Brazuca, “cây cọ” giúp vẽ nên những tác phẩm nghệ thuật của các nghệ sỹ sân cỏ, là tên trái bóng chính thức của vòng chung kết World Cup Brazil 2014. Brazuca ẩn giấu trong mình những bí mật của thế hệ bóng thứ 12 do hãng Adidas sản xuất phục vụ World Cup.

Cái tên Brazuca ra đời sau cuộc bầu chọn của hơn một triệu người hâm mộ Brazil. Brazuca là thuật ngữ địa phương, có nghĩa là “Người Brazil hoặc phong cách Brazil”. Màu sắc và thiết kế của Brazuca tượng trưng cho những chiếc vòng cầu nguyện phổ biến ở quốc gia Nam Mỹ này, đồng thời phản ánh tình cảm của người dân Brazil với trái bóng tròn.

 

Trải qua các đợt kiểm tra kéo dài hơn 2 năm rưỡi, với sự tham gia của hơn 600 cầu thủ hàng đầu thế giới và 30 đội bóng ở 10 quốc gia thuộc 3 lục địa, Brazuca là trái bóng được kiểm tra gắt gao nhất của Adidas, không ngoài mục đích đảm bảo Brazuca thích hợp với mọi điều kiện thi đấu.

4 năm trước, Adidas từng phải hứng chịu búa rìu dư luận vì Jabulani, trái bóng chính thức của World Cup Nam Phi 2010. Trong khi thủ thành Gianluigi Buffon (Italy) tuyên bố “không thể đoán được đường đi của trái bóng”, thì tiền đạo của Luis Fabiano (Brazil) cộp cái mác “siêu tự nhiên” cho Jabulani. 4 năm sau, Brazuca đã được cải tiến một cách tỉ mỉ. “Chúng tôi tiến hành hàng loạt phân tích đường bay của trái bóng và các kết quả cho thấy, đường bay của nó liên tục và có thể dự đoán trước”, Giám đốc bóng đá của Adidas, Matthias Mecking, cho biết.

Các chuyên gia khí động lực học đã chỉ ra 3 yếu tố có thể tác động đến đường đi của trái bóng World Cup 2014. Tiến sỹ Rabi Mehta của Trung tâm nghiên cứu Ames (trực thuộc NASA) ở California (Mỹ) giải thích: “Điều quan trọng nhất ở một trái bóng là độ thô ráp, bởi yếu tố này chi phối đến vận tốc cần thiết để có được cú đảo hướng tối đa”.

Tiến sỹ Mehta đã tiến hành kiểm tra trái bóng Jabulani trong hầm khí động lực học (hầm gió) và cũng đã nghiên cứu Brazuca. Theo ông, cái gọi là “hiệu ứng đảo hướng” xảy ra khi trái bóng không xoay hoặc xoay rất ít trong khi bay. Khi một trái bóng được may, có bề mặt nhẵn bay trong không khí mà quay không đáng kể, không khí gần bề mặt trái bóng bị tác động bởi các đường may, tạo ra một hướng chuyển động không cân đối. Sự không cân đối này tạo ra các lực có thể đột ngột tác động lên trái bóng và tạo ra những cú rớt thất thường. Nhưng “khi trái bóng quay, chúng ta có hiệu ứng Magnus, hiệu ứng khiến cho quả bóng đi theo quỹ đạo vòng cung”, ông Mehta giải thích.

 

Đó là lí do vì sao không thể tiên đoán hướng đi của Jabulani vì độ nhẵn của nó. “Trái bóng càng nhẵn thì vận tốc cần thiết để xảy ra sự đảo hướng càng lớn… và tình cờ trùng với vận tốc sút bóng trong các trận bóng ở World Cup, khoảng 80 - 88 km/h, đặc biệt là trong các tình huống đá phạt”, tiến sĩ Mehta giải thích.

Bên cạnh đó, theo tiến sỹ Mehta, không chỉ thô ráp hơn, bề mặt của Brazuca có những chấm nhỏ có ích trong khía cạnh khí động lực học và tăng sự cọ xát giữa giày và bóng. Nhưng nhân tố lớn tác động đến độ thô ráp là hình dạng của các đường may. Trái bóng Brazuca chỉ có 6 miếng ghép hình bánh lái gắn với nhau và Adidas cho biết, hình dạng của đường may mới cho phép trái bóng có sự chính xác về mặt khí động lực học, cũng như đường bay ổn định.

Tiến sỹ Simon Choppin, thuộc Trung tâm nghiên cứu kỹ thuật thể thao ở Đại học Sheffield Hallam (Anh), đã tiến hành đo đạc các đường may của Brazuca và cho biết, mặc dù số lượng các miếng ghép ít hơn và làm Brazuca có vẻ nhẵn hơn, nhưng thực ra, độ thô ráp của Brazuca lại tăng lên nhờ các kỹ thuật khác.

Sau khi quét bề mặt của Jabulani và Brazuca bằng tia lazer để đo đạc đường may nhờ công nghệ mẫu 3D, Choppin và đồng nghiệp “nhận ra độ sâu các đường may của Janulani vào khoảng 0,48 mm, trong khi độ sâu này của Brazuca là 1,56 mm. Bên cạnh đó, tổng độ dài của các đường may trên Jabulani vào khoảng 203 cm và độ dài này ở Brazuca là khoảng 327 cm”.

“Trông nó khá ấn tượng. Thiết kế và màu sắc khác biệt, toát lên phong cách Brazil và bóng đá Samba, vì vậy nó rất đẹp. Với tôi, Brazuca còn là một cái tên hay nữa”. Tiền đạo Lionel Messi, đội tuyển Argentina

Theo tiến sỹ Choppin, các đường may sâu hơn và dài hơn khiến Brazuca trở nên giống trái bóng khâu truyền thống hơn. Các bài kiểm tra trong hầm gió cũng ủng hộ khẳng định này. Điều này có nghĩa, để xảy ra hiệu ứng đảo hướng với Brazuca nhằm tạo ra cơn ác mộng cho các thủ thành, các cầu thủ chỉ cần tạo ra vận tốc bé vào khoảng 48 km/h.

Một đặc điểm khác là khi trái bóng xù xì hơn, nó sẽ bay xa hơn, vì khi bay, các đường may sẽ làm đảo dòng không khí, như các chấm nhỏ trên bóng golf hay lông mềm trên bóng tenis.

Tiến sỹ Choppin giải thích: “Sự tác động này đóng vai trò quan trọng cho một đường bay ổn định và nhanh. Một trái bóng nhẵn hoàn toàn sẽ chịu tác động của nhiều lực khí động học cao và lực kéo. Trong khi đó, các đường may giúp tạo ra một vùng áp suất thấp và nhỏ phía sau trái bóng, hạn chế sự chênh lệch áp suất và hạn chế lực, cho phép làm chậm sự rơi của trái bóng. Lực kéo thấp hơn có nghĩa là trái bóng đi xa hơn”.

Anh Vũ