hoạch hành động, mà là sự tái cấu trúc toàn diện công tác xúc tiến thương mại quốc gia, từ mô hình quản lý, phương thức vận hành, đến năng lực con người và hạ tầng dữ liệu.

Theo kế hoạch, Bộ Công Thương sẽ đồng thời thực hiện năm nhóm giải pháp then chốt: đa dạng hóa thị trường; nâng cao hiệu quả tận dụng FTA; phát triển mạng lưới xúc tiến thương mại quốc gia hiện đại, có cơ chế điều phối dọc ngang rõ ràng; nâng cao năng lực cán bộ và tổ chức xúc tiến thương mại; đổi mới toàn diện Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia.