Cũng trong tối 22/8, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Hà Nội đã quyết định tạm giữ hình sự đối với hai thủ phạm gây ra vụ việc nói trên là Nguyễn Bá Hoàng Nam, sinh năm 2007, trú tại xã Phúc Thịnh (huyện Đông Anh cũ), Hà Nội, cùng Nguyễn Văn Quân (sinh năm 2007, trú tại xã Tiến Thắng (huyện Mê Linh cũ), Hà Nội.

Suốt mấy ngày qua dư luận trong nước sục sôi về vụ Nam và Quân dùng xe máy chở nhau trên đường cấm rồi tông thẳng vào Đại úy Cảnh sát Cơ động Lê Đình Công khi lực lượng chức năng đang phục vụ buổi tổng hợp luyện Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.

Đến thời điểm hiện tại những vấn đề xung quanh vụ việc nói trên đã được làm rõ từ góc độ pháp lý.

Nam và Quân phạm tội gì?

Tiến sỹ, Luật sư Nguyễn Thị Kim Vinh (Công ty luật TNJ, nguyên Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao) phân tích: Theo Công văn số 233 (ngày 1/10/2019) của Tòa án nhân dân tối cao, trường hợp người thực hiện chuỗi hành vi một cách liên tục, kế tiếp nhau về mặt thời gian, trong đó hành vi trước là tiền đề, điều kiện để thực hiện hành vi sau và có đủ các yếu tố cấu thành tội phạm thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về nhiều tội tương ứng với từng hành vi.

Trở lại vụ việc tối 21/8, Nam và Quân đã có hành vi rất nguy hiểm, không chỉ chống lại hiệu lệnh của người thi hành công vụ khi tham gia giao thông (theo Điều 330 Bộ luật Hình sự năm 2015) mà còn có thêm một hành vi vi phạm nữa là cố ý gây thương tích (theo Điều 134 Bộ luật Hình sự) hoặc giết người (theo Điều 123 Bộ luật Hình sự).

Việc áp vào hành vi cố ý gây thương tích hay giết người phụ thuộc vào tính chất hung hăng của nghi phạm và mức độ gây nguy hiểm đối với người đang thi hành công vụ.

Tại sao vụ việc chưa gây chết người mà vẫn bị khởi tố về hành vi giết người?

Tiến sỹ, Luật sư Đặng Văn Cường (Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp) nêu rõ: Căn cứ vào diễn biến được thể hiện qua video clip, các dấu vết tại hiện trường, lời khai của nghi phạm và hậu quả của vụ việc thì quyết định của cơ quan điều tra - khởi tố vụ án hình sự về tội giết người đối với hai nghi phạm - là có căn cứ, đúng pháp luật.

Tội giết người được quy định tại Điều 123 Bộ luật Hình sự và được hướng dẫn tại một số văn bản, trong đó có Án lệ số 18/2018/AL và Án lệ số 47/2021/AL.

Giết người là hành vi trái pháp luật do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý, xâm phạm đến tính mạng của người khác. Đây là tội có cấu thành hình thức, với lỗi cố ý. Vì vậy, với tội giết người thì hậu quả nạn nhân tử vong không phải là dấu hiệu bắt buộc. Trong nhiều trường hợp nạn nhân được cấp cứu kịp thời và may mắn thoát chết, song tính chất nguy hiểm của hành vi thì vẫn đủ căn cứ để xử lý người phạm tội về tội giết người.

Kết quả xác minh ban đầu cho thấy, cơ quan điều tra đã xác định được nhân thân, độ tuổi, khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của hai nghi phạm. Lời khai của Nam và Quân thể hiện rằng hành vi của hai người này thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm theo Điều 123 Bộ luật Hình sự.

Hành vi côn đồ của Nam và Quân gây ra hậu quả là Đại úy Công bị chấn thương sọ não, gãy xương mũi và xương hàm, gãy tay trái, được cứu chữa kịp thời nên đã qua cơn nguy kịch.

Tại sao Nam và Quân đã thực hiện nhiều hành vi vi phạm pháp luật nhưng lại chỉ bị khởi tố về một tội danh?

Theo Luật sư Đặng Văn Cường, trong vụ việc nói trên hai nghi phạm đã thực hiện nhiều hành vi vi phạm pháp luật mang tính liên tục về mặt thời gian, có cùng động cơ, mục đích và ý chí nên sẽ được xem xét trong cùng một tội danh để xử lý.

Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao cũng đã có hướng dẫn rằng trong trường hợp một hành vi vi phạm pháp luật có thể bị xử lý ở nhiều tội danh thì áp dụng tội danh có khung hình phạt nghiêm khắc nhất.

Hành vi của Nam và Quân vừa có dấu hiệu vi phạm giao thông đường bộ, gây rối trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ, vừa có dấu hiệu của tội giết người nhưng cơ quan điều tra chỉ khởi tố về một tội danh có mức hình phạt nghiêm khắc nhất – tội giết người - là phù hợp, theo đúng nguyên tắc của pháp luật hình sự nước ta.

*Quân bị khởi tố cùng tội danh với Nam thì có bị oan, có khiên cưỡng?

Sẽ không có “án oan”, bởi dù ngồi sau xe nhưng Quân vẫn bị kết tội là đồng phạm của Nam chỉ khi các hành vi của Quân được làm rõ trong quá trình điều tra tiếp theo.

Theo Luật sư Cường, trong vụ án này cơ quan điều tra sẽ củng cố chứng cứ chứng minh Quân có cùng ý chí phạm tội với Nam hay không thể hiện qua việc không ngăn cản, có hành vi phối hợp, hoặc thậm chí lời nói, cử chỉ kích động, khuyến khích người điều khiển xe lao thẳng vào tổ công tác.

Mức án nào thì phù hợp đối với Nam và Quân?

Luật sư Hồ Thị Phượng (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội) cho biết: Trong trường hợp bị xác định phạm tội “Giết người đang thi hành công vụ” (điểm d, khoản 1, Điều 123 Bộ luật hình sự) thì hai đối tượng nói trên có thể đối mặt với khung hình phạt từ 12 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.

Ở đây có một yếu tố pháp lý quan trọng là độ tuổi. Cả Nam và Quân đều sinh năm 2007, vì vậy cần làm rõ là tại thời điểm phạm tội hai đối tượng này đã đủ 18 tuổi hay chưa. Nếu đã đủ tuổi thành niên thì hai bị can phải chịu trách nhiệm hình sự đầy đủ, kể cả hình phạt cao nhất. Nếu Nam và Quân chưa đủ 18 tuổi thì hình phạt tù chung thân hoặc tử hình không được áp dụng và cả hai chỉ bị xử lý theo hướng răn đe, giáo dục kết hợp với hình phạt tù có thời hạn.

Tại các diễn đàn mạng tuyệt đại đa số người tham gia đều bày tỏ sự phẫn nộ đối với hành vi côn đồ của Nam và Quân, thể hiện sự thương yêu, trân trọng đối với tinh thần “vì nhân dân phục vụ” từ phía Đại úy Lê Đình Công nói riêng và lực lượng công an nói chung, đặc biệt trong dịp đại lễ linh thiêng của dân tộc.

Trên cái nền đồng thuận lớn lao đó một vài lời than vãn về sự “làm nặng vấn đề”, “chính trị hóa sự cố giao thông” càng trở nên lạc lõng, yếu ớt và không đáng được để tâm!