Các HTX nông nghiệp chịu nhiều ảnh hưởng

Chia sẻ về những khó khăn của các HTX nông nghiệp, thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết, dịch bệnh khiến thị trường của một số sản phẩm mà các HTX đang cung cấp bị hạn chế.

Theo thống kê, nhóm bị ảnh hưởng mạnh nhất chiếm 30% số lượng các HTX nông nghiệp. Đây là các HTX thuộc lĩnh vực chuyên sản xuất rau củ quả, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản và nhóm làm dịch vụ thỏa thuận, liên kết sản xuất nguyên liệu và liên kết xuất khẩu rau củ quả. Các HTX cung ứng thực phẩm tươi sống rau xanh, rau gia vị, trái cây, cá tươi cho các siêu thị, nhà hàng, bếp ăn tập thể, trường học, bệnh viện.

Các HTX xuất nguyên liệu dược phẩm, nông sản bằng đường tiểu ngạch sang Trung Quốc; các HTX liên kết xuất khẩu hoa, trái cây, gia cầm ở khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ. Trong hai tháng đầu năm 2020, sản lượng cung ứng của các HTX này giảm từ 30-50%. Giá bán các loại sản phẩm này cũng giảm từ 20-50%.

Đơn cử một số sản phẩm như trái cây, nguyên liệu dược liệu, hoa, nguyên liệu và đồ gỗ mà các HTX đang cung cấp xuất khẩu đi Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu, Mỹ... bị giảm.

Với thị trường trong nước, nhiều nhà hàng, bếp ăn tập thể, trường học... cũng tạm thời đóng cửa khiến nhu cầu các mặt hàng rau, quả tươi, cá nước ngọt cũng suy giảm. Sản phẩm gia cầm cũng tiêu thụ khó khăn do hạn chế đi lại, vận chuyển giữa các tỉnh, nhất là các tỉnh miền núi phía Bắc và các tỉnh Trung du và Đồng bằng sông Hồng.

Một số nguồn nhập khẩu cá giống, thức ăn nuôi cá, vật tư xây dựng nhà màn, nhà kính cũng bị hạn chế.

Trong bối cảnh đó, các HTX lúa gạo lại có doanh số kinh doanh cao do thị trường lúa gạo khởi sắc. Các HTX sản xuất lúa gạo, lương thực chủ yếu ở ĐBSCL chiếm 10% số HTX nông nghiệp của cả nước đang tiêu thụ gạo dễ dàng với giá lúa gạo tăng khoảng 20% so với trước Tết Âm lịch.

Sáng kiến đưa hàng hóa từ HTX đến thẳng bếp ăn

Để giảm thiểu tác động xấu của dịch COVID-19 đến sản xuất kinh doanh, một số HTX đã đề ra các giải pháp, sáng kiến hay để ứng phó.

Ngay khi các nhà hàng, bếp ăn tập thể... bị đóng cửa, chuỗi cung ứng thực phẩm tươi sống ở các đô thị bị ảnh hưởng, các HTX đã thay đổi phương thức cung ứng bằng cách cùng lúc nhiều HTX sản xuất các mặt hàng thực phẩm khác nhau cùng liên kết lại với nhau tạo nên một nhóm các HTX để cùng nhau bán hàng, cung cấp hàng đến tận các chung cư, khu đô thị, cơ quan lớn.

Với mô hình “chợ thực phẩm di động” này, các HTX cũng chủ động giảm giá sản phẩm, khoảng 20% để kích thích tiêu dùng, chấp nhận không có lãi, mục đích là tiêu thụ được cho nông dân và các thành viên.

Điển hình cho nhóm này là HTX rau an toàn Cuối Qúy (huyện Đan Phương, Hà Nội), HTX Tâm Anh (huyện Phú Xuyên), HTX Vân Nội (huyện Đông Anh, Hà Nội)...

Ngoài ra, các HTX cũng chủ động giảm sản lượng, giãn đàn hay chỉ sản xuất các mặt hàng chất lượng ở nhóm tốt nhất của HTX, tăng hàng chế biến. Đây là cách làm của HTX chăn nuôi gà công nghệ cao Long Thành Phát (Đồng Nai), giảm đàn gà thịt xuống khoảng 40% và sử dụng hết công suất kho lạnh để bảo quản thịt gà trong lúc chờ thị trường xuất khẩu nối lại.

Về dài hạn, một số HTX miền núi phía Bắc sản xuất rau củ quả tiểu ngạch tranh thủ vài tháng qua để xây dựng lại quy trình sản xuất, đăng ký nhãn mác chất lượng sản phẩm để chuyển sang sản xuất các sản phẩm chất lượng, xuất xứ, tem mác rõ ràng. Một số HTX có điều kiện hơn thì tranh thủ lúc rảnh rỗ này để xây dựng các kho bảo quản, chế biến...

Đáng chú ý nhất là 10 HTX ở Hải Dương, Hà Nam, Bắc Ninh có nhiều sản phẩm khác nhau cùng xây dựng một dự án hợp tác có tên CocoFood để lập các đại lý ở Hà Nội và Hải Dương và bán hàng qua mạng.

Để kịp thời tháo gỡ khó khăn cho khu vực kinh tế tập thể, HTX do dịch COVID-19, Bộ NN&PTNT đề xuất kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương hỗ trợ cho nông dân, HTX duy trì sản xuất trong vụ hè thu từ tháng 4 đến tháng 7/2020.

Hỗ trợ trực tiếp cho nông dân và HTX nông nghiệp sản xuất một số sản phẩm chủ lực như lúa, rau màu, thủy sản trên diện tích sản xuất ước tính 1,5 triệu ha lúa; 300 ngàn ha rau màu; 250 ngàn ha nuôi trồng thủy sản. Định mức hỗ trợ cụ thể sẽ do Bộ NN&PTNT đề xuất.

Bố trí nguồn vốn ngân sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp để khôi phục sản xuất vùng bị thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh. Đề nghị cho HTX nông nghiệp được khoanh nợ, giãn nợ từ 6 tháng đến một năm và hỗ trợ lãi suất trong thời gian gia hạn. Miễn giảm, chậm nộp tiền thuê đất.

Hỗ trợ chi phí bảo quản hàng hóa cho các HTX nông sản gặp khó khăn. Bố trí gói tín dụng lãi suất thấp, thời hạn vay trong 2-3 năm, mức lãi bằng 1/2 lãi suất thương mại để cho khoảng 5.000 HTX nông nghiệp vay đầu tư xây dựng kho bãi, chế biến, tái cấu trúc sản xuất, mua con giống, mở rộng sản xuất sau khi hết dịch bệnh...