Quyền Thẩm phán Tòa án Tối cao New York Juan Merchan chính là người đã kết án tù Allen Weisselberg, một nhân vật thân tín của cựu Tổng thống Trump; làm chủ tọa phiên tòa xét xử cáo buộc gian lận thuế của Trump Organization và giám sát vụ án gian lận hình sự đối với cựu chiến lược gia của ông Trump là Steve Bannon.

Nhưng phiên toà buộc tội lịch sử nhằm vào cựu Tổng thống Trump hôm 4/4 tới có lẽ sẽ là phiên tòa nổi tiếng nhất của thẩm phán Merchan cho đến nay, ngay cả sau một sự nghiệp dài ông đứng đầu tòa án xét xử cấp tiểu bang.

Merchan được các nhà quan sát mô tả là một thẩm phán "cứng rắn", nhưng là người công bằng, bất kể ông đối diện với ai trong phiên tòa.

Người công bằng, trọng lời hứa

Phiên tòa buộc tội ông Trump sẽ là một cảnh tượng thu hút sự chú ý của dư luận, sau khi vị cựu tổng thống thổi bùng ngọn lửa trên mạng xã hội với quan điểm của mình về thẩm phán Merchan và bản cáo trạng nhằm vào ông.

Các luật sư từng làm việc với Merchan cho biết, tại tòa, ông là người nghiêm khắc với việc bị gián đoạn hoặc chậm trễ. Ông cũng nổi tiếng là người duy trì quyền kiểm soát phòng xử án ngay cả khi các vụ án mà ông đang xử thu hút nhiều sự chú ý.

“Thẩm phán Merchan làm việc hiệu quả, thực tế và lắng nghe cẩn thận những gì tôi nói", Nicholas Gravante, luật sư đại diện cho Weisselberg, cho biết qua email với CNN.

“Ông ấy thể hiện rõ ràng các khuynh hướng tư pháp của mình, điều này đã giúp tôi rất nhiều trong việc đưa ra lời khuyên pháp lý đầy đủ thông tin cho ông Weisselberg. Thẩm phán Merchan luôn chuẩn bị kỹ lưỡng, dễ tiếp cận và - quan trọng nhất trong vụ Weisselberg – ông là một người giữ lời hứa. Ông đối xử với tôi và các đồng nghiệp của tôi bằng sự tôn trọng hết mực, cả trong phiên tòa công khai và sau cánh cửa đóng kín.”

“Ông ấy là một người rất điềm đạm, người chu đáo, lắng nghe, sáng láng, hơi lạnh lùng", luật sư Thành phố New York Adam S. Kaufmann, người từng làm việc cùng ông Merchan tại Văn phòng Công tố Quận Manhattan vào những năm 1990, nhận xét.

Luật sư Karen Friedman Agnifilo, trước đây từng làm trợ lý trưởng luật sư quận tại Văn phòng Công tố Quận Manhattan, nơi giám sát các vụ án mà ông Merchan chủ trì, cũng có chung đánh giá.

“Merchan không để các công tố viên hoặc bị cáo gây ra bất kỳ vấn đề nào trong phòng xử án của mình. Ông ấy không để một rạp xiếc truyền thông hay bất kỳ loại xiếc nào khác diễn ra. Tôi không nghĩ việc ông Donald Trump tấn công và đe dọa Merchan sẽ là điềm báo cho ông ấy trong phòng xử án", luật sư Agnifilo nói.

Ông giải thích, Merchan "là kiểu thẩm phán sẽ phớt lờ điều đó và không dùng nó để chống lại Donald Trump. Ông ấy không báo thù theo bất kỳ cách nào như thế".

'Cứng rắn' nhưng 'nhân ái'

Thẩm phán Merchan đã thể hiện thái độ cứng rắn của mình khi Weisselberg bị kết án. Ông nói với cộng sự cũ của cựu Tổng thống Trump rằng nếu ông đã không hứa với anh ta một bản án 5 tháng, thì sẽ tuyên một bản án “cao hơn nhiều” sau khi lắng nghe bằng chứng tại phiên tòa.

Khi chủ trì vụ án gian lận hình sự của Bannon (cựu chiến lược gia Nhà Trắng của ông Trump), thẩm phán Merchan đã phạt nhóm luật sư mới của bị cáo vì đã trì hoãn vụ án khi họ xin thêm thời gian để xem xét bằng chứng mới.

Ngoài các vụ kiện liên quan đến ông Trump, thẩm phán Merchan cũng đã chủ tọa nhiều vụ án nổi tiếng khác, bao gồm cả phiên tòa xét xử “soccer mom madam” ("má mì bóng đá"), khi ông yêu cầu khoản bảo lãnh 2 triệu USD cho bị cáo Anna Gristina, người bị buộc tội cầm đầu đường dây "gái gọi" cao cấp dành cho người giàu có.

Merchan cũng tuyên bản án 25 năm đến chung thân cho một người đàn ông Senegal đã hãm hiếp và sát hại bạn gái của anh ta.

Luật sư của cựu Tổng thống Trump, Timothy Parlatore, cho biết trong một cuộc phỏng vấn trên CNN ngày 31/3 rằng thẩm phán Merchan "không dễ dãi" khi xét xử nhưng ông là người công bằng.

“Tôi đã bào chữa trong một vụ án trước ông ấy. Merchan có thể cứng rắn. Tôi không nghĩ rằng đó nhất thiết phải là điều gì đó sẽ thay đổi khả năng đánh giá sự thật và luật pháp của ông ấy trong vụ án này", luật sư Parlatore nói.

Merchan cũng được các đồng nghiệp của mình ghi nhận vì đã giúp thành lập Tòa án Sức khỏe Tâm thần Manhattan, nơi ông thường làm chủ tọa và nổi tiếng với những phán quyết “nhân ái” mang lại cho các bị cáo những cơ hội thứ hai.

Luật sư hình sự Brendan Tracy, trước đây từng là trợ lý luật sư quận ở Manhattan, cho biết: "Ông ấy có thể xử lý nhiều vụ án và xử một cách công bằng".

Sinh ra ở Bogota, Colombia, Merchan di cư sang Mỹ năm 6 tuổi và lớn lên ở khu phố Jackson Heights, Queens của Thành phố New York. Ông là người đầu tiên trong gia đình đi học đại học.

Merchan ban đầu theo học ngành kinh doanh tại Đại học Baruch ở New York trước khi bỏ học để đi làm và quay lại học vài năm sau đó để hoàn thành tấm bằng luật - tờ Times đưa tin.

Năm 2006, Thị trưởng New York Michael Bloomberg, khi đó là đảng viên Đảng Cộng hòa, đã bổ nhiệm Merchan vào Tòa án Gia đình ở Bronx, và Thống đốc Đảng Dân chủ David Paterson bổ nhiệm ông vào Tòa án Khiếu nại Bang New York vào năm 2009. Cùng năm đó ông bắt đầu vai trò quyền Thẩm phán Tòa án Tối cao New York.

Bức xúc của cựu Tổng thống Trump

Sáng 31/3, ông Trump đã chỉ trích thẩm phán Merchan trên tài khoản mạng xã hội Truth Social, đồng thời viết sai chính tả họ của thẩm phán.

"Thẩm phán 'được chỉ định' cho vụ săn phù thủy của tôi… tên ông ta là Juan Manuel Marchan" - ông Trump viết, cáo buộc thẩm phán Merchan được chọn bởi công tố viên quận Manhattan Alvin Bragg - người đứng sau vụ điều tra khiến ông Trump trở thành cựu tổng thống đầu tiên trong lịch sử Mỹ bị truy tố hình sự.

Ông Trump cũng phàn nàn về cách xử lý của thẩm phán Merchan đối với phiên tòa về cáo buộc gian lận thuế liên quan đến Trump Organization. Tập đoàn này bị phạt 1,6 triệu USD sau khi bị kết tội 17 tội danh.