Bảo Ngọc, một bệnh nhi 12 tuổi, từng trải qua quá trình điều trị u nguyên bào thần kinh vùng cổ, một dạng ung thư nhi hiếm gặp. Sóng gió ập đến khi khối u tái phát nằm ở vị trí cực kỳ nguy hiểm, gần động mạch cảnh, khí quản và các dây thần kinh quan trọng. Các phương pháp điều trị truyền thống lúc này trở nên hạn chế và rủi ro cao hơn bao giờ hết.

Trong tình thế cấp bách, gia đình đã đưa em đến Bệnh viện Mount Elizabeth Novena (thuộc hệ thống IHH Healthcare Singapore) để tiếp cận liệu pháp Proton. Khác với tia X truyền thống đi xuyên qua cơ thể gây tổn thương mô lành, xạ trị Proton sử dụng các hạt mang điện tích dương năng lượng cao với đặc tính vật lý "Đỉnh Bragg". Các bác sĩ lập trình để chùm hạt đi vào và dừng lại chính xác tại khối u, giải phóng toàn bộ năng lượng công phá rồi tắt hẳn, không có liều xạ dư thừa đi xuyên ra phía sau.

Ông Fu Jin Feng, Trưởng khoa Xạ trị ung bướu tại IHH Healthcare Singapore phân tích: “Liệu pháp Proton giúp chúng tôi điều trị hiệu quả các khối u ác tính, đồng thời giảm thiểu tác động ngắn hạn và dài hạn lên các mô khỏe mạnh. Với những trẻ em như Ngọc, sự chính xác chính là yếu tố quyết định để bảo vệ chất lượng cuộc sống tương lai của các em, bởi cơ thể các em đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ, nhạy cảm với phóng xạ hơn nhiều so với người lớn”.

Kết quả thực tế là minh chứng rõ nhất. Trải qua 18 buổi xạ trị trong vòng 2 tháng, Bảo Ngọc không phải chịu những tác dụng phụ nặng nề. Em vẫn ăn ngon, ngủ yên và sinh hoạt bình thường. Hiện tại, Ngọc đã trở về Việt Nam, quay lại trường học và tận hưởng niềm vui tuổi thơ.

Dù mang lại hiệu quả vượt trội, các chuyên gia y tế khẳng định Proton không phải là chỉ định đại trà cho mọi bệnh nhân. Dựa trên các dữ liệu chuyên môn, phương pháp này được ưu tiên đặc biệt cho nhóm ung thư nhi khoa. Do cơ thể trẻ còn non nớt, việc hạn chế tia xạ lên mô lành giúp ngăn ngừa các biến chứng lâu dài nghiêm trọng như chậm phát triển chiều cao, suy giảm trí tuệ hay nguy cơ ung thư thứ phát.

Đồng thời, công nghệ này cũng là "cứu cánh" cho các bệnh nhân ung thư vùng đầu - cổ và não, nơi khối u nằm gần các cơ quan nhạy cảm như mắt hay tủy sống. Các bác sĩ ghi nhận, bệnh nhân điều trị bằng Proton thường ít bị loét miệng, vẫn giữ được khả năng ăn uống, đảm bảo chất lượng cuộc sống. Hơn nữa, với những trường hợp khối u nằm sâu hoặc tái phát tại vị trí đã từng xạ trị - nơi mô lành không thể chịu thêm tia X, độ chính xác của Proton trở thành giải pháp duy nhất khả thi.

Tại Singapore, mỗi hồ sơ bệnh án đều phải thông qua "Hội đồng khối u Proton" (Proton Tumor Board) thẩm định độc lập. Các trường hợp có thiết bị cấy ghép kim loại (như máy tạo nhịp tim) hoặc tiên lượng không đạt hiệu quả lâm sàng vượt trội so với xạ trị thường sẽ bị từ chối để đảm bảo y đức và tránh lãng phí.

Về chi phí, một liệu trình điều trị tiêu chuẩn tại Singapore có giá dao động từ 45.000 - 55.000 USD. Mức giá này tuy thấp hơn nhiều so với Mỹ hay châu Âu nhưng vẫn là gánh nặng lớn với phần đông gia đình Việt.

Để hỗ trợ bệnh nhân, bên cạnh các thủ tục y khoa, bệnh viện chú trọng vào sự đồng hành toàn diện. Bà Sherrie Lim, Tổng Giám đốc Bệnh viện Mount Elizabeth Novena chia sẻ: “Công nghệ dẫn lối cho sự chính xác, nhưng chính sự tận tụy mới là kim chỉ nam. Chúng tôi đồng hành cùng người bệnh và gia đình họ trên mọi phương diện, từ y khoa đến cảm xúc”. Điển hình như trường hợp của Bảo Ngọc, sự hỗ trợ từ tổ chức thiện nguyện Children Are Innocent đã giúp gia đình giảm bớt đáng kể áp lực tài chính.

Tại Việt Nam, nhu cầu tiếp cận các phương pháp xạ trị tiên tiến là rất lớn. Các bệnh viện đầu ngành như Bệnh viện K, Bệnh viện Chợ Rẫy (TP Hồ Chí Minh) và Bệnh viện Trung ương Huế đang có kế hoạch đầu tư trung tâm Proton trong giai đoạn 2025 - 2030.

Tuy nhiên, các chuyên gia quốc tế nhận định, thách thức lớn nhất không nằm ở thiết bị mà ở nhân lực. Để vận hành an toàn và hiệu quả hệ thống này, đội ngũ bác sĩ và kỹ sư vật lý cần ít nhất 3 đến 5 năm đào tạo chuyên sâu. Do đó, việc hợp tác chuyển giao công nghệ và trao đổi chuyên môn với các trung tâm đã vận hành ổn định như tại Singapore sẽ là bước đi thiết yếu, giúp bệnh nhân Việt Nam sớm được thụ hưởng kỹ thuật cao ngay trong nước.