Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị) cho rằng, Luật Đất đai hiện đang quy định theo hướng doanh nghiệp phải nộp tiền trước thì mới được thuê đất. Trên thực tế phát sinh rất nhiều trường hợp doanh nghiệp đã nộp tiền thuê đất, nhưng cơ quan nhà nước chậm triển khai giải phóng mặt bằng, dẫn đến chậm bàn giao đất trên thực địa, có trường hợp chậm nhiều năm, gây thiệt hại cho doanh nghiệp. 

Trong những trường hợp đó, doanh nghiệp vẫn phải chịu nghĩa vụ tiền thuê đất, nhưng không có đất để sử dụng. Nhiều doanh nghiệp gặp vấn đề này rất bức xúc bởi họ chịu thiệt hại rất lớn từ lỗi của phía Nhà nước mà lại vẫn phải nộp tiền cho việc này.

“Tôi đề nghị Nghị quyết bổ sung thêm quy định xử lý vấn đề này theo hướng: Doanh nghiệp vẫn nộp tiền thuê đất tạm tính trước khi thuê đất. Trong trường hợp chậm bàn giao đất thì doanh nghiệp có quyền yêu cầu tính toán lại tiền thuê đất giảm nghĩa vụ tương ứng với khoảng thời gian chậm bàn giao. Phần giảm nghĩa vụ này sẽ được điều chỉnh, quyết toán, khấu trừ vào tiền thuê đất nộp trong những lần sau đó hoặc các nghĩa vụ tài chính khác đối với Nhà nước”, đại biểu Hà Sỹ Đồng nêu ý kiến. 

Nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm là quy định Nhà nước thu hồi đất với trường hợp dự án đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất. Trong trường hợp này, HĐND cấp tỉnh xem xét, thông qua thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư. 

Đại biểu Nguyễn Văn Huy (Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên) cho rằng, quy định này sẽ giải quyết tình trạng “dự án bị ách tắc do vài hộ không thỏa thuận, xử lý ‘điểm nghẽn’ kéo dài do một số trường hợp không hợp tác, gây đình trệ dự án và làm lãng phí nguồn lực. Tuy nhiên, dù đã quy định tỷ lệ 75%, đại biểu lưu ý, việc thu hồi phần diện tích còn lại cần phải được cân nhắc vì chưa đảm bảo nguyên tắc tự nguyện trong các dự án theo cơ chế thỏa thuận. Bên cạnh đó dễ phát sinh khiếu kiện về bồi thường giá đất.

Cùng mối quan tâm trên, đại biểu Phan Đức Hiếu (Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên) cho rằng, nhìn ở góc độ của doanh nghiệp, quy định trên đang có một số điểm không hợp lý. Trong đó, luật đã đứng ra cho phép Nhà nước thu hồi nhưng lại thêm thủ tục Hoiij đồng nhân dân (HĐND) tỉnh quyết định. Như vậy, ở đây có thể hiểu HĐND có thể từ chối hoặc đồng ý. Theo ông, việc này làm gia tăng thêm một tầng nấc, thậm chí gây khó vì HĐND có thể không dám làm vì sợ dự án phức tạp, nhân dân khiếu kiện kéo dài. Vì vậy, ông đề nghị không giao HĐND quyết định, nếu cần quy định thêm các tiêu chí để Nhà nước thu hồi. 

Cùng quan tâm đến chính sách đền bù, đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên) cho rằng, theo tính toán, mức giá đền bù thường chiếm tới 70% tổng chi phí, nếu không cẩn thận sẽ làm “đội vốn” rất nhiều. Khi đó, liệu ngân sách nhà nước có đảm bảo được không? Theo ông, dự thảo nên quy định, đền bù trên giá trị thực tế hoặc 75% giá trị xây mới, để họ lựa chọn thay vì “đền bù 100%”. 

Góp ý ở Điều 4.2 quy định cho phép người sử dụng đất chọn hình thức trả tiền một lần hay tất cả thời gian thuê. Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị) cho rằng đây là quy định mang tính tháo gỡ khó khăn rất nhiều cho doanh nghiệp. Trên thực tế thời gian qua, do không cho phép thuê đất trả tiền một lần đối với nhiều trường hợp, dẫn đến doanh nghiệp có cảm giác bấp bênh về quyền sử dụng đất của mình, dẫn đến tâm lý ngại đầu tư vào đất. 

Thêm vào đó, quyền tài sản của người thuê đất trả tiền hàng năm bị hạn chế hơn so với quyền của người thuê đất trả tiền một lần, như không có quyền thế chấp hay góp vốn quyền sử dụng đất mà chỉ được phép thế chấp hoặc góp vốn bằng tài sản trên đất… Tuy nhiên, đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị: “Chúng ta tiến thêm một bước nữa, tức là ghi nhận cả các quyền thế chấp, góp vốn và các quyền khác của người sử dụng đất trả tiền hàng năm tương ứng với người sử dụng đất trả tiền một lần. Điều này sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho các doanh nghiệp và hệ thống tài chính ngân hàng trong việc tăng cường đầu tư vào đất để từ đó giúp mang lại lợi ích kinh tế từ đất”.