Theo Wall Street Journal (WSJ) ngày 19/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang đặt cược vào một vòng ngoại giao cá nhân nữa với người đồng cấp Nga Vladimir Putin để tìm kiếm một bước đột phá trong cuộc chiến ở Ukraine kéo dài hơn 3 năm. Chiến thuật này không phải là không có rủi ro, khi một số nhà phê bình lo ngại hội nghị thượng đỉnh sắp tới tại Budapest có thể tạo thêm thời gian cho Nga để củng cố kế hoạch quân sự.

Quyết định tổ chức một cuộc gặp cấp cao mới với ông Putin được đưa ra sau nhiều tháng đàm phán hòa bình thất bại. Tổng thống Trump tin rằng việc tận dụng mối quan hệ cá nhân có thể mang lại kết quả mà các nỗ lực đàm phán trước đó chưa đạt được.

Đội ngũ cố vấn cấp cao của Tổng thống Trump đang nỗ lực chuẩn bị cho cuộc gặp thượng đỉnh bằng cách tìm kiếm đòn bẩy ngoại giao mạnh mẽ hơn so với hội nghị thượng đỉnh trước đó vào tháng 8 vừa qua. Cụ thể, phía Mỹ đang lên kế hoạch tổ chức nhiều cuộc họp cấp thấp hơn với các đối tác Nga so với trước cuộc đàm phán ở Alaska. Một sự thay đổi đáng chú ý là Ngoại trưởng Marco Rubio sẽ dẫn đầu phái đoàn Mỹ thay vì đặc phái viên Steve Witkoff, động thái được các quan chức Ukraine và châu Âu coi là tích cực.

Tuy nhiên, quyết định này không hoàn toàn suôn sẻ. Cuộc gặp trước đó của ông Trump với nhà lãnh đạo Nga đã kết thúc mà không có thành công cụ thể.

Trước đó trong cuộc họp tại Nhà Trắng, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã rời đi mà không nhận được cam kết từ Mỹ về việc cung cấp tên lửa tầm xa Tomahawk, loại tên lửa có tầm bắn hơn 1.600 km và có thể bắn tới các mục tiêu sâu bên trong nước Nga.

Ông Trump bày tỏ hy vọng Ukraine sẽ không cần đến tên lửa, ngụ ý rằng ông mong muốn chấm dứt chiến sự thông qua ngoại giao. Tuy nhiên, ông cũng nói rõ rằng mối đe dọa cung cấp tên lửa vẫn còn trên bàn đàm phán. Các quan chức Mỹ hy vọng điều này sẽ buộc ông Putin phải nghiêm túc xem xét việc chấm dứt giao tranh.

Ông Trump, người tự nhận mình là "tổng thống trung gian" và "tổng thống hòa bình", đã viết trên mạng xã hội sau cuộc gặp với Tổng thống Zelensky rằng ông đã nói với cả hai nhà lãnh đạo Nga và Ukraine rằng "đã đến lúc chấm dứt đổ máu và đạt được một thỏa thuận. Hãy để cả hai cùng tuyên bố chiến thắng, và để lịch sử phán xét".

Những rào cản và lo ngại

WSJ lưu ý, chiến thuật dựa vào ngoại giao cá nhân của ông Trump đối mặt với những thách thức từ cả trong và ngoài chính quyền. Nhiều nhà phê bình lo ngại rằng một hội nghị thượng đỉnh mới có thể cho phép Nga có thêm thời gian để thực hiện các kế hoạch quân sự của mình, đặc biệt khi Washington vẫn chưa muốn gia tăng áp lực lên Moskva.

Daniel Fried, cựu Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách châu Âu, nhận định: "Có những công cụ để gây thêm áp lực lên Nga về mặt kinh tế và quân sự - và chúng tôi không sử dụng chúng". Thậm chí, một quan chức chính quyền Trump cũng lưu ý rằng Nhà Trắng đã gây áp lực lên Kiev nhiều hơn là lên Moskva.

Các quan chức Mỹ đương nhiệm và cựu quan chức, cũng như các nhà phân tích giàu kinh nghiệm, nhận định rằng những cuộc đàm phán với Nga sẽ đòi hỏi một cách tiếp cận khác. Samuel Charap, một chuyên gia quan sát kỳ cựu về Nga và là nhà phân tích chính trị cấp cao tại Rand, nhấn mạnh rằng phía Nga tập trung vào tiến trình và ngoại giao truyền thống. Tuy nhiên, việc đề cử Ngoại trưởng Rubio được coi là gửi một thông điệp tới Nga rằng Mỹ đang tham gia vào một tiến trình mà họ hiểu và cảm thấy thoải mái.

Thực tế, ngay cả Tổng thống Trump cũng bày tỏ sự lo lắng khi được hỏi liệu ông có đang tạo cho Moskva thêm thời gian hay không: "Tôi lo lắng". Ông cũng nhiều lần bày tỏ sự ngạc nhiên khi thấy cuộc chiến ở Ukraine là khó giải quyết nhất, ngược lại với kỳ vọng: "Tôi nghĩ rằng nó sẽ dễ dàng nhất, vì mối quan hệ của tôi với Tổng thống Putin. Nhưng ông ấy đã làm tôi thất vọng".

Khi sự thất vọng tăng lên, các quan chức chính quyền Trump đã cân nhắc thêm nhiều công cụ để gây sức ép với Nga. Mỹ đã mở rộng việc chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine để tấn công các mục tiêu bên trong lãnh thổ Nga và áp đặt mức thuế quan cao đối với Ấn Độ, một trong những đối tác thương mại hàng đầu của Nga. Bộ trưởng Chiến tranh Pete Hegseth cũng đã cam kết "hỏa lực" sẽ được chuyển đến Ukraine thông qua vũ khí của Mỹ.

Trong khi đó, Nhà Trắng đã làm việc riêng với các nhà lập pháp về dự luật trao cho Tổng thống Trump quyền hạn rộng rãi để ban hành các biện pháp trừng phạt Nga. Một trợ lý của Lãnh đạo Đa số Thượng viện John Thune (Đảng Cộng hòa) cho biết dự luật trừng phạt có thể được đưa ra để bỏ phiếu trong 30 ngày tới. Tuy nhiên, Tổng thống Trump đã lưu ý rằng "thời điểm này có thể không hoàn hảo" trước cuộc gặp thượng đỉnh với ông Putin.

Bất chấp những hoài nghi, một số trợ lý hiện tại và trước đây của Tổng thống Trump vẫn tin rằng ông đã đạt được nhiều thành quả hơn những gì chính quyền được ghi nhận. Andrew Peek, cựu quan chức trong chính quyền Trump đầu tiên và hiện là Giám đốc cấp cao phụ trách khu vực châu Âu và Âu-Á tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, lập luận rằng trong cuộc đàm phán ở Alaska, Nga lần đầu tiên bày tỏ thiện chí duy trì một số ranh giới lãnh thổ hiện trạng và rút lại một số yêu cầu trước đó về việc kiểm soát hoàn toàn bốn tỉnh miền Đông Ukraine. 

"Những gì họ đề xuất ở Alaska rất có ý nghĩa. Một thỏa thuận sẽ cần ít bước đi nhất có thể từ cả hai bên", ông Peek nói, tiết lộ thêm rằng phía Nga thường đưa ra một số giải pháp trước các cuộc họp giữa các nhà lãnh đạo, và lần này cũng không ngoại lệ. 

Các nhà phân tích khác cũng nhận thấy mối đe dọa cung cấp tên lửa Tomahawk cho Ukraine đang khiến Moskva lo ngại. Shelby Magid, Phó Giám đốc Trung tâm Á-Âu thuộc Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định: "Nga dường như không mấy yên tâm trước chuyến thăm Mỹ của ông Zelensky và những đồn đoán về khả năng cung cấp tên lửa Tomahawk cho Ukraine. Cuộc gặp Trump - Zelensky dường như nhằm mục đích để ông Trump tập trung vào việc thay đổi cục diện xung đột, có thể nghiêng về phía Ukraine, với mục tiêu tạo đà hướng tới hòa bình".